سلام بر نور، بر روشنایی، بر دهمین خورشید!
سلام بر تابناک‏ترین ودیعه الهی در زمین، بر مجد و شرافت، بر پاکی و عزت!
سلام بر او که یادگار فضیلت و پارسایی، سخاوت و پاکیزگی بود!
نخل‏های هدایت از برکت دستانش ثمربخش بود و سَحَر از دیدن قامت زیبایش تبسم بر لب داشت.
دست‏های حاجتمندان، بی‏آنکه سرشار باشند، از درگاهش دور نمی‏شد و همگان در برابر شکوهش فروتن بودند.
باران رحمت آگاهی را بر سر و قلب مردمان جاری می‏کرد و مؤمنان از پیشگاه همتش نیرو می‏گرفتند.
آن‏گاه که ناباوران و دشمنان به شکستن قداست و شکوهش می‏اندیشیدند، خود، می‏شکستند و فرو می‏ریختند!
او خواب تاریک‏دلان را برمی‏آشفت و پرچم توحید را در بلندترین قله‏های حیات برمی‏افراشت.
او چراغ فروزان هدایت بود و یاور و راهنمای همیشه امت؛ کتاب دانایی و پارسایی و زهد را به هم درآمیخته بود و از مدینه تا سامرا، نور و روشنایی ریخته بود.

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:50 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

http://www.sibtayn.com/fa/index.php?option=com_content&view=category&id=1200&Itemid=1767

http://www.aviny.com/Voice/Madiheh/emam_hadi/emam_hadi.aspx

http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=73064&categoryID=5390

http://www.aviny.com/Voice/marsieh/emam_hadi/emam_hadi.aspx

http://www.sibtayn.com/fa/index.php?option=com_content&view=category&id=503&Itemid=1975

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:43 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

ای نور خدا امام هادی
وی مکتب عشق را منادی
ای در کف تو لوای قرآن
وی مجری آیه های قرآن
در اوج طلوع روشنائی
آیینه ی پاک حق نمائی

 

 

امشب ای دل، مرا شب شادی است
در کف ما برات آزادی است
باب رحمت ز هر طرف شد باز
شب میلاد حضرت هادی(علیه السلام) است

 

ز سوی عرش رحمن، نوید شادی آمد
بشارت ای محبان، امام هادی آمد
کجایی یابن زهرا بده عیدی مارا
که روح عشق و ایمان امام هادی آمد

 

ای گوهر بحر آفرینش/ وی چشم و چراغ اهل بینش
همنام علی مرتضایی/ سرتا به قدم خدانمائی
امروز که دل قرین شادیست/ میلاد تو ای امام هادی است
میلاد تو برهمه مبارک/ بر مهدی فاطمه مبارک.

مژده اى دل که دلربا آمد
دلربایى گره گشا آمد
محنت و درد و غم فرارى شد
شادى و رحمت و صفا آمد
ولادت امام هادی(علیه السلام) مبارک باد

 

امروز که دل قرین شادیست
میلاد تو ای امام هادی است
میلاد تو برهمه مبارک
بر مهدی فاطمه مبارک.

 

مژده ز میلاد ولى عشر
هادى دین زاده ‏ى خیرالبشر
مژده ز میلاد على النقى
هادى دین نوگل باغ تقى
ولادت امام هادی(علیه السلام) مبارک باد

 

سبط نبى میر همه متقى
شبل على بحر نقاوت نقى
شاه عشر هادى جن و بشر
هادى دین، زاده ‏ى خیرالبشر 

 

محور دین، عروه ‏ى اهل یقین
حجت حق، مظهر جان آفرین
شد به جهان ماه رخش جلوه گر
هادى دین، زاده‏ ى خیر البشر 

 

ای دوست بیا که وقت شادی آمد
هم عزت و هم نور الهی آمد
بر خلق خدا رحمت حق نازل شد
فرزند تقی امام هادی آمد

 

چشم و چراغ آل فاطمه آمد
دست گل جواد الائمه آمد
بانگ منادى آمد تبارک اللَّه
موسم شادى آمد تبارک اللَّه

 

امام هادى آمد تبارک اللَّه
مژده ز سوى خدا بر همه آمد
وجه خدا در زمین چهره گشوده
ماه امام جواد جلوه نموده
ولادت امام هادی(علیه السلام) مبارک باد

 

ولادت دهمین گلبرگ آسمانی، آیینه‏ ی عصمت، هادی امّت، اسوه‏ ی مجد و شرافت، نای پرخروش ولایت،
ناخدای کشتی هدایت، حضرت امام هادی (ع) بر پیروان ولایت خجسته باد.

 

طلوع ستاره‏ ی تابناک ولایت، خورشید عدالت، فرزند ایمان، مهبط انوار رحمان،
مفسر بزرگ آیه‏ های قرآن، حضرت امام علی النقی(ع) تهنیت باد.

 

میلاد امام پاکی و روشنایی، ستاره‏ ی راهنمای بشریت، گنجینه ‏ی ارزشمند کرامت، قله‏ ی بلند فضیلت،
گلبرگ درخت رحمت، برگزیده‏ ی خداوند سرمد، حضرت امام هادی (ع) تهنیت باد.

 

میلاد باسعادت پاکیزه‏ ترین خلق خدا، معدن لطف و صفا، گستره‏ ی عظیم ولایت،
پناه درماندگان، امام علی النقی(ع) بر عاشقان سیره ‏اش مبارک باد.

میلاد دهمین منظومه کهکشان هستى، طلایه‏ دار پاکى و هدایت، امام على‏ النقى (ع) گرامى باد.

پیامکهای شهادت حضرت

او چراغ فروزان هدایت بود و یاور و راهنمای همیشه امت؛ کتاب دانایی و پارسایی و زهد را به هم درآمیخته بود و از مدینه تا سامرا، نور و روشنایی ریخته بود.
شهادت امام هادی علیه السلام تسلیت باد
* * * * * * * * * * *
امام هادی علیه السلام :
فروتنی در آن است که با مردم چنان کنی که دوست داری با تو چنان باشند .
* * * * * * * * * * *
سلام
ای خسته سلامِ خستگان را بپذیر
بر گنبد زخمی و تنِ مسمومت
* * * * * * * * * * *
امام هادی علیه السلام :
نارضایتی پدر و مادر ، کم توانی را به دنبال دارد و آدمی را به ذلت می کشاند .
* * * * * * * * * * *
در مجلس مظلومیّت مردِ غریب
بنگر که دلم میان غمخانه گم است
این ناله ز ماتمِ امامِ هادی ست
معصوم دوازدهم امامِ دهم است
* * * * * * * * * * *
امام هادی علیه السلام :
هر که بر طریق خداپرستی محکم و استوار باشد، مصائب دنیا بر وی سبک آید، گر چه تکه تکه شود.
* * * * * * * * * * *
موی از غم سامرایی‌ام گشته سپید
در چهره چروک بی‌کسی گشته پدید
دانی که چرا به سینه و سر بزنیم؟
چون بوالحسن ثالث ما گشته شهید
* * * * * * * * * * *
امام هادی علیه السلام :
اگر همه مردم مسیری را انتخاب کنند و در آن گام نهند ، من به راه کسی که تنها خدا را خالصانه می پرستد خواهم رفت .
* * * * * * * * * * *
ای وای دوباره شام غربت سر زد
چاووش عزا به خانه‌ی دل در زد
در شهرِ جفا، مرد صفا تنها شد
چهارم علی از دیار فانی پر زد
* * * * * * * * * * *
امام هادی علیه السلام :
اعتبار مردم در دنیا به مال است و در آخرت به عمل.
* * * * * * * * * * *
دل را شراره غم تو پر شرار کرد
داغ تو قلب خسته‌دلان، داغدار کرد
ای سرو بوستان ولا از غم تو چرخ
جاری ز دیده اشک، چو ابر بهار کرد
با کشتن تو قاتلت ای هادى امم
خود را به نزد ختم رسل شرمسار کرد

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:40 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

در مقاله حاضر نویسنده ضمن تشریح کارکردهای انتظار و جایگاه اندیشه مهدویت در دوران امام هادی(ع) به تلاش خلفای عباسی برای انحصار این تفکر در خانه خود و محدودیتهای شدید آنان نسبت به حضرت هادی برای ممانعت از گسترش اندیشه مهدویت در جامعه پرداخته است که آن را از نظر می گذرانیم.

کارکردهای انتظار

اندیشه مهدویت یکی از بنیادی ترین اندیشه های اسلامی است که کارکردهای چندی دارد. هرچند نمونه هایی از این دست در شرایع آسمانی و وحیانی و حتی ادیان غیرتوحیدی وجود دارد ولی مسأله انتظار و ایجاد جامعه جهانی عدالت محور، در اندیشه اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد.
مسأله انتظار دو کارکرد اساسی در حوزه زندگی فردی و اجتماعی بشریت دارد. کارکرد نفی گرایانه و اثبات گرایانه که همانند توحید وحیانی از دو مؤلفه نفی و اثبات برخوردار می باشد. در تفکر توحیدی همواره نفی در جایگاه مهمی قرار می گیرد؛ زیرا نفی به معنای این است که وضعیت و یا موقعیت موجود، انتظارات را برآورده نمی سازد و در جست وجوی کمال با نفی موجودیت کنونی می کوشد تا به موجودیتی برتر دست یابد. اگر نفی خدایان و هرگونه قدرتی در صحنه هستی شناسی و جهان بینی به معنای نادیده گرفتن وضعیت موجود است اثبات خدای یگانه به معنای دست یابی به کمال خواهد بود.
در عرصه زندگی نیز انسان همواره از وضعیت موجود ناراضی است و این نارضایتی امر مطلوبی است اگر به معنای جست وجوی کمالی باشد که ظاهراً می تواند به آن دست یابد.
انتظار به معنای آن است که شخص از وضعیت کنونی ناخشنود است و می بایست وضعیت مطلوب تر و کمالی تر را انتظار داشت. از این رو نفی حال به معنای تلاش برای دست یابی به وضعیتی برتر، امری سازنده و حرکت زاست. هرگونه تلاش، زمانی صورت می گیرد که شخص دریابد که وضعیت کنونی، ناقص و یا در حکم نقص است و امید آن دارد که با کوششی درخور به موقعیتی دست یابد که از آن برتر و کمالی تر است. این گونه است که انتظار به جای آن که عامل بازدارندگی و کم تحرکی گردد عامل تحرک و حرکت و تکامل می شود.

عصر طلایی در اندیشه های بشر

در اندیشه های انسانی همواره عصر طلایی، عصر گذشته است و انسان به هر طریقی می گوید که دیروز بهتر از امروز بوده و خواهد بود.
از این رو در تاریخ بشریت عصر طلایی همواره گذشته ای است که دست نیافتنی و یا سخت دست یافتنی می نماید.
اروپاییان عصر یونانی را عصر طلایی می شمردند و رنسانس را به معنای بازگشت به آن عصر تعریف و عملیاتی کردند. عصر طلایی مسلمانان(نه اسلام) عصر نبوی و یا خلفای نخست اسلامی می باشد و یا عصر عباسی به عنوان عصر طلایی تمدنی اسلام مطرح می شود. در میان یهودیان نیز عصر طلایی، عصر داوودی و یا سلیمانی(ع) است. این گونه است که نگاه به گذشته همواره در تاریخ بشریت به عنوان عصر نمونه و برتر و طلایی مطرح است.
برخی از روان شناسان بر این باورند که ریشه این باور را می بایست در مسأله بهشت حضرت آدم(ع) و گناه نخستین و تبعید و هبوط آدم از بهشت دانست. شاید خاطراتی که آدم و حوا از بهشت برای فرزندان خویش بیان داشتند این عصر طلایی را در ذهن انسان قرار داده که در گذشته خویش، عصر طلایی را بجوید.

عصر طلایی در اندیشه اسلامی

برخلاف این باور عمومی، در فرهنگ ناب اسلامی، عصر طلایی به جای نگاه به گذشته در آینده قرار دارد و انسان می بایست آن عصر برتر و طلایی را در آینده جست وجو کند نه در گذشته؛ از این روست که مسأله مهدویت و جامعه جهانی و عدالت محور مهدوی به عنوان عصر طلایی مطرح می شود.
از کارکردهای این تفکر و فرهنگ آن است که انسان مسلمان به جای آن که به گذشته بنگرد و بر آن حسرت و افسوس خورد به آینده طلایی می نگرد و به جای آن که از وضعیت نومیدکننده کنونی خسته شود و در غم و غصه گذشته به گوشه ای خزد و انگشت ندامت و پشیمانی گزد به تلاش خویش ادامه می دهد و امید به زندگی برتر، وی را به تحرک و حرکت وامی دارد. این گونه است که تفکر مهدویت و فرهنگ اسلامی تفکری تحرک زا و حرکت آفرین و امیدپرور می شود.
این تفکر، کارکردهای دیگری نیز دارد. در حوزه سیاسی این معنا را خواهد داشت که نظام کنونی نظامی ناقص و غیرمطلوب است و باید تلاش کرد تا آن را به سوی کمال تغییر جهت داد. اگر کمال در آینده است و این آینده آن به آن و دم به دم می آید و می رود پس می بایست هر دم برای ارتقای نظام کنونی و تغییر آن در راستای کمال کوشید و دست از تلاش برنداشت.

