امامت همچنان که از کلام خداوند تبارک و تعالی بر مى آید منصبى است که به برخى از انبیاء، ازجمله ابراهیم((علیه السلام))، اعطا شده است و آن مقام سرپرستى و اداره جامعه است که در قرآن کریم از آن به ولی نیز تعبیر شده است. روشن است که امامت دراین موارد شأنى اضافه بر شأن نبوت است که در اثر پایدارى و صبر در مقابل ابتلائات و آزمایش هاى الهى براى آنان حاصل مى شد. همچنان که درباره ابراهیم((علیه السلام)) آمده است:
و اذا ابتلی ابراهیم ربّه بکلمات فاتمهن قال انى جاعلک للناس اماما ً)سوره بقره ایه 124)
به خاطر آورید هنگامى که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشواى مردم قرار دادم!»
در نتیجه امامت شانی بالاتر از نبوت می باشد
از روایات نیز اینگونه استفاده می گردد که مقام ائمه مخصوصا امیر المومنین علی (علیه السلام) بالاتر است
پیامبر رحمت (صلی الله علیه و اله ) فرمودند یا علی... انت افضل السابقین ای علی تو بهترین گذشتگان هستی ( بحار الانوار ، موسسه الوفاء بیروت ج 38 ص 134)
و در روایتی دیگر فرمودند : خیر الاولین و الاخرین من اهل السموات و الارضین او بهترین اولین و اخرین از اهل اسمانها و زمین ها است هنگامی که روز قیامت شود او را بر شتری از شترهای بهشتی سوار می کنند با حرکت او جای جای قیامت روشن می گردد پیامبران می پرسند این اقا با این همه عظمت کیست ایا او نبی مرسل است ؟ منادی ندا می دهد ایشان علی بن ابیطالب وصی حبیب الله است .( بحار الانوار چ موسسه الوفاء بیروت ج 27 ص 360)
حضرت ختمی مرتبت در روایتی دیگر می فرمایند : علی بن ابیطالب افضل خلق الله غیری علی بن ابیطالب بعد از من بهترین خلق خداست .(( بحار ، همان ، ج 25 ص 360)
چرا مى گویند : حضرت على(علیه السلام) از سایر پیامبران(علیهم السلام) بالاتر است ؟
پاسخ :
از آیات و روایات استفاده مى شود که مقام امامت ، بالاتر از مقام نبوت و رسالت است . مقام نبوت و رسالت ، یعنى مقام دریافت وحى الهى و تبلیغ و نشر آن در بین مردم ، و تربیت انسان ها از طریق ]انذار و تبشیر [و تعلیم و آگاهى بخشیدن به آن ها . بنابراین ، رسول موظف است در حوزه مأموریت خود ، مردم را به سوى خدا دعوت کند و فرمان الهى را به آن ها برساند ، و براى یک انقلاب فرهنگى و فکرى و عقیدتى ، از هیچ کوششى دریغ نکند ; امّا مقام «امامت » ، یعنى مقام رهبرى و پیشوایى مردم . امام ، کسى است که با تشکیل یک حکومت الهى و به دست آوردن قدرتِ لازم ، سعى مى کند احکام خدا را عملاً اجرا کند و اگر هم رسماً نتواند حکومت تشکیل دهد ، تا آن جا که در توان دارد ، براى اجراى احکام مى کوشد . به عبارت دیگر ، وظیفه امام اجراى دستورهاى الهى در جامعه است ; در حالى که وظیفه رسول فقط «انذار» و «تبشیر» و ابلاغ دستورها است . به همین جهت ، مقام امامت از مقام نبوت و رسالت بالاتر و نیازمند شایستگى و لیاقت بیش ترى است .
قرآن کریم در آیه 124 سوره بقره مى فرماید : «خداوند ، ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او از عهده آزمایش ها به خوبى برآمد ; آن وقت ، مقام امامت را به او داد» .(1)
برخى از انبیا ، فقط داراى مقام نبوت و رسالت بوده اند ; ولى برخى دیگر ، به جهت شایستگى بیش تر ، علاوه بر مقام نبوت و رسالت ، داراى مقام امامت نیز بوده اند ; مانند : حضرت ابراهیم ، حضرت موسى(علیه السلام) ، پیامبر خاتم (صلى الله علیه وآله)و.. . .
علامه طباطبایى(رحمه الله) در ذیل آیه 124 مى فرماید : از این آیه استفاده مى شود که مقام امامت در ذرّیه لایق و پاک و معصوم ابراهیم ـ على نبیناوآله وعلیه السلام ـ هم قرار داده شده است (2) و پیامبران دیگرى نیز داراى این مقام بوده اند ; چنان که خداوند متعال درباره اسحاق و یعقوب(علیهما السلام) مى فرماید : «و جعلنهم أئمّه یهدون بأمرنا... ;(انبیاء ، 73) و آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما هدایت مى کردند و به ایشان ، انجام کارهاى نیک و برپاداشتن نماز و دادن زکات را وحى مى کردیم و آنان پرستنده ما بودند» .
----------------------------------------------
1 . اقتباس از : تفسیر نمونه ، آیت الله مکارم شیرازى و دیگران ، ج 1 ، ص 435 ـ 446.
2 . المیزان ، ج 1 ، ص 276 ، نشر اسماعیلیان .
