رسول گرامی خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
فاطمه حوریه ای است که در سیمای انسان ظاهر شده
امام خمینی قدس سره شریف:
اگر حضرت زهرا (سلام الله علیها) مرد بود به جای رسول الله بود
مقام معظم رهبری :
دخت گرامی رسول اکرم (ص) معمای ناشناخته ذهن و معارف بشری است و آن حضرت را فقط با پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) می توان مقایسه کرد.
مقدمه
فاطمه زهرا (س) انسان کامل و بالاترین اسوه و الگو برای زنان مسلمان و چراغ هدایت برای انسان ها می باشد. زنی که همه مردان جهان در برابر عظمتش تعظیم می کنند، انسان نمونه ای که آئین مسلمانی، روش مادری، منش همسری، خصلت پاکی، خط حمایت از رهبری و دفاع از حق را می آموزد. عظمت روح و طهارت حیاتش متعهدان را به عمق اصالت و سترگی راهی را که باید بپیمایند واقف و آگاه می سازد. سخن گفتن از او ارج گذاری به اصالت هاست، سرودن آفتاب و ترسیم نور است، آشنایی با او به میعاد خورشید رفتن است، شناخت او شناخت معارف دین و دیدگاه های آئین نسبت به انسان و جامعه و زن و کرامت انسانی و نیز آشنائی با چهره های پر فروغ و اسوه ها و الگوهای مکتب است.
در این تحقیق سعی گردیده هر چند کوتاه به بررسی گوشه هایی از زندگانی، خصایص و فضائل آن بانوی بزرگوار بپردازیم. امید آن که تمامی زنان را فاطمه زهرا (س) در دنیا اسوه و الهام بخش و در آخرت شفیع نجات بخش باشد.
بیان ولادت با سعادت آن حضرت
دختر گرامی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، روز جمعه بیستم جمادی الثانی سال دوم بعثت در شهر مکه مکرمه دیده به جهان گشود. محدثین و مورخین دراین زمینه اختلاف دارند. برخی از آنان هنگام زاده شدن حضرتش را سال پنجم بعثت، سه سال بعد از معراج می دانند. در کتاب الاستیعاب آمده است که زهرا (س) در چهل و یکمین سال از عمر شریف پدر بزرگوارش، یعنی یک سال بعد از بعثت به دنیا آمد. بیشترین مورخین عامه سال ولادت ایشان را پنج سال قبل از بعثت نقل کرده اند و گویا اینان بین دو کلمه قبل و بعد دچار اشتباه شده و به جای کلمه بعد لفظ قبل را به کار برده اند.(1)
حاکم نیشابوری این قول را برگزیده و گوید: «ولادت آن حضرت در سال چهل و یکم عمر رسول الله (ص) بوده است. از سعد بن مالک روایت شده است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: جبرئیل (علیه السلام) دانه ای نزد من آورد و من آن را شب معراج خوردم پس خدیجه به فاطمه (س) باردار گشت. و من هر گاه مشتاق بوی بهشت می شوم گردن فاطمه را می بویم.»(2)
اسماء مبارک آن حضرت
فاطمه زهرا (س) را از نام هایش می توان شناخت که به اختصار بدان اشاره می کنیم.
1.فاطمه: فاطمه از مصدر «فطم» به معنای بریدن و جدا شدن آمده است و فاطمه یعنی جدا شده از هر بدی. پیامبر (ص) فرمود : «و انمّا سمّیتها فاطمه: لاَنَّ الله فطمها و ذُریتُّها و محبیّها عن النّار».(3) او را فاطمه نامدیدند زیرا خداوند وی را و فرزندان و دوستانش را از آتش بریده و بازداشته است.
فاطمه (س) به معنای در نور دیدن و شکافتن علوم نیز آمده است. امام باقر (ع) فرمود: «و الله لقد فطمتها بالعلم».(4) به خدا سوگند کامش را با دانش برداشتند.