عصر امام هادی(ع) عصر مهدویت گرایی

زمانی که امام هادی(ع) متولد شد و پس از امام جواد(ع) ولایت و امامت امت را به دست گرفت، تفکر مهدویت به شدت در جامعه رو به افزایش بود. این مسئله اختصاصی به شیعیان و علویان نداشت. از آن جایی که عباسیان خود از بنی هاشم بودند و تفکراتی مشابه تا عصر آغازین عباسی داشتند و بر این باور بودند که در زمانه ای، جور و ظلم و بی عدالتی افزایش می یابد و از نسل نهم امام حسین(ع) شخصی همنام و هم کنیه حضرت پیامبر، زاده می شود و به عنوان مهدی امت، حکومت جهان را در دست می گیرد و نظام عدالت محور ولایی را ایجاد می کند. این تفکر در میان اهل سنت نیز بخاطر وجود روایات بسیاری از پیامبر(ص) وجود داشت.
در برخی از روایات، از امامی قریشی یاد می شد و در برخی دیگر نیز از امامی هاشمی نسب سخن به میان می آمد. در برخی دیگر تصریح به فرزندی از فرزندان حسین(ع) شده بود و این که او فرزند حسن(ع) است. ترکیب حسن و حسین در برخی از روایات گول زننده و از مقوله متشابهات بود. مراد از حسن در این روایات حسن فرزند امام حسین(ع) بود ولی برخی بر این باور شدند که مراد، فرزندی از فرزندان امام حسن(ع) است. به هر حال آن چه ثابت بود و کسی درباره آن تشکیک نمی کرد مسئله ظهور امامی قریشی و هاشمی بود که در هنگام ظلم و جور قیام می کند و جامعه جهانی را در عدالت مدیریت می کند و ظلم را ریشه کن می سازد و در آن زمان همه گنج های زمین آشکار می شود و مردم آسایش و آرامش را در زمین تجربه می کنند. این همان حکومت صالحان است که خداوند در قرآن بدان وعده داده و تفکر عصر طلایی را در آینده در اذهان مسلمانان پرورانده است.

تلاش عباسیان برای انحصار تفکر مهدویت

شیعیان و پیروان اهل بیت(ع) از ائمه به ویژه از امام باقر و امام صادق و امام رضا(ع) روایات بسیاری به خاطر داشتند که نظام ولایی مهدوی و حکومت عدالت محور وی را مطرح می کرد. آنان به امید ظهور و تولد آن حضرت روز شماری می کردند. هر چه به نسل نهم از فرزندان امام حسین(ع) نزدیک می شدند این تفکر تشدید می شد.
در گذشته عباسیان برای این که مسئله را مدیریت کنند کوشیدند یکی از خلفای خویش را به نام المهدی غالب کنند و به مردم بباورانند که مهدی از عباسیان و از همین نظام خلافت سلطنتی است؛ چه آنان هم قریشی هستند و هم هاشمی نسب می باشند و این که خلافت پیامبر(ص) در اختیار آنان قرار گرفت خود بیانگر آن است که مهدی از نسل آنان است و همین حکومت و نظام است که روزی جهانی می شود. در عصر هارون الرشید حکومتی نیمه جهانی آن روز تشکیل شده بود و همه در زیر خلافت عباسی زندگی می کردند پس بعید نمی بود که امام مهدی از همین حکومت و خاندان، زمام امور را به دست می گیرد و جهان را مدیریت می کند. با شکست این تفکر در میان عباسیان به ویژه با فعالیت های امام موسی الکاظم و امام رضا(ع) و در تقابل قرار گرفتن نظام ولایی و نظام خلافت سلطنتی، تفکر ناب شیعی در زمینه ظهور و بروز کرد. روند رو به رشد تفکر مهدویت در جامعه آن روز که ظلم و ستم در آن بیداد می کرد، موجب شد تا خلافت سلطنتی عباسی در برابر چالش قرار گیرد. اگر تفکر نظام ولایی که امام رضا آن را مطرح ساخت و به صورت عملی آن را در برابر خلافت عباسی قرار داد به نوعی مشروعیت سیاسی و دینی حکومت خلافت سلطنتی را تضعیف کرده بود، تفکر مهدویت به نوعی دیگر این مشروعیت را سست و بی بنیاد می کرد.
اگر مردم در انتظار زاده شدن مهدی موعود و حکومت و خلافت وی باشند، این به معنای عدم مشروعیت نظام کنونی است که با عنوان خلافت سلطنتی از سوی پیامبر(ص) و مسئله قریشی بودن در رأس قدرت قرار گرفته بود.
حال اگر آن حضرت از میان بنی هاشم و آن نیز از تیره علوی است پس حکومت عباسی به زودی زوال می یابد و به جای آن حکومت علویان به شکل جهانی برپا می شود. حضور این تفکر که به معنی چیزی جز عدم مشروعیت نظام کنونی نبود. افزون بر این که تفکر مهدوی بیان می کند که آن حضرت در زمان اوج ظلم و ستم به قدرت می رسد اگر این گونه است باید گفت که دولت عباسی دولت ظلم است چون بر پایه روایات، آن حضرت به زودی زاده خواهد شد. آنان این گونه تفسیر و تبیین می کردند که زادن آن حضرت به معنای برپایی حکومت علوی و نفی سلطه هرگونه حکومت دیگری است که به عنوان حکومت جور و باطل مطرح می باشد.

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:22 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

ائمه ى معصومین (ع ) با آن که در شرایط مختلف زندگى قرار داشتند, ولى هدف واحدى را دنبال مى کردند. تلاش براى بدست گرفتن زمام دولت و قدرت سیاسى , محو آثار انحراف و ارجاع رهبرى به جایگاه طبیعى آن , بالا بردن شعور فرهنگ شیعیان براى تمییز بین اسلام حقیقى که رسول الله (ص ) آن را آورده بود, و اسلامى که امراء و خلفاء آن را ارائه مى دادند, مطرح کردن حقانیت و شایستگى خود براى حکومت و خلافت و غاصبیت خلفاء زمان و... از کارهایى بود که ائمه (ع ) آن ها را عملى مى کردند. لکن اقتضاى شرایط و اوضاع براى حضرت امیرالمؤمنین (ع ) و حسنین (ع ) به گونه ى بود که مى توانستند براى تغییر اوضاع سیاسى و گرفتن زمام حکومت به انقلاب مسلحانه دست بزنند. در حالى که سایر امامان در طول دوره ى امامت خود قادر نبودند براى تغییر نظام سیاسى به اقدامات علنى دست بزنند, چه رسد به آن که زمام حکومت را در دست گیرند. انقلاب هاى علویان هیچ یک به هدف نرسید, هر چند در بیدارى وجدان عمومى مبنى بر غاصب بودن خلفاء بنى امیه و بنى عباس اثر عمده داشت .
دوران امامت حضرت امام هادى (ع ) مقارن بود با خلافت متوکل عباسى , و او چون منصور دوانقى و هارون الرشید قسى القلب , بیدادگر و سخت گیر بود.در دوره ى امامت امام رضا و امام جواد (ع ) شیعیان مى توانستند تشکلات خود را وسیع و گسترده ساخته , و ارتباط خود را با امامان بعنوان شخصیت هاى شایسته ى حکومت و خلافت عمیق تر سازند, اما با روى کار آمدن متوکل , سخت گیرى هاى مجدد آغاز شد که از جمله برخوردهاى خشن و بیر حمانه ى متوکل در خراب کردن آرامگاه امام حسین (ع ) و هموار کردن زمین هاى اطراف آن و کاشتن آن هاست و همچنین سخت گیرى ها و ممنوعیت زائران آن حضرت زیرا کربلا توانسته بود ارتباط عاطفى توده ى مردم را با اندیشه ى شیعه و امامان تقویت نماید.
نهضت هاى علویان در عصر او ناکام ماندند, و سخت گیرى هاى او با آل على در مدینه بسیار اندوه آور بود و عبدالله ابن یحیى وزیر او نیز همانند متوکل با شیعیان خصومت آشتى ناپذیر داشت . متوکل در پى این سخت گیرى ها متوجه امام هادى (ع ) در مدینه شده و دستور داد آن حضرت را از مدینه به سامراء آوردند, تا بتواند از نزدیک رفت و آمد و ارتباط او را با شیعیان آن حضرت تحت نظر بگیرد. یحیى ابن هرثمه مامور آوردن آن حضرت از مدینه به سامراء است , او براى این که حساسیت هاى سیاسى ایجاد نشود, امام (ع ) را محترمانه از مدینه بیرون کرد, ولى بدلیل موقعیت و محبوبیت آن حضرت در میان مردم , مردم مدینه آن چنان مضطرب شدند و گریه و ناله کردند, که یحیى مى گوید: مثل آن را ندیده و نشینده بودم , و سوگند یاد کردم که هیچ گونه قصد سویى نسبت به امام (ع ) ندارم , تا آن که وضع شان آرام و گریه هاى شان خاموش گردید. امام هادى (ع ) در سامراء با استقبال بى سابقه ى مردم روبرو گردید, و در خانه ى خزیمه ابن ثابت جا داده شد. طبیعى است که استقبال این چنین گرم از امام هادى (ع ) آن هم در پایتخت متوکل , میزان وجهه و نفوذ مردمى و محبوبیت و ارتباط مردم را به آن حضرت مى رساند, و این براى متوکل ناراحت کننده بود. نفوذ معنوى آن حضرت در بین درباریان متوکل نیز از عواملى بود که براى او تکان دهنده بود, چنانچه یحیى مى گوید: امام (ع ) درنظر من بزرگ جلوه کرد و خود کمر بخدمت او بستم , وقتى به اسحق ابن ابراهیم طاطرى والى بغداد برخوردم , به من گفت : این مرد زاده ى رسول خدا است , مبادا متوکل ترا به قتل او وادار نماید که رسول خدا در روز قیامت خصم تو خواهد بود و به وصیف ترکى برخوردم و از رسیدن امام خبر دادم و به من گفت : اى یحیى بخدا اگر یک تار موى از او کم شود مسؤول آن تو هستى , تعجب کردم چگونه گفتار او با گفتار اسحق یکى است . امام هادى مدت بیست سال در سامراء ماند و على الظاهر زندگى آرامى داشت , و متوکل بعلاوه ى آن که حرکات و فعالیت هاى آن حضرت را تحت نظر داشت , تلاش مى کرد که با متصل ساختن امام (ع ) بحلقه ى درباریان از ابهت امام (ع ) بکاهد و شخصیت و عظمت او را پیش مردم خرد کند, اما در این تلاش خود ناکام ماند .
از سویى دیگر متوکل اصرار فراوان داشت که امام هادى (ع ) را در مجلس بزم خود بیاورد, و با چنین نقشه ى مى توانست از محبوبیت و نفوذ معنوى او کاسته ,و آن حضرت را از دیدگاه مردم بیندازد, و پیروان آن حضرت را از وى دور نماید, ولى بدین کار موفق نشد.
متوکل از آن که امام هادى (ع ) در مجلس او چندان حضور نمى یافت و با حضور خود روى عمل هاى او سرپوش نمى گذاشت , شدیداً ناراحت بود. برایش گفتند: اگر به او دست پیدا نمى کنى , برادرش موسى از حضور در بزم تو ابایى ندارد. گفت : او را بیاورید, تا بوسیله ى او چهره ى امام هادى براى مردم و شیعیانش دگرگون جلوه داده شود و بتوانیم بگوییم که فرزندان رضا که این همه ادعاى پاکى و قداست مى کنند چنین است و چنان .
همین بود که براى او نامه نوشتند و او را با احترام و اکرام به سامراء آوردند. فرماندهان و اعیان و دسته ى از بنى هاشم از او استقبال کردند, و خانه ى را برایش در نظر گرفتند تا اسباب عیاشى فراهم باشد, و متوکل شخصاً در آن خانه با او همساز شود و بدینوسیله سوژه ى تبلیغاتى علیه امام درست نمایند و... حضرت امام هادى نیز به نوبه ى خود از موسى استقبال به عمل آورد, و پنهانى بدو گفت : متوکل ترا براى این دعوت کرده است که به حیثیت و آبروى تو و خاندانت لطمه وارد نماید مبادا که شأن و منزلت خود را پایین بیاورى . سخنان امام هادى (ع ) در دل و روح برادرش موسى مؤثر افتاد, و او با آن که سه سال با قدر و احترام در سامراء ماند, ولى متوکل موفق نشد که به او دست یافته و پیاله ى شرابى به او بدهد, و یا به کارهاى رقص و آواز خوانى او را وادار نماید, و او هر روز بهانه ى مى کرد که مثلاً مریضم یا عذر دیگرى را پیش مى کشید, و بخواسته هاى شیطانى متوکل تن درنداد.
و نظیر این را در مورد على ابن اسمعیل , پسر برادر امام موسى ابن جعفر (ع ) مى بینیم که در نزد هارون الرشید از امام موسى کاظم سعایت مى کرد و امام (ع ) مال هنگفتى را براى او داد تا دست ازین کار بردارد. متوکل در این نقشه هاى خود شکست خورد, و شخصیت امام در سامراء به قدرى با شکوه و با عظمت بود که که همه به آن حضرت احترام مى گذاشتند و ناخواسته در برابرش برخاسته و آن حضرت را محترم مى شمردند, جاذبه اى شخصیت امام (ع ) و محبوبیت او براى متوکل نگران کننده بود. از این جهت سخت گیرى خود را نسبت به امام (ع ) افزایش داد. اما امام (ع ) هیچ گاه تسلیم خواسته هاى متوکل نشد, و مطابق خواسته ى او کارى نکرد و سخنى نگفت , و بلکه برخلاف خواسته هاى او سخن مى گفت .
خبرچینان نزد متوکل سعایت کردند که در منزل امام هادى (ع ) اسلحه و کتب از شیعیانش نگهدارى مى شود, متوکل عده ى از ترک ها و کسانى دیگر از درباریانش را شب هنگام به منزل آن حضرت فرستاد, آنان بى خبرانه در خانه ى آن حضرت هجوم آوردند, دیدند آن حضرت در خانه اش تنها است , فرش خانه اش ریگ و سنگ ریزه است و لحافى از پشم بالاى سر خود انداخته و متوجه خداوند است و آیاتى از قرآن را که درباره ى وعد و وعید بود, با آواز خوش مى خواند. آن حضرت را بهمان حالتى که بود شبانه نزد متوکل بردند, و این هنگامى بود که متوکل ظرف شرابى در دست داشت و از آن مى خورد, و امام (ع ) را تعظیم کرد و وضعیت بگونه ى بود که نمى توانست شرابخوارى خود را توجیه نماید, و جامى که در دستش بود نوشید. امام هادى (ع ) وضعیت را که چنین دید از خوف آن که مبادا او را مجبور کند به گرفتن ظرف شراب , فرمود: خون و گوشت من هنوز به خمر آلوده نشده مرا معاف دار, آن حضرت را معاف کرد و گفت : برایم شعر بخوان , امام فرمود: به شعر کمتر توجه داشته ام . متوکل گفت : چاره ندارى از خواندن شعر. طبیعى است که منظور متوکل آنچنان اشعارى که حاوى موعظه و حکمت باشد نیست , بلکه منظر او اشعارى است که با وضعیت جلسه ى بزم او تناسب داشته باشد, اما امام هادى (ع )این اشعار را انشاء فرمود که براى یک دیکتاتور سخت تکان دهنده و براى افشاى چهره هاى خلفاى غاصب خیلى جالب است :
با توا على قلل الاجبال تحرسهم غلب الرجال فما اغنتهم القلل
آنان کسانى بودند بر بلنداى حکومت آرمیده و مردان قوى از آنان نگهدارى مى کردند, اما زندگى بر این بلندى ها آنان را بى نیاز نساخت .
واستنزلوا بعد عز عن معاقلهم فاودعوا حفرا بئس مانزلوا
پس از آن که شکوه و عزت که داشتند, از پناهگاه هاى خود فرو کشیده شدند و در حفره هایى قرار گرفتند که بد جایگاهى است .
ناداهم صارخ من بعد ما قبروااین الامرة والتیجان و الحلل
آنگاه که مدفون شدند منادى فریاد مى زند که کجا است تخت ها و تاج ها و حله هاى زیبا؟ این الوجوه التى کانت منعمةمن دونها تضرب الاستار و الکلل
کجا است آن صورت هایى که در ناز و نعمت غرق بودند, و در پس پرده هاى گران قیمت بسر مى بردند؟ فافصح القبر عنهم حین سئالهم تلک الوجوه علیها الدود یقتتل
قبر از جانب آنان بصدا در مى آید و مى گوید: بر سر آن صورت ها, کرم ها با همدیگر در حال نبردند. قد طالما اکلوا دهراً و ما شربوافاصبحوا بعد طول الاکل قد اکلوا
بعد از مدت هاى درازى که خوردند و نوشیدند هم اکنون مورد طعمه ى کرم ها قرار گرفتند. وطالما عمروا دوراً لتحصنهم ففارقوا الدور والاهلین و انتقلوا
پیوسته خانه هایى را آباد کردند تا آنان را نگهدارند, پس از خانه ها و خانواده جدا گشته و رهسپار گور شدند. و طالما کنزوا الاموال و ادخروافخلفوها على الاعداء و ارتحلوا
چندان که اموال را ذخیره و جمع آورى کردند, هم اکنون براى دشمنان بجا گذاشتند و خود کوچ کردند. اضحت منازلهم قفرا معطلةو ساکتوها الى الاجداث ارتحلوا
خانه هاى شان بسان بیابان خشک درآمد, و ساکنین آن ها به جانب گورهاى خود رهسپار شدند. امامان شیعه براى پنهان داشتند بعضى امور از نظر عمال حکومت که ناگهان به خانه ى آن ها. هجوم مى آوردند, مخفى گاه هایى داشتند اسحق جلاب مى گوید: براى ابى الحسن الهادى (ع ) گوسفندانى زیادى خریدارى کردم , آن حضرت مرا در طویله ى خانه اش که جایگاه وسیعى بود و قبلاً آن را ندیده بودم , برد و گوسفندان را در جایگاه هاى آن متفرق کردم .
وقتى در قول اسحق دقیق شویم که گفت : مرا در طویله ى خانه اش داخل کرد, جایگاه وسیعى که قبلاً آن را ندیده بودم , این نکته تایید مى گردد که اسحق دائماً براى امام (ع ) گوسفندانى مى خریده و در اصطبل جا مى داده , ولى این مکان وسیع را تا امروز ندیده است . طویله ى به این بزرگى و آن هم مخفى , بدان دلیل است که آن هایى عادتاً به خانه ها هجوم مى آوردند, اطاق ها, صندوق ها, سبدها و جعبه ها را تفتیش مى کردند, اما اصطبل مورد گمان آن ها نبود. اگر احیاناً وارد اصطبل هم مى شدند, این مکان ها براى شان مخفى مى ماند, چنانچه براى اسحق سال ها مخفى بود.
شیعیان بدستور امام هادى (ع ) داخل در مناصب حکومتى شده و بموقع به شیعیان کمک مى کردند, و هم گزارش هاى دقیق را براى امام مى رساندند; و امام براساس گزارش هاى آنان که در منصب وزارت و فرماندهى لشکر بودند در برابر حادثه هاى احتمالى در حالت آماده باش قرار مى گرفتند چنان که یعقوب ابن یزید کاتب یکى از منشیان مستنصر عباسى بود, و او از کسانى است که چند کتاب در موضوعات بداء, المسایل , نوادر الحج و... نوشته است .
بدیهى است که آنان مخفیانه عمل مى کردند, زیرا در غیر این صورت خلفاء هر شخصى را که با امام هادى ارتباط داشت , تحت فشار قرار داده و طرد مى کردند. جبران خادم گوید: خدمت امام هادى به مدینه رسیدم , آن حضرت پرسید از واثق بالله خلیفه عباسى چه خبر دارى ؟ گفتم : فدایت گردم او در عافیت بسر مى برد, و من ده سال است که از نزدیک ترین نزدیکان او هستم . امام هادى فرمود: اهل مدینه مى گویند او مرده است سپس پرسید جعفر متوکل در چه وضع است ؟ گفتم : او در بدترین حال در زندان بسر مى برد. امام (ع ) فرمود: هان او فعلاً فرمان را در دست دارد. باز هم پرسید ابن زیات چه کار مى کند؟ گفتم : فدایت شوم مردم با او است و فرمانش فرمان است . امام (ع ) فرمود: او بد قدوم گردید و بعد سکوت کرد.
پس از آن گفت : اى جبران مقدرات و دستورات الهى باید جارى شود, واثق مرده و متوکل در جایش نشسته و ابن زیات کشته شده است . گفتم : فدایت شوم چه وقت ؟ گفت : شش روز بعد از بیرون شدن تو از سامراء .
آیا این قصه از وجود شبکه ى اطلاعاتى و ناظران دقیق بر وضع سیاسى پرده بر نمى دارد که گزارش هاى دسته اول را براى امام هادى مى رساند؟ آیا این ها غیر از عناصر و دوستان امام (ع ) بودند که در پست هاى حساس حکومتى قرار داشتند و گزارش هاى دسته اول را به اسرع وقت براى امام مى رساندند؟ (البته برخى از این امور از خبرهاى غیبى امام (ع ) حکایت دارد).
بدلیل فعالیت امام هادى (ع ) و وکلاى آن حضرت , تشیع روز به روز در حال گسترش بود و این گسترش را به ویژه از آثار ضد شیعى و از اقدامات سیاسى و نظامى فرمانروایان بر ضد شیعیان مى توانیم دریابیم . ارتباط امام هادى با شیعیان عراق , مصر و نواحى دیگر برقرار بود و سیستمى که این ارتباط را بصورت محکم و پیوسته برقرار مى کرد سیستم وکالت بود. اینان بعد از امام رضا و امام جواد و امام هادى (ع ), کار تنظیم ارتباط میان امام و شعییان را به عهده داشتند. آن ها به علاوه بر جمع آورى مالیات و پاسخگویى به مسایل فقهى و کلامى , مسؤولیت تثبیت امامت امام بعدى را نیز بعهده داشته اند, سیستم وکالت در تثبیت موقعیت سیاسى وفرهنگى شیعه ى امامیه نقش اساسى داشت .
این افراد بیشتر بواسطه ى نامه و توسط افراد مطمئن که بویژه براى حج و یا زیارت مشهد امام حسین (ع ) به حجاز و عراق مى آمدند, با امام هادى (ع ) در ارتباط بودند, على ابن جعفر الوکیل از وکلاى حضرت امام هادى (ع ) در بغداد است , در باره ى وى به متوکل گزارش هایى دادند, و بدنبال آن وى را دستگیر و زندانى کرد. او مدت طولانى در زندان بود, زمانى که آزاد شد بدستور امام هادى (ع ) راهى مکه شده و در آن جا ماند. قم , کاشان , نیشابور,رى , دیلم , جرجان , طالقان , خراسان و... بصورت مراکز بزرگ تشیع درآمده بود و با امام هادى ارتباط تنگاتنگ داشتند.
متوکل که نفوذ و محبوبیت امام هادى (ع ) و گسترش تشیع را مشاهده کرد, و همه ى طرح هاى خود را خنثى و نقشه هاى خود را نقش برآب دید, وجود امام هادى (ع ) را تحمل نکرد و تصمیم برقتل آن حضرت گرفت , چنانچه ابن رومه مى گوید: من به سامراء آمدم و دیدم که متوکل حضرت امام هادى (ع ) را بدست سعید حاجب سپرده است تا او را بقتل برساند, اما دو روز بعد, خود در بسترش مورد حمله ى ترکان قرار گرفت و کشته شد, و این را امام (ع ) پیشگویى کرده بود. پس از کشته شدن متوکل فرزندش مستنصر, بر سر کار آمد, اما فشارها و سخت گیرى ها نسبت به امام هادى (ع ) و شیعیان و علویان , کمى کاهش یافت ; و این موجب شد که در سرزمین هاى اسلامى , سازماندهى شیعیان بیشتر گردد, هر زمانى که یکى از وکلاى آن حضرت دستگیر مى شد, امام (ع ) بجاى وى شخص دیگرى را معین مى کرد, و از جمله محمد ابن فرج ازمصر دستگیر شده و به عراق آورده شد و هشت سال در زندان بسر برد. شیعیان امامیه در مصر, از سوى یزید ابن عبدالله ترکى حاکم مصر, مورد آزار قرار گرفتند. وى ابى هضره را با پیروانش دستگیر کرد, و اینان متهم بودند که فعالیت هاى زیر زمینى علیه حکومت داشته اند, و در سال 284به عراق رانده شدند. عملیات دستگیرى پیروان امام هادى (ع ) از سوى دستگاه خلافت و عمال آن افزایش یافت , و بعنوان نمونه محمد ابن حجر کشته شد و حاکم مصر, سیف ابن لیث را دستگیر کرد, و در سامراء نیز عده ى از پیروان امام (ع ) دستگیر شدند, و ایوب ابن نوح وکیل آن حضرت در کوفه تحت تعقیب قاضى شهر قرار گرفت و... اگر امام هادى (ع ) و سایر امامان با پیروان خود, فعالیت سیاسى و قصد براندازى حکومت را نداشتند چرا آن ها را از مدینه ـ زادگاهشان ـ کوچ مى دادند. و این همه سخت گیرى و فشار برآن ها وارد مى کردند؟

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:21 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

اشاره

بی‌تردید اگر بخواهیم شاهد یک تربیت صحیح وایده‌آل و پربازده در جامعه اسلامی باشیم، ‌می‌بایست از شیوه‌ها و روش‌های تربیتی مناسب که مطابق با موازین و راهکار‌های عقلی و شرعی است، بهره‌جویی کنیم. بهترین و کلیدی‌ترین شیوه‌های تربیتی را می‌توان در اقوال و افعال شایسته حضرات پیشوایان معصوم(ع) پی‌جویی کرد؛ زیرا آنان به عنوان بالاترین و برترین مربیان تربیتی بشر به حساب می‌ایند و تمامی مکاتب تربیتی عالم، از مکتب انسان‌گرایی اگوست کنت و مکتب تجربه‌گرایی جان دیوئی تا سایر مکاتب پوزتیویستی و ...، چاره‌ای جز تسلیم و رهجویی از مکتب تربیتی اسلام و اهل بیت(ع) ندارند؛ چنان که قرآن کریم، همه را به پیروی کامل از آن بزرگواران فراخوانده است:)یا أَیّهَا الّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَ أَطیعُوا الرّسُولَ وَ أُولِی اْلأَمْرِ مِنْکُمًْ[1](؛«از خدا و رسول و صاحبان امر خود پیروی کنید».
در این نوشتار سعی شده است تا شیوه‌‌های زیبای تربیت از منظر دهمین امام معصوم(ع) با توجه به سخنان و رفتار آن بزرگوار، تبیین شود. قبل از هر چیز ناچاریم نگاهی اجمالی به تربیت و مفهوم روش تربیتی کنیم.