2.زهرا: امام صادق (ع) فرمود: «فاطمه را زهرا نامیدند زیرا هنگامی که در محراب عبادت می ایستاد نورش برای فرشتگان آسمانی می درخشید آن گونه که نور ستارگان بر اهل زمین می درخشد»(5)
3.صدیقه: یعنی بسیار راستگو و صدیق. امام کاظم (ع) فرمود: «و انَّ فاطمه: (ع) صدیقة شهیدة».(6) همانا فاطمه (ع) صدیقه و شهیده است.
4.مبارکه: خداوند انواع برکات را به فاطمه زهرا (س) عطا فرمود و نسل پیامبر (ص) را در وجود او قرار داد.
5.بتول: ابن اثیر از رسول خدا (ص) نقل می کند: «و سمیت فاطمة البتول الانقطها عن نساء زمانها فضلاً و دیناً و نسباً»(7) فاطمه را بتول نامیده اند زیرا به واسطه فضل و دانش، ایمان و شرافتش از سایر زنان زمانه جدا گشته است.
6.طاهره: فاطمه زهرا (س) بدین خاطر طاهره نامیده شده که از هر نوع آلودگی پاک بوده و مصداق آیه شریفه زیر است. «انَّما یرید الله لیذهب عنکم الرَّجس اهل البیت و و یطهِّرکم تطهیراً».(8) همانا خداوند اراده کرده است تا پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را از هر عیبی پا ک و منزه سازد.
7.راضیه: زهرا (س) راضیه نامیده شد زیرا به آنچه خداوند برایش مقرر داشت، راضی بود.
8.مرضیه: وی مرضیه نام گرفت، چرا که مورد خشنودی و رضای پروردگار بود.
9 زکیه: پاک و مطهر.
10.عارفه: زهرا (س) سر آمد همه عارفان بود. امام حسن (ع) می فرماید: «مادرم شب جمعه ای در محرابش تا سپیده دم همواره به رکوع و سجود می رفت و برای مؤمنان دعا می کرد. از او پرسیدم، چرا برای خود دعا نکردی؟ فرمود: فرزندم اول همسایه بعد خانه»(9)
11.محدثه: او محدثه بود و جبرئیل با وی سخن می گفت. بعد از رحلت رسول خدا (ص) جبرئیل می آمد و فاطمه (س) را دلداری می داد. از پدرش خبر می آورد و از آینده فرزندانش می گفت و علی (ع) آنها را می نوشت. این نوشته ها که به صورت یک کتاب در آمده مصحف فاطمه (س) نام دارد.(10)
دوران کودکی
فاطمه (س) از سینه زنی چون خدیجه شهد زندگی نوشید و در آغوش پر مهر او پرورش یافت. زهرا (س) از همان کودکی با وحی آشنا گشت. هر بار که جبرئیل نازل می شد، رازها می شنید و از زبان پر مهر پدر تفسیر هستی را فرا می گرفت. کودکی اش با اوج بحران ها مصادف شده بود. و از هر چند گاه خبر جدیدی از شکنجه و شهادت تازه مسلمانان به خانه رسول الله (ص) می رسید. مشرکان در سال هفتم بعثت پیمان محاصره اقتصادی مسلمانان را امضاء کردند و پیامبر (ص) و یارانش به ناچار به دره ای به نام شعب ابی طالب پناهنده شدند. زندگی در شعب با مشکلات فراوانی روبه رو بود. زهرا (س) سه سال از بهترین دوران کودکی اش را در این دره خشک با سختی سپری کرد. پس از پایان محاصره به نظر می رسید که دوران سختی به سر رسیده ولی قضای الهی چنین نبود. ابتدا عموی مهربانش ابوطالب را از دست داد و سه روز بعد از آن مادر عزیزش خدیجه کبری چشم از جهان فرو بست. از آن پس زهرا (س) پاره تن رسول خدا (ص) در منزل مونس پدر بود. هم مادر پدر بود و هم دختر پدر. در این هنگام دشمنان اسلام بر آزار خویش افزوده بودند. آنان وقیحانه متعرض رسول خدا (ص) نیز می شدند. صدیقه کبری (س) با اینکه کودکی بیش نبود هوشیار و بیدار مسائل و توطئه های دشمنان اسلام را پی می گرفت. روزی وارد مسجد الحرام شد، مشرکان را دید که برای کشتن پیامبر (ص) نقشه می کشند، به سرعت به خانه برگشت و پدر را از توطئه آنان با خبر ساخت.(11)
ازدواج فاطمه (س)
در تاریخ زندگانی رسول خدا (ص) آمده است، ثروتمندان عظیمی حضرت فاطمه (س) را خواستگاری کردند و ایشان به هیچ کدام پاسخ مثبت نداد.