تربیت

تربیت مصدر باب تفعیل و از ریشه ربو یا ربب است که به معنای رشد و نمو و پرورش دادن و غذا دادن و مانند آن به کار می‌رود. تربیت در اصطلاح، همان رشد طبیعی و تدریجی و هماهنگ همه نیرو‌ها و استعدادهای آدمی است و یا تربیت، ارائه نوعی زندگی است که با ساخت شخصیت انسان مطابق و مبتنی بر ارزش‌های معنوی باشد.[2] مرحوم مطهری تربیت را این گونه تعریف می‌کند:
«تربیت عبارت است از به فعلیت در آوردن استعداد‌های درونی که در شیء موجود می‌باشد».[3]

روش‌های تربیت

مراد از روش، راه و طریقه‌ای است که میان اصل و هدف قرار دارد و عمل تربیتی را منظم می‌کند و به هدف می‌رساند.[4] خواجه نصیر الدین طوسی در روش تعلیم و تربیت چنین می‌گوید:
«اولاً، باید به طبیعت کودک پی‌برد و استعداد‌های او را کشف کرد و ثانیاً، از راه تکرار و تذکار متواتر، درس را ملکه او ساخت تا از آفت نسیان محفوظ بماند. هر گاه کودک از انجام وظایف دینی امتناع کرد و افعال قبیحه از او دیده شد و به دیگران زیان رساند، باید او را مؤاخذه کرد و بالأخره باید کودک را عادت به سختی داد».[5]

شیوه‌های تربیتی امام هادی(ع)

1. ایجاد زمینه مساعد تربیتی

تربیت فرایندی است که شامل مراحل قبل و بعد از تولد کودک می‌شود و از دیدگاه امام هادی(ع)، چنانچه زمینه تربیتی مناسب فراهم شود، کودک سالمی متولّد می‌شود که توان و استعداد‌های فراوان و مطلوبی خواهد داشت و ریشه‌ آن در خانواده و پدر و مادر است. امام دهم(ع)، در خانه و محیطی چشم به جهان گشود که فضای آن آکنده از عطر دل انگیز دانش، معنویت، تقوا، اخلاص و بندگی خدا بود و هر لحظه و روزی که از زندگی او در دامان مادر پاکدامن و مهربان و مکتب سازنده و تربیتی پدر بزرگوارش ، امام جواد(ع)، می‌گذشت، دریچه‌ای از دانش و معرفت و کمالات نفسانی بر رویش باز می‌شد و فضای خانه‌اش همیشه پر از نور و معنویت بود. احمد بن محمد بن عیسی به نقل از پدرش چنین می‌گوید:
«هنگامی که امام جواد(ع) قصد داشتند از مدینه به عراق بروند، امام هادی(ع) را در دامنشان قرار دادند و فرمودند: دوست داری کدام یک از سوغات‌های عراق را برای تو هدیه آورم؟ امام هادی(ع) فرمودند: شمشیری که به سان شعله آتش باشد (که کنایه از روحیه دلاوری و شجاعت است. سپس امام جواد(ع) خطاب به فرزند دیگرش موسِِی فرمود: تو چه سوغاتی دوست داری؟ گفت فرش اتاق. امام جواد فرمودند: ابوالحسن به من شباهت پیدا کرده است و موسی به مادرش شباهت دارد».[6]
این مطلب به خوبی نشانه آن است که خانواده به ویژه پدر و مادر زمینه‌سازی اولیه را برای تربیت صحیح بر عهده دارند. امام هادی(ع)، نقش مادر را در تربیت صحیح فرزند ، بسیار مهم می‌دانند و یکی از زمینه‌های تربیت صحیح را، خانواده شایسته معرفی کنند؛ چنان که از علی بن مهزیار روایت شده است که آن حضرت در وصف مادر بزرگوارشان، چنین می‌فرمایند:
«روی محمد بن الفرج و علی بن مهزیار عن الهادی(ع): انّه قال: اُمّی عَارفَة بِحَقی و هِی مِنْ اَهلِ الجَنة لایقْرَبُها شَیطانُ ماردٌ و لاینالُها کَیدُ جَبارٍ عِنیدَ وَ هِی مَکلؤة و بِعَینِ الله اَلَتی لاتَنامُ ولا تَتَفلَّتُ عَنْ اُمّهاتِ الصِّدِیقین و الصالِحین[7]؛ مادرم، به حق من عارف و اهل بهشت بود، شیطان سرکش به او نزدیک نمی‌شد و مکر ستمگر لجوج به او نمی‌رسید، در پناه چشم همیشه بیدار خدا بوده و در ردیف مادران انسان‌های صدیق و صالح قرار داشت».

2. داشتن الگو و سرمشق مناسب

از منظر امام هادی(ع)، وقتی کودک متولد می‌شود، استعداد فطری و آمادگی ذاتی برای یادگیری و تربیت را دارد و می‌بایست یک الگوی تربیتی صحیح را برای او ایجاد کرد تا از مشاهده رفتار آنان، به ویژه از والدین، الگو گیرد و از آنان تبعیت کند و اگر چنین الگویی فرا روی فرزند نباشد، مسلماً تربیت او دچار انحراف خواهد شد. امام هادی(ع) در مرحله اول، قرآن و اهل بیت(ع) را به عنوان بالاترین الگوی تربیتی معرفی می‌کند و چنین می‌فرماید:
«... فَاوَّلَ خیر یعَرفُ تَحقیقه مِنَ الکِتابَ و تَصدیقه و التماسِ شَهادته علیه خبرٌ وَرَدَ عَنْ رسول الله(ص) وَ وُجِدَ بموافِقَة الکتاب و تَصدیقَهِ بَحیثُ لا تخالفه أقاویلهم حیثُ قال(ص): انّی مُخلِفُ فیکُم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی لَن تضلّوا ما تمسّکتم بهما و اَنَّهُما لَنْ یفتِرقا حَتَّی یردا عَلَی الحوض؛ فلَمَا وَجْدنا شواهد هذا الحدیثَ فی کتاب الله نَصاً مِثلَ قوله جلَّ و َعَزَّ )اِنَّما ولیکُم الله وَ رَسُوله و الَّذینَ امَنوُا الذینَ یقیمون الصلاة و یؤتونَ الزکاة و هُم راکِعونَ وَ من یتَوَلَ الله و رَسوُلَه وَ الذینَ آمنوا فِاِنَّ حزب الله هُم الغالبونَ ....(؛[8] نخستین خبری که حقانیت و صدق آن از قرآن به دست می‌اید و می‌توان کتاب خدا را بر آن گواه گرفت، حدیثی است که بر طبق کتاب خدا و پیامبر(ص) نقل شده است و اختلاف کلمه‌ای در آن نیست که فرمود: من در میان شما دو چیز گران بها می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم یعنی اهل بیتم را که هر گاه به آن تمسّک جویید، گمراه نمی‌شوید و این دو هیچ گاه از هم جدا نشوند تا کنار حوض کوثر بر من وارد شوند، و ما چون شواهد صدق این حدیث را به صراحت در قرآن می‌یابیم که می‌فرماید: ولی و صاحب اختیار شما تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آوردند ؛ همان کسانی که نماز را به پا می‌دارند و زکات را در حال رکوع می‌پردازند و هر کس خدا و پیامبر او و کسانی را که به او ایمان آوردند(اهل بیت(ع) را ولی خود بگیرد، پیروز است؛ زیرا حزب خدا پیروز و سعادتمند است».
امام هادی(ع) در زیارت جامعه کبیره، ائمه معصوم را به عنوان بهترین سرمشق‌های انسان‌های هدایت‌جو می‌داند و چنین می‌فرماید:
«السلام علی ائمة الهدی و مصابیح الدجی و اعلام التُّقُی و ذَوی النُّهی و اولی الحجی و کَهف الوری و وَرثَة الانبیاء و المَثَل الاعَلی و الدَعوَةَ الحسنی و حجج الله علی اهل الدنیا و الاخرة و الاولی...؛[9]سلام بر پیشوایان هدایت و چراغ‌های ظلمت و نشانه‌های پرهیزکاری و صاحبان خرد و دارندگان عقل و پناه مردم و وارثان انبیا و نمونه و سرمشق برتر و دعوت کنندگان نیکو و محبت‌های خدا بر اهل دنیا و آخرت و سرای نخستین».
امام هادی(ع) سرپیچی از الگوهای هدایت و نداشتن سرمشق جامع را موجب هلاکت و نابودی انسان معرفی می‌کند و چنین می‌فرماید:
«من اتاکم نجی ..وَ مَن یأتِکم هَلَکَ وَ ضَلَّ مَنْ فارَقَکُم و فاز مَنْ تَمسَّکَ بِکُم...؛[10] هر کس به سوی شما اهل بیت(ع) بیاید، نجات می‌یابد، هر کس از شما دوری کند، هلاک می‌شود...، و هر کس از شما جدا شود به ضلالت سوق داده شود، هر کس به شیوه و راه شما تمسّک جوید، به فلاح و رستگاری می‌رسد».

3. روش تمرین، تکرار و عادت دادن عملی

از شیوه‌های دیگر تربیتی امام هادی(ع) این بود که آن حضرت سعی می‌کرد افراد را به رفتار پسندیده، ایجاد نظم و انضباط در زندگی تسلط بر نفس عادت دهد و با اجرای برنامه‌های مستمر همراه با تمرین و تکرار، رفتار‌های شایسته را به صورت ملکه در راه و رسم زندگی فردی و اجتماعی افراد به منصه ظهور درآورد. به تعبیر دیگر، امام هادی(ع)، با تکرار کارهای شایسته همچون: نماز، روزه، صدقه، امر به معروف و نهی از منکر و... ، قصد داشت چنین کردارهایی را جزء لاینفک زندگی افراد جامعه، قرار دهد؛ چنان که در مورد این شیوه تربیت آن حضرت چنین می‌خوانیم:
«عن علی بن ابراهیم عن یحیی بن عبدالرحمن بن خاقان قال رایتَ اباالحسن الثالث(ع) سَجَدَ سَجدة الشُکر، فاَفتَرَش ذِراعیه فالصَقَ جُؤجُؤه و بَطُنه بالارض فَسألَتُه عَنَ ذلک فقال(ع) کَذا نُحِبُّ...؛[11] یحیی بن عبدالرحمن می‌گوید: امام هادی(ع) را دیدم که سجده شکر انجام می‌داد و دو ساعد دست خود را پهن کرده و سینه و شکم خود را به زمین چسبانده بود. در این باره از او سؤال کردم، فرمود: این گونه دوست داریم».
امام هادی(ع)، برای تربیت صحیح، افراد را به تکرار و مداومت بر اعمال خوب تشویق می‌کردند؛ چنان که در روایتی چنین آمده است که:
«عن محمد بن ریان قال: کتَبتُ الی اباالحسن الثالث(ع) ، اسألُه اِنْ یعلِمَنی دعاءً لِلشدائِدِ والنوازلُ و المهمّات و قضاء حوائج الدُنیا و الاخرة و اَن یخُصَّنی کما خَصَّ آباءَهُ موالیهم . فَکَتَب اِلی الزم الاستغفارَ...؛[12] محمد بن ریان می‌گوید: به امام هادی(ع) نامه نوشتم و از او خواستم که برای سختی‌ها و حوادث و حوایج مهم و برآوردن حاجات دنیا و آخرت، دعایی به من بیاموزد؛ همان گونه که پدران بزرگوار او به شیعیان خود می‌آموختند. امام در پاسخ نوشت: ملازم استغفار باش و بر آن مداومت کن».
یا در مورد تربیت عملی آن حضرت چنین آمده است که:«کافور خادم می‌گوید: امام هادی(ع) به من فرمود: فلان سطل را در فلان جا قرار بده تا با آن برای نماز وضو بگیرم و مرا از پی کاری فرستاد و فرمود: چون برگشتی این کار را انجام بده تا چون برای نماز برخاستم، آماده باشد، ولی من فراموش کردم. شب سردی بود، امام با ناراحتی مرا صدا زد، با خود گفتم: انالله، چگونه بگویم فراموش کردم... . با ترس خدمت حضرت رسیدم، فرمودند: تو مگر عادت مرا نمی‌دانی که من جز با آب سرد وضو نمی‌گیرم؟ اما تو آب را برایم گرم کرده‌ای و در سطل ریخته‌ای. عرض کردم: سرورم! سوگند به خدا، نه سطل را آنجا گذاشتم و نه آب را. حضرت فرمودند: الحمدلله. سوگند به خدا، ما نه آسان گرفتنی را ترک کرده‌ایم و نه هدیه‌ای را پس داده‌ایم. سپاس خدا را که ما را از بندگان مطیع خود قرار داد و برای کمک به بندگانش، توفیق عطا کرد...».[13]

4. روش موعظه و نصیحت

چون که انسان فراموشکار است و گاهی از نتیجه و حاصل کار‌ها غافل می‌شود، باید با موعظه و نصیحت و امر به معروف و نهی از منکر، او را متذکر وظایف خود کرد و و به او هشدار داد که نتیجه عمل او چه خواهد شد و این یکی از شیوه‌های تربیتی امام هادی(ع) برای تربیت افراد بود. آن حضرت همیشه افراد جامعه را با بیان نورانی و الهی خویش موعظه و نصیحت می‌فرمود و آنان را متحوّل و متذکّر می‌ساخت؛ چنان که در روایت آمده است:
«بریحه عباسی، پیشنماز دستگاه خلافت در مکه و مدینه، در حضور متوکل عباسی، از شخصیت امام هادی(ع) و خطر او در میان شیعیان به شدت انتقاد کرد و از خلیفه خواست که او را از مدینه تبعید سازند و همین گونه هم شد. هنگامی که امام هادی(ع) را از مدینه به سمت سامرا می‌بردند، بریحه با امام همراه بود و به حضرت چنین گفت: تو خود می‌دانی که عامل تبعید تو (به سامرا) من بودم. با سوگند‌های محکم و استوار قسم می‌خورم که اگر شکایت مرا نزد امیرالمؤمنین یا یکی از درباریان و فرزندان او ببری، تمامی درختانت را (در مدینه) آتش می‌زنم و بردگان و خدمتکارانت را می‌کشم و چشمه‌های مزرعه‌های تو را کور خواهم کرد و بدان که این کار‌ها را می‌کنم. امام هادی(ع) متوجه او شد و در مقام موعظه و نصیحت به او چنین فرمود: نزدیک‌ترین راه برای شکایت از تو این بود که دیشب شکایت تو را نزد خدا بردم و من شکایت تو را که بر خدا عرضه کردم، نزد بندگانش نخواهم برد. بریحه چون این سخنان حکیمانة و موعظه‌آمیز امام را شنید، به دامان حضرت افتاد و با تضرع و انابه تقاضای بخشودن کرد. امام نیز در جواب فرمود تو را بخشیدم».[14]

پی‏نوشت‏ها:

[1] . نساء / 59.
[2] . ر.ک: مربیان بزرگ، ترجمة غلامحسین شکوهی، ص258.
[3] . تعلیم و تربیت اسلامی، شهید مطهری، ص33.
[4] . اصول و روش‌های تربیت در اسلام، سید احمد احمدی، نشر جهاد دانشگاهی، ص149.
[5] . تاریخ فرهنگ ایران، عیسی صدیق، ص139 و166.
[6] . بحار الانوار، ج50، ص123.
[7] . دلائل الامامة، ص410، ح369.
[8] . بحارالانوار، ج50، ص20.
[9] . مفاتیح الجنان، دعای جامعة کبیره.
[10] . همان.
[11] . الاستبصار، ج1،ص347.
[12] . بحارالانوار، ج93،ص283.
[13] .همان، ج50، ص126، ح4.
[14] . ر.ک: اثبات الوصیة، مسعودی، ص 196 و 197 و454.

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:20 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

حجت شناسی

حجت بالغه از آن خداوند است. خداوند با اعطای عقل و بعثت انبیا و فرستادن کتاب‌های آسمانی و تعیین وصی برای انبیا، حجت را بر مردم تمام کرده است و با همین حجّت‌ها با بندگان احتجاج و به حساب آنان رسیدگی می‌کند. به فرموده امام صادق(ع): «اِنَّ الله احتجَّ عَلی النّاس بِما آتاهم و عَرَّفَهُم».[1]
از این روی، شناخت حجّت برای بندگان لازم و یک تکلیف به شمار می‌رود. خدا هم بندگان را بر اساس معرفت و خرد آنان مورد مؤاخذه قرار می‌دهد و هر که حجت‌های الهی را نشناسد یا عملش طبق حجت نباشد، در مؤاخذه و محاسبه در می‌ماند و از عهده پاسخگویی بر نمی‌اید و اینکه در دعاها از خداوند حجت‌شناسی را می‌طلبیم، برای همین است که با معرفت حجّت، زندگی‌ها و اعمال ما بر اساس حجت باشد: «اللهم عرّفنی حجتک...»[2] و بدون آن، پیمودن راه است، بدون همرهی با خضر راهنما!
امامان معصوم، حجت‌های الهی‌اند. اگر رسول خدا(ص) برای تداوم هدایت امت پس از خویش، دو یادگار ارزشمند به میراث و ودیعت نهاده است، یکی قرآن و دیگری عترت، برای همین است که مردم بدون حجت نباشند و در تشخیص راه و شناخت وظیفه و عمل بر طبق رضای خالق، در پی حجت روند؛ چون زندگی بی حجت به گمراهی کشیده می‌شود و عمل بدون حجت مقبول نیست.[3] از این رو، تمسّک به ثقلین و تعهّد نسبت به پیام قرآن و فرمان امام ، ضامن مصون بودن از گمراهی است، آن‌گونه که حضرت رسول در حدیث ثقلین فرموده است.[4]

همسویی با حجت الهی

گام دوم پس از شناخت حجت، کوشش برای انطباق افکار و عقاید، سلوک و رفتار، مواضع و جهت‌گیری‌ها و عمل به احکام شرع، با رهنمود‌ها و اوامر و نواهی حجت خداست و تنها در این صورت است که ذمّه انسان مکلّف بری می‌شود و در مقام احتجاج الهی در روز داوری، مسلمان متعهد دارای دلیل محکمه‌پسند و حجت مقبول خواهد بود؛ چون عمل بر طبق حجت کرده است.
خاندان عصمت و طهارت و ائمه اطهار، حجت‌های الهی‌اند. در اذان‌هایمان هم شهادت می‌دهیم که امیرمؤمنان و ائمه معصومین «حجج الله» هستند. اگر به حجیت آنان باور داریم، باید در عمل آن را اثبات کنیم، معتقدات و معارفمان را از آنان بگیریم، در فقه و عمل دینی به نظر آنان عمل کنیم و در قیام و قعود و جنگ و صلح و تولاّ و تبرّا مواضعمان با مواضع و سیره آنان منطبق باشد، نه تندتر و نه کندتر، بلکه همراه و همگام.
این که در وصف ویژگی ائمه آمد، است:«المتقدّمُ لهم مارِقٌ، و المتأخّر عنهم زاهِقٌ و اَللازم لَهُم لاحِقٌ»، [5] بیانگر ضرورت همسویی و همراهی و همگامی با این حجج الهی است. کسی که از آنان جلو بیفتد، از دین بیرون می‌رود. کسی که از آنان عقب بماند، به گمراهی کشیده می‌شود. کسی که ملازم و همراه و پای به پای آنان باشد و ره بسپارد، به مقصد می‌رسد. آنان امام و جلودارند و باید همپای آنان رفت.
شیعیان آگاه، از زمان حضرت امیر(ع) تا عصر حجت ثانی عشر، پیوسته مراقب بودند تا گامی از امامانشان عقب نمانند و جلو نیفتند و در هر مسئله نظر آنان را بشناسند و منطبق با دیدگاه آنان عمل کنند. انبوهی از روایات که متضمّن مکاتبات راویان شیعیان با امامان و درخواست رای و نظر و استفسار از تکلیف و وظیفه‌ای است که آنان بیان می‌کنند، در همین جهت بوده است . رهنمود خود ائمّه نیز همین بوده و روایات فراوانی که در مورد جایگاه حجت‌های الهی و ضرورت شناخت حجّت و تبعیت از حجّت و خالی نبودن زمین از حجّت و ... نقل شده است، خط شیعه را در لزوم همسویی با حجت معصوم الهی ترسیم می‌کند و یک بخش مهّم از کتاب شریف اصول کافی «کتاب الحجة» است که این روایات را گرد آورده است و از عمیق‌ترین مباحث کلامی درباره امامت سرشار است.

عرضه خود بر حجت خدا

وقتی چیزی از سوی خدا و دین، معیار و شاخص شد، مسلمان باید برای موزون ساختن خویش، به «میزان» مراجعه کند و خود را با معیار‌های حق بسنجد و به هر اندازه که منطبق با آن بود، خود ر در «صراط» ببیند و هر چه از خط میزان و معیار فاصله داشت، خود را در «بیراهه» ببیند و بکوشد تا در اسرع وقت به «راه» برسد.
میزان و فارق بین حق و باطل، آنان‌اند و پیشوایانی‌اند که اقتدای به آنان ضرورت دارد. این مضمون کلام نبوی است که فرمود: «اهلُ بیتی یفَرِّقونَ بین الحقِّ و الباطلِ و هُم الأئمة الّذین یقتَدی بهم»[6]، و این همان مفهوم میزان بودن امام معصوم است.
همچنان که قرآن معیار است و برای تشخیص درستی یا نادرستی احادیث منقول از اهل بیت، باید آن‌ها را به کتاب خدا عرضه کرد و هر چه موافق قرآن بود، پذیرفت و آنچه با قرآن مخالف بود، کنار گذاشت، در تشخیص صلاح و فساد و درست و نادرست حرف‌ها و نظر‌های دیگران نیز باید آن را به سخنان قطعی الصّدور معصومین عرضه کرد تا میزان حق و ناحق آن روشن گردد. اینکه از امیرمؤمنان هم که در زیارت‌نامه‌ها با عنوان «میزان الاعمال» یاد شده، اشاره به این جهت است، و در تفسیر ایه فرستادن آهن و میزان که در سوره «حدید» آمده، میزان به امام و حجّت تفسیر شده است.

عبدالعظیم حسنی و عرضه عقاید

از هوشمندی‌های حضرت عبدالعظیم حسنی، این بود که در آن شرایط که به لحاظ خفقان سیاسی، امکان ارتباط با ائمه و سیراب شدن از زلال معارفشان دشوار، و بازار عقاید و نحله‌ها و گرایش‌ها و تفسیر و تأویل‌های مختلف از قرآن و دین و اعتقادات نیز گرم بود، در فرصتی مناسب که به محضر امام هادی(ع) رسید، عقاید خود را بر آن حضرت عرضه داشت و از آن حضرت بر درستی معتقداتش تاییدیه گرفت. این برای همه درس بزرگ است تا معارف دین را از بستر‌های مناسب و کانال‌های مطمئن و اشخاص مورد اطمینان و سالم فرا بگیرند، تا هم به بیراهه و ضلالت نیفتند، هم در افکار و عقاید‌شان حجت داشته باشند.
عبدالعظیم حسنی در آن دیدار، از محضر امام اجازه خواست که عقاید خود را بیان کند، تا اگر جایی به خطا می‌رود، امام تصحیح کند. با اینکه حضرت عبدالعظیم، خود از بزرگان شیعه و راویان و عالمان اهل بیت بود، امّا با این عمل درسی به ما داد که هر کس در هر رتبه و موقعیتی باشد، نباید مغرور گردد و پیوسته باید خود را با میزان، موزون کند و تابع حجت باشد.
عبدالعظیم شروع کرد به برشمردن اعتقاداتش در مورد یکتایی خدا، بی‌مثل و مانندی پروردگار، حدّ فاصله بین تعطیل و تشبیه، جسم و جوهر و عرض نبودن خدا، رسالت و نبوت حضرت محمد(ص)، خاتمیت او، امامت امیرالمؤمنین و امامان دیگر تا امام هادی. آن گاه امام هادی در تکمیل اظهارات او فرمود: پس از من فرزندم حسن، و پس از وی امام مهدی که مردم خودش را نمی‌بینند و بردن نام او روا نیست، روزی ظهور می‌کند و جهانی را پر از عدل و داد می‌کند... .
سپس عبدالعظیم ادامه داد که: به حق بودن معراج، سؤال در قبر، بهشت و جهنم، صراط و میزان و حتمیت قیامت و حضر معتقدم. پس از ولایت، نماز و روزه و زکات و حج و جهاد و امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان واجبات الهی می‌دانم و قبول دارم....
آن گاه امام، پس از شنیدن یکایک این عقاید، فرمود:
«یا اباالقاسم! هذا والله دینُ اللهِ الذّی ارتضاهُ لِعبادِهِ، فَاثبُت علیه، ثَبَّتکَ الله بِالقول ِ الثّابتِ فی الحَیاةِ الدّنیا وَ فی الاخرة[7]؛ ای اباالقاسم! به خدا سوگند، این همان دین و ایینی است که خداوند برای بندگانش پسندیده است. پس بر همین عقاید ثابت و استوار بمان. خداوند تو را در زندگی دنیا و آخرت، ثابت قدم و استوار بدارد».
این که ائمه معصومین محور و مدار و مرجع و معیار دین راستین و جلوه روشن حق‌اند، به تعابیر مختلف بیان شده است. امام هادی(ع) در سخنی فرموده است: «نحن الکلماتُ الّتیلا تَنفَذُ[8]؛ ماییم آن که کلمات پایان ناپذیر الهی»، و امام عسکری(ع) نیز فرموده است:
«نَخُن کهفٌ لِمَن اِلتَجاءِ إلینا و نورٌ لَمِن اِستضاءَ بنا و عِصمَةٌ لَمِن اِعتَصَم بنا...[9]؛ هرکس به ما پناه آورد، ما برای او پناهیم، هر کس در پی فروغ گرفتن از ما باشد، ما برای او نور و روشنایی هستیم، هر کس به سبب ما در پی مصونیت و معصومیت از خطا و بیراهه باشد، ما برای او عصمت و نگه‌دارنده‌ایم».