محب طبری از رسول خدا روایت می کند که: فرشته ای بر من نازل شد و گفت: ای محمد خداوند ترا سلام می رساند و می گوید من در ملأ اعلی دخترت را به ازدواج علی بن ابی طالب درآوردم. پس تو او را در زمین به ازدواج علی در آور.(12)
زمانیکه حضرت علی (ع) فاطمه (س) را از آن حضرت خواستگاری نمودند، رسول گرامی (ص) فرمود: «عقد شما زوجین در آسمان بسته شده است».(13) بدین صورت فاطمه (س) به خانه علی (ع) پاگذاشت و زندگی جدیدی را آغاز کرد. آن بانوی بزرگوار با صفای روحی و ایمان سرشار خانه را برای علی (ع) محل امن و آسایش قرار داده بود.
تربیت فرزندان
ثمره وجود علی (ع) و زهرا (س)، چهار فرزند بود. حسن، حسین، زینب و ام کلثوم بود. دخت رسول خدا (ص) در تربیت این نو باوگان باغ رسالت بسیار تلاش کرد و فرزندانی تحویل جامعه داد که مردم از فیض وجودشان تا قیامت بهره می برند و در پرتو نورشان هدایت می شوند.
وفات فاطمه (س)
تاریخ دقیق وفات آن بانوی بزرگوار به درستی معلوم نمی باشد و روشن نیست، چند ماه پس از رحلت پدر زندگانی را بدرود گفته، کمترین مدت را چهل شب و بیشترین مدت را هشت ماه نوشته اند. و میان این دو مدت روایت های مختلف از دو ماه تا هفتاد و پنج روز، سه ماه و شش ماه است.(14) محدثان و تاریخ نویسان بر اینکه فاطمه (س) شبانه دفن گردید اجماع دارند.
بخاری از عایشه نقل می کند: «فاطمه (س)، ابوبکر را رها نمود و تا هنگام وفات با وی سخن نگفت، فاطمه (ع) فقط شش ماه پس از پیامبر (س) زنده بود و هنگام وفات، شبانگاه همسرش علی (ع) او را دفن نمود و اجازه نداد ابوبکر در مراسم دفن او حضور یابد.(15)
پی‌نوشت‌ها:
1.مجموعه مقالات الزهرا/عباس قمی: [...و دیگران]...تهران: میقات، 1364. ج 1 ص 102.
2.مجموعه مقالات الزهراء/عبدالرزاق کمونه حسنی، علی اکبر نهاوندی ـ تهران: میقات، 1367، ج 2، ص 25 ـ 26.
3.محمد باقر مجلسی، بحارالانوار .../بیروت: الوفا ء، 1403 ق، ج 43، ص 15.
4.منزلت زن، گزیده ای از مقالات و سخنرانی های سمینار احیاء شخصیت زن/گرد آورنده دفتر تبلیغات اسلامی ـ قم: حوزه علمیه،1371 ص 281.
5.محمد باقر مجلسی، بحار الانوار .../بیروت: الوفاء، 1403 ق، ج 43، ص 12.
6.منزلت زن ...ص 282.
7.همان منبع.
8.سوره احزاب آیه 35.
9.منزلت زن ...ص 283.
10.منزلت زن ...ص 283.
11.همان منبع ص 22.
12.علی محمد علی دخیل: نگرشی کوتاه بر زندگی حضرت فاطمه (س)/ترجمه محمد علی امینی ـ تهران: بنیاد بعثت، 1366 ص 42.
13.منزلت زن ...ص 22.
14.جعفر شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا(س)/تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374، ص 154.
15.همان منبع ص 154 ـ 155.