حجت شدن عبدالعظیم

این یک قاعده است که وقتی چیزی با «میزان» موزون شد، خود آن هم تبدیل به «میزان» می‌شود. مثل اینکه خدا فرمان می‌دهد از رسول اطاعت کنید. پس اگر کسی از رسول خدا تبعیت کند: «مَن یطع الرّسولَ فَقد اَطاعَ اللهَ»[10]، از خدا پیروی کرده است. وقتی هم خداوند، خشم و رضای کسی را خشم و رضای خود می‌داند، هم دلیل عصمت اوست، هم حجت، و معیار بودنش را می‌رساند.
در بحث عرضه خود بر حجت معصوم الهی و مورد تایید قرارگرفتن از سوی او نیز، این انطباق با حجت، سبب می‌شود که خود این شخص هم برای دیگران تبدیل به شاخص و معیار حجّت می‌شود و خط درست برای دیگران ترسیم کند.
حضرت عبدالعظیم، پس از دیدار با امام هادی(ع) و عرضه عقاید خویش بر آن حضرت و سخنان امام که فرمود: «آنچه گفتی همه حق و درست است و بر همین عقاید استوار بمان»، به ایران آمد و وارد «ری» شد. ابتدا ناشناس بود و مردم او را نمی‌شناختند. کم کم به شخصیت او پی‌بردند و از محضرش استفاده می‌کردند. در همان دوران، ابوحمّاد رازی که از شیعیان معروف ری بود، با رنج بسیار راه طولانی ری تا عراق را پیمود و در سامرّا به محضر امام هادی(ع) رسید تا سؤالات دینی و شرعی خود را از آن امام بپرسد. هنگام خداحافظی، امام به ابوحمّاد فرمود:
ای ابوحمّاد! هر گاه در منطقه خودتان مسئله‌ای برایت مشکل شد، از عبدالعظیم حسنی بپرس و از من هم به او سلام برسان.[11]
عبدالعظیم حسنی از کجا به این مکانت عظیم و موقعیت علمی رسید که امام، او را تایید می‌کند و مردم را به او ارجاع می‌دهد و حرف او را حرف خودش می‌داند؟ جز به خاطر اینکه قبلاً خودش را بر امام عرضه داشته و امام، صلاحیت اعتقادی و سلامت فکری و دینی او را تایید کرده است؟
پس هر که با حجت خدا منطبق باشد، خودش برای دیگران حجّت می‌شود. (هر که با گل‌ها نشیند، رنگ و بوی گل پذیرد).
این که فقهای دین و آشنایان به مبانی فکری و کلمات نورانی ائمّه معصومین در عصر غیبت امام زمان، حجّت بر مردم می‌شوند و کلام و فتوایشان «حکم خدا» تلقّی می‌شود، برای آن است که آنان از خودشان سخن نمی‌گویند، بلکه آنچه به عنوان دین، از قرآن و عترت می‌فهمند همان را می‌گویند و ذهن و دلشان را برای شناخت «حکم الله» از هر شائبه و گرایش و پیشداوری خالی و خالص می‌کنند و همه تلاش خود را برای «استنباط حکم شرعی» به کار می‌گیرند و از تقوا برخوردارند و خالی از هوی و هوس‌اند، و اینها سبب می‌شود که در عصر غیبت، ملاذ و پناه مردم، و محور و معیار دین، و میزان حلال و حرام شرعی می‌گردند.
چون در پی کشف حجّت‌اند، فتوای آنان هم بر مقلّدین حجّت می‌شود. در حدیث معروف حضرت مهدی(عج) چنین آمده است:
«امّا الحوادث الواقعة فارجِعُوا فیها الی رُواة حدیثنا، فاِّنهم حُجَّتی عَلیکم و أنا حجّة اللهِ[12]؛ در رخدادها و حوادث و پیشامدها به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ چرا که آنان حجّت من بر شمایند و من حجت خدایم».
همین حدیث و نظایر آن، مبنای ضرورت تقلید از فقها در مسائل شرعی است؛ چون نظر اجتهادی و استنباط فقهای دین و آنچه به صورت «فتوا» ابراز می‌کنند، برای مردمی که در عصر غیبت، دسترسی به امام معصوم ندارند، «حجت شرعی» است و تکلیفشان عمل بر طبق آن است، تا برائت ذمّه حاصل کنند.

امام هادی(علیه السلام) و عثمان بن سعید

عثمان بن سعید عمری، از اصحاب امام هادی و امام عسکری(ع) بود که در زمان غیبت صغرا نیز نماینده خاص امام زمان(عج) و یکی از سفرای اربعه بود. او به مقامی از حجّیت و اعتبار رسیده بود که حرف او حرف ائمّه بود و نقل‌ها و روایت‌هایش معتبر به شمار می‌رفت. این اندازه وثاقت را در سایه تبعیت محض از امام معصوم و حجّت الهی یافته بود. روزی اسحاق بن سعد قمی به محضر امام هادی(ع) شرفیاب شد. از آن حضرت پرسید: من گاهی هستم، گاهی نیستم و همیشه دسترسی به شما ندارم. سخن چه کسی را بپذیرم و دستور چه کسی را اطاعت کنم؟ امام هادی(ع) با اشاره به عثمان بن سعید فرمود:
«هذا ابوعمرو، الِثّقةُ الأمین، ما قالَهُ لَکُم فعنّی یقولهُ و ما ادّاهُ إلیکم فعنّی یؤدیه[13]؛ این ابوعمرو (عثمان بن سعید عمری) است، مورد اطمینان و امین است. آنچه به شما بگوید، از جانب من می‌گوید و آنچه به شما می‌رساند، از جانب من می‌رساند».
اسحاق بن سعید، همین سؤال را پس از شهادی امام هادی، از امام حسن عسکری پرسید. آن حضرت هم سخنانی شبیه سخن پدر بزرگوارش فرمود: ابوعمرو، مورد وثوق و امین است، هم مورد اطمینان امام پیشین، هم مورد وثوق من در حال حیاتم و پس از وفاتم. هر چه به شما می‌گوید، از جانب من می‌گوید و هر چه به شما می‌رساند، از سوی من می‌رساند.[14]
روایتی دیگر، احمد بن اسحاق می‌گوید: از امام هادی(ع) پرسیدم: با که معامله کنم؟ احکام دینم را از که بیاموزیم؟ سخن چه کسی را بپذیرم؟ حضرت هادی(ع) در پاسخ او عثمان بن سعید را معرفی کرد و فرمود: او مورد اطمینان من است، هر چه به تو بگوید، از طرف من گفته است. از او حرف شنوی و فرمان‌برداری داشته باش؛ چرا که او مورد وثوق و اطمینان است.[15]

امام هادی(علیه السلام) و یونس بن عبدالرّحمان

بعضی از اصحاب ائمّه، چنان فانی در امام و مطیع حجّت خدا و ایینه امام نما بودند که سخنان و اعمال و نوشته‌هایشان مورد تایید کامل امامان بود. همچنان که امام صادق(ع) بعضی از اصحاب خود را تایید مطلق می‌کرد و می‌فرمود که در مسجد بنشینند و برای مردم فتوا دهند، امام هادی(ع) نیز از این گونه مواضع داشت.
اباجعفر الجعفری می‌گوید: نوشته «یومٌ و لیلةٌ» را که تدوین یونس بن عبدالرحمان بود، خدمت امام هادی(ع) بردم. امام همه آن را مرور کرد و سپس فرمود:
«هذا دینی و دینُ آبائی، وَ هُو الحَقُّ کُلّه[16]؛ آنچه در این نوشته است، دین من و پدران من است و همه آن حق و درست است».
معیار اینکه کسی این گونه مورد تایید امام معصوم قرار می‌گیرد و نوشته او صد در صد درست شمرده می‌شود، آن است که او علم و معارف و دین شناسی خود را از مجرای درستی آموخته و با حجت الهی منطبق بوده است، در نتیجه سخن و نوشته و دستور او، کلام امام یا فرمان ولی خدا محسوب می‌شود.( شبیه تعبیر و تاییدی که امام راحل درباره آثار شهید مطهری داشت و همه آنها را مفید می‌دانست).
هر که با حجت خدا هماهنگ و هم‌خط باشد، او هم حجت و مورد وثوق و اطمینان می‌شود، و هر کس گفته‌ها و نقل‌ها و ادعا‌هایش منطبق با امام که حجت الهی است نباشد، از درجه اعتبار می‌افتد.
درسی که از این نقل‌ها و مواضع و روش حضرت عبدالعظیم و اطمینان امام به عثمان بن سعید و یونس بن عبدالرحمان می‌آموزیم، آن است که در همه ابعاد زندگی بکوشیم حجت الهی را بشناسیم، خود را بر او عرضه کنیم، از حجت الهی تبعیت داشته باشیم و معیار در درستی و نادرستی حرف‌ها و عمل‌ها را در انطباق آنها با «حجت خدا» قرار دهیم.

پی نوشتها:

[1] . میزان الحکمه، ج2، ص280؛ اصول‌کافی‌،ج1 ص162.
[2] . مفاتیح الجنان، دعا در زمان غیبت.
[3] . اصول کافی، ج1، ص183، ح8.
[4] . انی تارک فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی... . (اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص115.
[5] . مفاتیح الجنان، صلوات شعبانیه (اعمال ماه شعبان.
[6] . اثبات الهداة، ج1، ص94.
[7] . کمال الدین، ص379؛ وسائل الشیعه، ج1، ص12.
[8] . اختصاص شیخ مفید، ص94.
[9] . مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص435.
[10] . نساء/80.
[11] . معجم الرجال الحدیث، ص49.
[12] . میزان الحکمه، ح 3325، به نقل از احتجاج طبرسی.
[13] . فرهنگ جامع سخنان امام هادی7، ص302.
[14] . همان.
[15] . همان، ص304.
[16] . همان، ص322، به نقل از اختیار معرفة الرجال.

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:19 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

عصر امام هادی(علیه السلام) (212ـ254ق) مصادف با حاکمیت عبّاسیان و از جمله متوکل عبّاسی است. این دوران دشوارترین، عصر زندگی امامان معصوم بود؛ به طوری که در بسیاری از موارد به جز نامه‌نگاری، راهی دیگر برای ارتباط با حضرت هادی(علیه السلام) وجود نداشت. محمد بن فرج می‌گوید: امام هادی(علیه السلام) به من فرمودند: چنانچه سؤالی داشتی، آن را بنویس و زیر جانماز بگذار و پس از چند لحظه آن را بردار و نگاه کن. محمد بن فرج می‌گوید: من همین کار را انجام دادم، دیدم جواب حضرت در آن، نوشته شده.[1] این حدیث نشان‌دهنده معجزه آن حضرت نیز هست.

دعا

موضوع برخی از نامه‌های شیعیان به امام هادی(علیه السلام) درباره ابتلائات و حوائج و گرفتاری‌هایی است که از حضرت برای حل مشکل تقاضای دعا می‌کردند.
ایوب بن نوح می‌گوید: یحیی بن زکریا (از اصحاب امام هادی(ع)) به امام نامه‌ای نوشت بدین مضمون که همسرم حامله است. از خداوند بخواهید به من پسر عنایت کند. حضرت، در پاسخ نوشتند: «چه بسا دختر از پسر بهتر باشد»، و خدا به او دختر عنایت کرد.
خود ایوب بن نوح نیز می‌گوید: جعفر بن عبدالواحد (قاضی کوفه) مرا اذیت می‌کرد. به حضرت هادی(علیه السلام) نامه نوشتم و شکایت کردم. امام(علیه السلام) در پاسخ مرقوم فرمودند:
«تکفی امره الی شهرین؛ دو ماه صبر کن. از شرّ او خلاص می‌شوی ».
ایوّب می‌گوید: در این دو ماه، جعفر بن عبدالواحد عزل شد و از آزار وی راحت شدیم.[2]
در مورد دیگر، ایوب بن نوح می‌گوید: همسرم حامله بود. به امام هادی(علیه السلام) نامه نوشتم که از خدا بخواهید تا این حمل را پسر قرار دهد. حضرت در پاسخ نوشتند: وقتی خداوند به تو فرزند عنایت کرد، اسم او را محّمد بگذار. ایوب می‌گوید: آن حمل پسر بود و من نام او را محمد گذاشتم.[3]
مرحوم سید بن طاووس (م664) در کتاب مهج الدعوات از الیسع بن حمزه ( از اصحاب امام هادی(ع)) نقل می‌کند:
عمرو بن مسعده (وزیر معتصم، خلیفه عباسی) با من دشمنی ورزید و بسیار مرا تهدید کرد؛ تا جایی که ترسیدم مرا بکشد و نسل من را قطع کند. به حضرت ابی الحسن العسکری(علیه السلام) نامه نوشتم و از وضع خودم به ایشان شکایت کردم. حضرت در پاسخ نوشتند:
«نگران نباش! خدا را با این کلمات بخوان، تو را خلاص خواهد کرد». الیسع می‌گوید: من آن دعا را در آغاز روز خواندم. چیزی از همان روز نگذشت که فرستاده وزیر آمد و گفت: دعوت وزیر را اجابت کن. من نزد وی رفتم. او با چهره خندان با من برخورد کرد و دستور داد زنجیر از دست و پای من بازکردند. آن گاه لباس فاخر بر من پوشانید، مرا معطّر ساخت و نزدیک خود نشاند و با من صحبت کرد و از من عذرخواهی کرد و آنچه از من گرفته بود، به من برگرداند.

علم خداوند

ایوب بن نوح می‌گوید: خدمت امام هادی(علیه السلام) نامه نوشتم و سؤال کردم: آیا خداوند قبل از آفرینش جهان از آن آگاه بود یا اینکه پس از آفرینش مطلع شد؟ حضرت، در پاسخ به خط خودشان نوشتند:
«لَم یزَلِ الله عالماً بالأشیاء قَبْلَ اَنْ یخْلُقَ الاَشیاءَ کَعِلْمِهِ بِالأَشیاءِ بَعدَ ما خَلَقَ الأَشیاءَ؛ خداوند پیوسته به همه چیز آگاه است و علم او به هر چیزی قبل از خلقت، مانند علم او پس از خلقت است».[4]

جانشینی

در شرایط سخت و رعب انگیز حاکمیت متوکل، شیعیان به علت عدم دسترسی به امام هادی(ع)، نگران مسئله امامت بعد از ایشان بودند. برای رفع این دغدغه، خود آن حضرت به وسیله نامه افراد را مطلع می‌ساختند. شاهویه، پسر عبدالله جُلاب، می‌گوید: امام هادی(علیه السلام) به من نامه‌ای نوشتند بدین مضمون: پس از اینکه ابوجعفر از دنیا رفت، تو می‌خواستی از جانشینی پس از من سؤال کنی[5] و بدین سبب در اضطراب بودی. ناراحت نباش: «فَاِنَّ الله عَزَّوَجَلَّ )لایضِلُّ قوماً بَعدَ اِذ هَدیهُم حَتّی یبَینَ لَهُمْ ما یتَّقُون(؛[6] خداوند کسانی را که هدایت کرده، گمراه نمی‌کند تا آنچه را که باید از آن پرهیز کنند، بیان فرماید. امام پس از من، فرزندم ابومحمّد (امام حسن عسکری(ع)) است و آنچه بدان احتیاج دارید، نزد اوست.
خداوند هر چه را بخواهد، مقدم یا مؤخر می‌دارد (امور به دست اوست): )ما نَنسَخ مِنْ ایةٍ اَوْنُنْسِها نَأتِ بِخَیرٍ مِنها اَو مِثلها(؛[7] هر نشانه‌ای را که حذف کنیم یا به تأخیر اندازیم، بهتر از آن یا مثل آن را جایگزین می‌کنیم».
«قَدْ کَتَبْتُ بِما فیهِ بیانٌ وَ قِناعٌ لِذِی عَقْلِ یقْظانِ[8]؛ آنچه برای عقول آگاه ، بیانگر و قانع کننده باشد، نوشتم».
در حدیث دیگر، ابی بکر فهفکی می‌گوید: حضرت هادی(علیه السلام) برای من نامه نوشتند:
«اَبُو مُحَمْد اِبنی اَنضَحُ آل مُحَّمدٍ عَزیزةٍ وَ اَوثُقُهُم حُجّةَ وَ هُوَ الاَکبَرُ مِنْ وُلدی وَ هُوَ الخَلَفُ وَ الَیهِ ینتَهی عُری الاِمامَةِ وَ اَحْکامُها فما کُنتَ سائِلی فَاسْألهُ عَنهُ فَعِندَه ما یحتاجُ اِلَیه[9]؛ ابو محمد (امام حسن عسکری(ع)) خیر خواه‌ترین آل محمد(ص) و معتبرترین ایشان است. او پسر بزرگ‌تر من و جانشین من است و رشته امامت و احکام آن به او می‌رسد. آنچه می‌خواهی از من بپرسی، از او سؤال کن. تمام احتیاجات شما نزد اوست».

هشدار

علی بن محمد نوفلی می‌گوید: محمد بن فرج (وکیل امام(ع)) به من گفت: حضرت ابوالحسن (امام هادی(ع)) به من نامه نوشتند: ای محمد! کارهایت را به سامان برسان و مواظب خودت باش. من مشغول سامان دادن کارم بودم و نمی‌دانستم مقصود حضرت از آن نامه چیست که ناگاه مأمورین حکومتی آمدند و مرا از مصر، دست بسته حرکت دادند و تمام دارایی‌ام را توقیف کردند و هشت سال در زندان بودم.
سپس نامه‌ای از حضرت در زندان به من رسید که: ای محمد! در بغداد منزل نکن. نامه را خواندم و گفتم: من در زندانم و ایشان به من چنین می‌نویسد؟! این موضوع شگفت آور است. چیزی نگذشت که ـ خدا را شکر ـ مرا رها کردند.
محمد بن فرج به آن حضرت نامه نوشت و درباره ملکش که به ناحق تصرف کرده بودند، سؤال کرد. حضرت به او نوشتند: به زودی به تو برمی‌گردانند و اگر هم به تو باز نگردد، زیانی به تو نمی‌رساند.
وقتی محمد به فرج به سامرا حرکت کرد، نامه‌ای از دربار به دستش رسید که ملک به تو برگشت، ولی او پیش از دریافت نامه درگذشت.[10]
این روایت از جهت دیگر نیز دارای اهمیت است و آن اینکه شبکه نامه‌رسانی شیعیان به قدری گسترده و منظم بود که به داخل زندان هم رخنه کرده بود.

غلوّکنندگان

بخشی از نامه‌های امام هادی(علیه السلام) درباره خطر غالیان بود و آن حضرت بدین وسیله، این افراد فاسد و سودجو را از جمع شیعیان طرد می‌کردند. محمد بن عیسی می‌گوید: امام هادی(علیه السلام) برایم نامه‌ای بدین مضمون نوشتند:
«لعن الله القاسم الیقطینی و لعن الله علی بن حسکة القمی؛ خدا لعنت کند قاسم یقطینی و علی بن حسکه قمی را. شیطان بر قاسم جلوه می‌کند و مزخرفات را به او القا می‌کند».[11]
سهل بن زیاد آدمی می‌گوید: یکی از شیعیان، نامه‌ای خطاب به امام هادی(علیه السلام) نوشت:
جانم به قربانت، ای آقای من! علی بن حسکة ادعا می‌کند که از دوستان شماست و شما اوّل و قدیم هستید (خدا هستید) و او باب و پیغمبر شماست و شما به او گفته‌اید که مردم را به این امر دعوت کند و گمان می‌کند که نماز و زکات و حج و روزه چیزی به جز معرفت شما و امثال ابن حسکة نیست و هر کس چنین باشد، مؤمن کامل است و نماز و روزه و حج از او برداشته می‌شود و هیچ تکلیف دیگری ندارد، و عدّه‌ای از مردم هم به ابن حسکة گرویده‌اند. بر ما منّت بگذار و با پاسخت، مردم را از هلاکت نجات بده!
امام دهم(علیه السلام) در پاسخ چنین نوشتند:
«کَذَبَ اِبْنُ حسکَة عَلَیهِ لَعنَه اللهِ؛ ابن حسکة دروغ می‌گوید. لعنت خدا بر او باد! من او را از دوستان و پیروان خود نمی‌دانم. او را چه شده است؟ خدا لعنتش کند! سوگند به خدا، خداوند محمد(ص) و پیامبران پیش از او را جز به آئین یکتاپرستی و امر به نماز و زکات و حج و ولایت نفرستاده و محمد(ص) جز به سوی خدای یکتای بی‌همتا دعوت نکرده است. ما جانشینان او نیز بندگان خداییم و به او شرک نمی‌ورزیم. اگر او را اطاعت کنیم، مشمول رحمت او خواهیم بود و چنانچه از فرمانش سرپیچی کنیم گرفتار کیفرش خواهیم شد. ما بر خدا حجتی نداریم، بلکه خداست که بر ما و بر تمامی آفریده‌هایش حجّت دارد.
من از کسی که چنین سخنانی می‌گوید، بیزاری می‌جویم و از چنین گفتاری به خدا پناه می‌برم. شما نیز از آنان دوری کنید و آنان را در فشار و سختی قرار دهید و چنانچه به یکی از آنها دسترسی پیدا کردید، سرش را با سنگ بشکنید».[12]
از دیگر نامه‌هایی که حضرت در این زمینه مرقوم فرمودند، این نامه است: عبیدی می‌گوید: امام علی النقی(علیه السلام) برای من مرقوم فرمودند: «ابرء الی الله من الفهری و الحسن بن محمد بن بابا القمی؛ من از فهری (محمد بن نصیر) و حسن بن محمد بن بابای قمی تبرّی می‌جویم. تو هم از آنان به دور باش. من تو و همه شیعیانم را از آنها برحذر می‌دارم و آنان را لعنت می‌کنم. خدا آنها را لعنت کند! اینان به نام ما به معاش و زندگی خود می‌رسند، فتنه‌گر و آزار دهنده‌اند. خدا آنها را عذاب کند و وارونه غرق در فتنه سازد. ابن بابا گمان می‌کند که من او را به عنوان پیامبر مبعوث کردم و او باب من است. خدا او را لعنت کند! شیطان او را مسخَّر و گمراه کرده است. هر کس سخنان او را بپذیرد، ملعون است.
ای محمد (عبیدی) ! اگر قدرت یافتی، سر او را با سنگ بشکن! او مرا آزار داده است؛ خداوند در دنیا و آخرت او را معذب سازد».[13]
نامه دیگر در این زمینه، نامه‌ ابراهیم بن داود یعقوبی است. او می‌گوید: به امام هادی(علیه السلام) در مورد فارس بن حاتم (یکی از غلات) نامه نوشتم. حضرت پاسخ مرقوم فرمودند:
«با فارس همنشین نباشید و اگر نزد تو آمد ، او را طرد کن.»[14]
عروه نیز در مورد فارس بن حاتم به حضرت(علیه السلام) نامه نوشت. ایشان پاسخ دادند: «فارس را تکذیب کنید و آبرویش را ببرید؛ خداوند او را از رحمتش دور و رسوایش کند. او در همه سخنانش دروغ می‌گوید. از وارد شدن در این سخنان خودداری کنید و از مشورت کردن و صحبت با فارس بن حاتم، امتناع ورزید و برای بد خواهی‌های او راه باز نکنید. خداوند ما را از شر او و هر کس مثل اوست، کفایت کند».[15]
نامه دیگر را موسی بن جعفر بن ابراهیم بن محمد نوشت. او می‌گوید: به امام دهم(علیه السلام) نامه نوشتم:
قربانت! بین فارس بن حاتم و علی بن جعفر (از شیعیان مخلص امام هادی(ع)) اختلاف پیش آمده و شیعیان به دو گروه تقسیم شده‌اند. بر ما منّت گذارید و نظر خودتان را در این مورد بیان فرمایید که کدام یک از طرف شما منصوب‌اند تا به او روی آوریم و مشکلاتمان را با او درمیان گذاریم. برما تفضّل فرما.
حضرت در پاسخ نامه نوشتند:
«در این گونه موارد جای شک و سؤال نیست. خداوند منزلت علی بن جعفر را بزرگ قرار داده و (فارس) با او مقایسه نمی‌شود. نزد علی به جعفر برو و حوائج و مشکلاتت را با او در میان گذار . از فارس دوری ورزید و از دخالت وی در امورتان منعش کنید. هم خودت و هم پیروانت موظف به این امر هستید. «فانه قد بلغنی ما تموه به علی الناس فلا تلتفتوا الیه ان‌شاء الله؛[16] خبر سردرگمی شیعیان به من رسید، ان شاء الله به او اعتنا نکنید».
حضرت هادی(علیه السلام) در نامه دیگری ضمن بیان حکم اعدام فارس چنین فرمودند:
«فارس که لعنت خدا بر او باد، قبل از (امامت) من نیز فتنه‌گر و دعوت کننده به بدعت بود. خون او هدر است، برای هر کس بتواند او را به قتل رساند. کیست که مرا از دست او راحت کند؟ و من برای قاتل فارس، بهشت را ضمانت می‌کنم».[17]

خلق قرآن

به گفته اهل تحقیق، بحث مخلوق بودن قرآن، از اواخر حکومت بنی امیه آغاز شد (اوایل قرن دو هجری) و نخستین کسی که این بحث را در محافل اسلامی مطرح کرد، جعد بن درهم، معلم مروان بن محمد، آخرین خلیفه اموی، بود. او این فکر را از «ابان بن سمعان» و او نیز از طالوت بن اعصم یهودی فراگرفت. جعد پس از طرح این بحث مورد تعقیب قرار گرفت و به کوفه فرار کرد و در آنجا این نظریه را به «جهم بن صفوان ترمذی» منتقل کرد.
ائمه(علیه السلام) با تبیین موضع اصولی و هدایتگرانه خود، مسلمانان را از وارد شدن در چنین بحث و جدال بیهوده‌ای بر حذر می‌داشتند.[18]
امام دهم(علیه السلام) در پاسخ به یکی از شیعیان بغداد در این زمینه چنین نوشتند:
«بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند ما و تو را از دچارشدن به این فتنه حفظ کند که در این صورت بزرگ‌ترین نعمت را بر ما ارزانی داشته است، و گر نه هلاکت و گمراهی است. به نظر ما بحث و جدال درباره قرآن (که مخلوق است یا قدیم) بدعتی است که سؤال کننده و جواب دهنده در آن شریک ‌اند؛ زیرا پرستش کننده دنبال چیزی است که سزاوار او نیست و پاسخ دهنده نیز برای موضوعی، بی‌جهت خود را به زحمت و مشقت می‌افکند که توان آن را ندارد.
خالق، جز خدا نیست و به جز او همه مخلوق‌ا‌ند. قرآن نیز کلام خداست. از پیش خود اسمی برای آن قرار مده که از گمراهان خواهی گشت. خداوند ما و تو را از مصادیق سخن قرار دهد که می‌فرماید:)الذین یخشون ربهم بالغیب و هم من الساعة مشفقون([19]؛ متقین کسانی هستند که در نهان از خدای خویش می‌ترسند و از روز جزا بیمناک‌اند».[20]
این موضع‌گیری امامان باعث شده شیعیان از این درگیری‌ها به دور باشند و گرفتار بدعت و گمراهی نشوند.

اختفا

«محمد بن شرف» می‌گوید: همراه امام هادی(علیه السلام) در مدینه راه می‌رفتیم، امام فرمود: تو پسر شرف نیستی؟ عرض کردم: آری. آنگاه خواستم از حضرت پرسشی کنم. امام بر من پیشی گرفت و فرمود: ما در حال گذر از شاهراهیم و این محل، برای طرح سؤال مناسبت نیست.[21]
این مطلب خفقان حاکم را نشان می‌دهد و میزان پنهان‌کاری اجباری امام را به خوبی روشن می‌سازد.
امام هادی(علیه السلام) در برقراری ارتباط با شیعیان که در شهرها و مناطق گوناگون سکونت داشتند، ناگزیر همین روش را رعایت می‌کردند و وجوه و هدآیا و نذور ارسالی از طرف آنان را با نهایت پنهان‌کاری دریافت می‌داشتند. یک نمونه از این برخورد در کتب تاریخ چنین آمده است:
محمد بن داود قمی و محمد طلحی نقل می‌کنند: اموالی از قم و اطراف آن که شامل خمس و نذورات و هدآیا و جواهرات بود، برای امام ابوالحسن هادی(علیه السلام) حمل می‌کردیم. در راه پیغام حضرت رسید مطلع شدیم که باید بازگردیم؛ زیرا موقعیت برای تحویل این اموال مناسب نیست. ما بازگشتیم و آنچه نزدمان بود، همچنان نگه داشتیم، تا آنکه پس از مدتی امام(علیه السلام) پیغام فرستادند که اموال را بر شترانی که فرستاده بودیم، بار کنید و آنها را بدون ساربان روانه سازید. ما اموال را به همین کیفیت حمل کردیم و فرستادیم. بعد از مدتی به حضور امام رسیدیم. فرمود: به اموالی که فرستاده‌اید، بنگرید! دیدیم اموال در خانه آن حضرت به همان حال محفوظ است.[22]

بقیه در ادامه مطلب

ادامه مطلب...

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:17 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

پیش از ذکر اسامی آن حضرت باید یادآور شویم که مقصود ما از «نام» اعم از اسامی، القاب و کنیه‌های آن حضرت است. در برابر هر عنوان، نام کسانی را که آن اسم را بر آن حضرت اطلاق کرده‌اند نیز آورده‌ایم.
1. ابی الحسن علی بن محمد عسکری(ع)، (از شیخ مفید)[1]
2. ابوالحسن علی بن محمد صاحب العسکر(ع) (از شیخ طوسی)[2]
3.علی بن محمد الهادی(ع)، (از سید بن طاووس)[3]
4. علی بن محمد(ع)، (از فخر الدین طریحی)[4]
5. هادی(ع)، (از کفعمی)[5]
6. ابوالحسن علی العسکری(ع)، (از ابن صباغ مالکی از علمای سنی)[6]
7. علی بن محمد علی بن موسی...، (از شیخ صدوق)[7]
8.. رجل علوی؛ مردی علوی، (از نجاشی به نقل از احمد بن یحیی اودی)[8]. این تعبیر نشانه تقیه اودی و فضای سیاسی خفقان آلود عصر امام هادی است؛ به طوری که مردم از ترس نمی‌توانستند از آن حضرت اسم ببرند.
9. علی بن محمد بن علی ... الامام المنتخب، ولی المؤمنین، (شیخ مفید)[9]
10. نقی بن تقی بن صابر بن وفی بن صادق بن سید بن سجادین شهیدین بن حیدر...،[10] (ابن شهر آشوب)
11. ابی الحسن العسکری علی بن محمد بن ابی جعفر القانع بن علی الرضا بن موسی الامین، ... (ابن خشّاب)[11]. ابن خشاب هم اسامی ائمه هدی را همراه القاب مقدسشان مطرح کرده است.
12. الامام العاشر، الامام الهادی، علی بن محمد وارث الوصیین،(برسی)[12]
13. الامام علی الهادی ابن الامام محمد الجواد، (تستری)[13]
14. بطور، (در تورات)[14]
15. عسکری علت نام گذاری امام هادی و امام حسن، به عسکری این بوده که آن دو بزرگوار در محله‌ای به نام «عسکر» در سامرا تحت نظر بودند.[15]
16. ابوالحسن یا ابوالحسن ثالث، (طبرسی و دیگران)[16]. به گفته «طریحی» کنیه ابوالحسن مشترک بین پنج امام است: علی بن ابی‌طالب، علی بن الحسین، موسی بن جعفر، علی بن موسی و علی بن محمد الهادی(ع).[17]
17. علی بن محمد ابوالحسن هاشمی معروف به ابوالحسن عسکری، (از خطیب بغدادی)[18]
18. ابوالحسن علی الهادی، (ابن خلکان)[19]
19. الطیب الهادی، (از علی بن مهزیار)[20]
20. الصادق ابوالحسن الثالث، (از یکی از راویان)[21]
21. هادی، عسکری، عالم، دلیل، موضح، راشد و سدید(حضینی).[22]
22. ابن الرضا(ع)، (مردم آن عصر)[23]
23. ولی المؤمنین، (مفید)[24]
24. الصادق علی بن محمد بن الرضا، (از شخصی به نام منصور)[25]
25. العبد الصالح علی بن محمد بن علی الرضا، (از یک راوی به نام ابن یاسین)[26]
26. الطیب، (از داود صرمی)[27]
27. صاحب العسکر، ( یکی از اصحاب امام هادی)[28]
28. الفقیه العسکری،(از حسن بن راشد)[29]
29. مرتضی، رشید، شهید، نجیب، متقی، متوکل و خالص و وفی، (طبری)[30]
30. امین، (طبرسی)[31]
31. نقی، مؤتمن و متوکل، (ابن شهر آشوب)[32]
32. علی بن محمد المفتی، (اربلی)[33]
33. ناصح و فتّاح، (اربلی)[34]
اربلی می‌گوید: مشهورترین لقب آن بزرگوار متوکل بود، اما ایشان از اصحاب خود خواسته بود از ذکر این نام خودداری کنند؛ زیرا متوکل عباسی هم این نام را داشت.[35]
34. الامین المؤتمن هادی المسترشدین، (امام باقر(ع))[36]
35. السراج المنیر و الرکن الوثیق، (امام سجاد(ع))[37]
36. علی بن محمد المنتجب، (ناحیه مقدسه)[38]
37. ماضی، رجل و صادق، (طریحی).[39]
38. زکی، (علی علوی عمری)[40]
39. در دعای حضرت قائم (عج) معروف به دعای عبرات آمده است: «اللهم انی ... اتقرب الیک .. بالامام منحة الجبّار و والد الائمه الاطهار علی بن محمد المولود بالعسکر ...».[41]
40. در جایی دیگر از حضرت ولی عصر (عج) درباره جد گرامی‌اش آمده است:
«... وصلّ علی علی بن محمد امام المؤمنین و وارث المرسلین و حجة رب العالمین...».[42]
41. حضرت رسول اعظم(ص) فرمودند: ای علی، من نذیر امت هستم و تو هادی آنها ... و علی بن محمد]الهادی[ سابر ]آزمایش کننده[ و علم امت است...[43]
42. المکتفی بالله، الولی لله، طاهر النجیب، صادق اللهجة.[44]

پی‏نوشت‏ها:

[1] . موسوعة الامام الهادی، ج1، ص22.
[2] . همان، ص 23.
[3] . همان، ص24.
[4] . همان.
[5] . همان.
[6] . همان، ص25.
[7] . همان، ص 27.
[8] . همان.
[9] . همان، ص28.
[10] . همان.
[11] . همان، ص28 و29.
[12] . همان، ص29.
[13] . همان.
[14] . همان، ص30.
[15] . همان، ص31 ـ 32.
[16] . همان، ص33.
[17] . همان.
[18] . همان، ص33 ـ 34.
[19] . همان، ص34.
[20] . همان.
[21] . همان، ص35.
[22] همان.
[23] . همان.
[24] . همان، ص36.
[25] . همان.
[26] . همان.
[27] . همان.
[28] . همان.
[29] . همان،ص37.
[30] . همان.
[31] . همان.
[32] . همان، ص38.
[33] . همان، ص39.
[34] . همان.
[35] . همان، ص39 ـ 40.
[36] . همان،ص40.
[37] . همان.
[38] . همان، ص41.
[39] . همان.
[40] همان.
[41] . همان، ص162.
[42] . همان.
[43] . همان، ص 169.
[44] . همان، ص150 و 151.

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:16 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

اى آسمان ز شرم، مهت را دو پاره کن
تکرار معجز نبوى را دوباره کن
تا بشکند غرور تو در اوج آسمان
اى آفتاب ماه زمین را نظاره کن
از خانه‏ ى جواد دمیده است آفتاب
بر مقدمش نثار هزاران ستاره کن
از کهکشان نور به کف گیر سبحه‏ ها
هر روز و شب فضایل او را شماره کن
تا سر نهند بیت جواد الائمه را
اى جبرییل سوى ملایک اشاره کن
گرم از محبتش سرمستان عشق را
نرم از ولایتش دل هر سنگ خاره کن
اى نور بخش محفل افلاک یا على
امشب بسوى خاک نشینان نظاره کن

**********
مژده اى دل که دلربا آمد

مژده اى دل که دلربا آمد
دلربایى گره گشا آمد
محنت و درد و غم فرارى شد
شادى و رحمت و صفا آمد
بعد شوال ماه ذیقعده
شامل رحمت خدا آمد
کلک رحمت کشیده نقشى را
کز خدا بانک مرحبا آمد
از منادى ندا رسد در گوش
مژده اى مومنان رضا آمد
نجمه را داده ذات حق پسرى
که از او جان به جسم ما آمد
هشتمین جانشین ختم رسل
حجت ذات کبریا آمد
هفتمین نور دیدگان على
ششمین یار مجتبى آمد
پنجمین حافظ قیام حسین
کاتب شرح کربلا آمد
چهارمین رهبر عبودیت
رهبرى پاک و پارسا آمد
سومین پاسدار بحر علوم
بهر تفسیر هل اتى آمد
دومین استاد فقه واصول
معنى نون انما آمد
اولین پور موسى جعفر
بهر تثبیت ارتضا آمد
عالم آل احمد است رضا
یادگار محمد است رضا
نام او پاسدار نام علیست
مشى او حافظ مرام علیست
چون کلام على کلام خداست
ذکر او دائما کلام علیست
بر رضاى خدا رضاست رضا
در رضایش همه پیام علیست
نام او را على نهاده خدا
چون ولایت فقط به نام علیست
شهد جانش به کام ما نوش است
نوش هستى ز شهد جام علیست
محترم نزد مقام وى است
چون مقام رضا مقام علیست
از قوامش دوام مکتب ماست
چون قوام رضا قوام علیست
حرمت اوست محترم به همه
احترامش به احترام علیست
کللهم نور واحد از گفتن
رمز ورازش زاحتشام علیست
دل ما صید دام عشق رضاست
چونکه هر عاشقى به دام علیست
داد مظلوم گیرد از ظالم
در کفش تیغ انتقام علیست
عین نامش علامت جود است
لطف لامش ز لطف لام علیست
هست دریاى او یم رحمت
ز آنکه رحمت ز لطف عام علیست
هر که گردد چون من غلام رضا
این یقین دان که او غلام علیست

**********

بقیه در ادامه مطلب

ادامه مطلب...

نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:11 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد