ابن طلحه مى گوید: امّا القاب آن حضرت عبارت است از: ناصح ، متوکل ، فتّاح ، نقىّ و مرتضى و مشهورتر از همه متوکّل است ولى خود آن حضرت آن را مخفى مى داشت و به اصحابش دستور مى داد که آن را به دلیل این که در آن هنگام لقب خلیفه عباسى ، متوکل بود، آن را به کار نبرند.
طبرسى مى گوید: از جمله القاب آن حضرت ؛ عالم ، فقیه ، امین ، طیب و نقى است و دیگران غیر از ابن طلحه و طبرسى ، هادى را نیز افزوده اند که در نزد شیعه از همه القاب مشهورتر است .
ابن طلحه مى گوید: امّا مناقب آن حضرت ، برخى چنان است که به منزله گوشواره ، گوشها را زینت مى دهد و مردم از شدت اشتیاق به وى چون صدفهایى که درهاى گرانقیمت را در بردارند او را در میان مى گرفتند، و شاهد بر عظمت ابوالحسن علیه السلام (امام دهم ) این که آن حضرت به ارزنده ترین اوصاف متصف بود و همچون میوه شجره نبوت از اوج شاخساران و بلنداى آن سر بر آورده بود. - در توضیح مطلب مى گوید - روزى امام علیه السلام از شهر سامرا به خاطر مشکلى که پیش آمده بود، راهى قریه اى شد مرد عربى به قصد دیدار سراغ آن حضرت را گرفت . گفتند: به فلان جا رفته است ، مرد عرب آهنگ آن جا کرد و وقتى که به خدمت امام علیه السلام رسید، آن حضرت ، فرمود: چه حاجتى دارى ؟ گفت : مردى از اهل کوفه هستم ، از متمسکان به ولایت جدت على بن ابى طالب علیه السلام ، وام زیادى بر ذمه دارم که بر دوشم سنگینى مى کند و کسى را براى اداى آن جز شما نیافتم که به سراغش بروم . امام علیه السلام فرمود: خوشدل و امیدوار باش ، سپس او را فرود آورد. صبح فردا که شد، فرمود: من از تو چیزى مى خواهم و تو به خاطر خدا مبادا مخالفت کنى ، مرد عرب گفت : مخالفت نخواهم کرد. امام علیه السلام کاغذى را به خط خویش نوشت و در آن اقرار کرد که آن مرد مالى را از وى طلبکار است . مقدارى را که تعیین کرد از وامى که او داشت بیشتر بود و فرمود: این نوشته را بگیر وقتى که به سامرا رسیدى نزد من بیا در حالى که جمعى نزد من هستند، از من مطالبه کن و بر من درشتى کن که چرا وامت را ادا نکرده اى ، به خاطر خدا مبادا خلاف حرف مرا انجام دهى . آن مرد گفت : اطاعت مى کنم . نوشته را گرفت و وقتى امام علیه السلام به سامرا رسید در حالى که جمع زیادى از یاران خلیفه و دیگران حاضر بودند، آن مرد حاضر شد و دستخط امام علیه السلام را در آورد و مال تعیین شده را مطالبه کرد و هرچه امام علیه السلام سفارش کرده بود بر زبان آورد. امام علیه السلام با نرمش و مدارا با او سخن گفت و شروع به عذرخواهى کرد و وعده داد که دین خود را ادا و رضایت او را جلب خواهد کرد. جریان را به خلیفه متوکل رسید، دستور داد، سى هزار درهم خدمت امام علیه السلام ببرند. وقتى که بردند، گذاشت تا آن مرد آمد، فرمود: این مال را بگیر و مقدار وامت را بردار و دینت را ادا کن و باقیمانده را براى عائله و خانواده ات خرج کن و عذر ما را بپذیر. اعرابى گفت : یابن رسول اللّه به خدا سوگند که من کمتر از یک سوم این را انتظار داشتم ولى خداوند بهتر مى داند که رسالتش را کجا قرار دهد. مال را گرفت و از خدمت امام علیه السلام رفت . ابن طلحه مى گوید: این منقبتى است که هر کس شنیده باشد به داشتن مکارم اخلاق و منقبتى که فضیلتش مورد اتفاق است ، براى آن حضرت حکم خواهد کرد.
امّا کرامات آن حضرت ، خیلى زیاد است و ما به نقل بخشى از آن بسنده مى کنیم .
در ارشاد مفید - رحمه اللّه - از قول وشّاء به نقل از خیران اسباطى آمده است که : در مدینه خدمت ابوالحسن على بن محمّد علیه السلام رسیدم ، به من فرمود: از واثق چه خبر دارى ؟ عرض کردم : فدایت شوم ، در وقت آمدن من تندرست بود و من بعد از هر کس او را دیده ام ، دیدار ما ده روز قبل بود. امام علیه السلام فرمود: مردم مدینه مى گویند او مرده است . گفتم : من از همه کسى او را نزدیکتر دیده ام . مى گوید: امام علیه السلام رو به من کرد و فرمود: مردم راست مى گویند: او مرده است . وقتى که امام فرمود: مردم مى گویند، من دانستم که مقصود، خود آن حضرت است . سپس فرمود: جعفر (متوکل ) چه مى کرد؟ عرض کردم : وقت آمدنم او را در بدترین حال زندانى بود. فرمود: او زمام امور را به دست گرفت . سپس پرسید: ابن زیات چه مى کرد؟ گفتم : مردم با او هستند و فرمان ، فرمان اوست . فرمود: بدان که فرمانروایى براى او بد یمن بوده است . راوى مى گوید: آنگاه امام علیه السلام سکوت کرد و به من گفت : ناگزیر مقدرات و احکام الهى باید اجرا شود، اى خیران ! واثق از دنیا رفت ، جعفر متوکل به جاى او نشست و ابن زیات کشته شد. پرسیدم : فدایت شوم چه وقت او را کشتند؟ فرمود: شش روز پس از بیرون شدن شما.
از جمله به نقل از على بن ابراهیم و او از ابن نعیم بن محمّد طاهرى روایت کرده ، مى گوید: متوکل مریض شد، دملى در آورد و بیمارى او را به آستانه مرگ کشاند و هیچ کسى جراءت نداشت که نیشترى به آن برساند. مادرش نذر کرد که اگر بهبود یابد مال ارزنده اى از اموال خود را براى ابوالحسن على بن محمّد علیه السلام بفرستد. فتح بن خاقان به متوکل گفت : اگر کسى را نزد این مرد یعنى ابوالحسن علیه السلام مى فرستادى و از او درخواست مى کردى ، بسا او به چیزى تو را راهنمایى مى کرد که خداوند به خاطر آن گرفتارى تو را بر طرف مى کرد. گفت : کسى را نزد او بفرستید، قاصد رفت و برگشت و گفت : روغن گوسفند را با گلاب مخلوط کنید و روى دمل بگذارید که اگر خدا بخواهد، به اذن او سودمند خواهد بود. کسانى که در کنار متوکل بودند این سخن را به مسخره گرفتند. فتح بن خاقان به ایشان گفت : گفته او را آزمودن ضررى ندارد، به خدا سوگند که من امید بهبودى بدان وسیله دارم .
مقدارى روغن آوردند و با گلاب مخلوط کردند و روى دمل گذاشتند، سر باز کرد و آنچه در داخل آن بود بیرون شد به مادر متوکل مژده دادند که متوکل خوب شد. ده هزار دینار در کیسه گذاشت و با مهر خود ممهور کرد و براى امام علیه السلام فرستاد. چون متوکل از بستر بیمارى برخاست و چند روزى گذشت ، بطحائى از ابوالحسن علیه السلام نزد متوکل سخن چینى کرد و گفت : اموال و اسلحه دارد! متوکل به سعید حاجب دستور داد شبانه به خانه امام هجوم برد و اموال و اسلحه اى که نزد اوست بگیرد و به بغداد بفرستد. ابراهیم بن محمّد علیه السلام مى گوید: سعید حاجب به من گفت : همان شب به منزل ابوالحسن علیه السلام رفتم همراهم نردبانى بود بالاى بام رفتم ، در تاریکى شب چند پله اى پایین آمدم ، نمى دانستم چگونه وارد منزل شوم ، صداى ابوالحسن علیه السلام از داخل منزل بلند شد که : اى سعید همان جا بایست تا شمعى بیاورند، طولى نکشید که شمعى آوردند و من پایین آمدم ، دیدم لباس و کلاهى پشمینه بر تن دارد و جانمازش روى حصیرى در جلواش گسترده و آن حضرت رو به قبله ایستاده است ، رو به من کرد و فرمود: خانه ها را ببین ، رفتم بازرسى کردم ، در آنها چیزى جز یک بدره و یک کیسه ممهور به مهر مادر متوکل نیافتم . ابوالحسن علیه السلام به من فرمود: جانماز را بردار، آن را بلند کردم ، شمشیرى داخل غلاف بود، برداشتم رفتم نزد متوکل ، وقتى که مهر مادرش را روى برده دید دنبال مادرش فرستاد و راجع به بدره پرسید (راوى مى گوید:) یکى از خدمتگزاران ویژه برایم نقل کرد، که مادر متوکل گفت : من در وقت بیمارى تو نذر کردم که اگر بهبود یابى ده هزار دینار از مال خودم براى او بفرستم و فرستادم و این مهر من است که او بر نداشته است . کیسه دیگر را گشود در آن چهارصد دینار بود، متوکل دستور داد بدره دیگرى نیز ضمیمه کنند و به من گفت اینها را براى ابوالحسن ببر و این شمشیر را هم با آن کیسه و موجودى اش نزد او برگردان . آنها را به خدمت امام علیه السلام بردم در حالى که خجالت مى کشیدم گفتم : سرورم بر من گران است که بدون اجازه شما وارد منزلتان شدم ولى ماءمور بودم . فرمود: ((و بزودى ستمکاران خواهند دانست که بازگشت آنها به کجاست .))
از جمله محمّد بن فرج رخجى مى گوید: ابوالحسن علیه السلام در نامه اى به من نوشت : اى محمّد! کارهایت را جمع و جور کن و آماده شو. محمّد مى گوید: من مشغول سر جمع کردن کارهایم بودم در حالى که نمى دانستم مقصود از این نوشته امام علیه السلام چیست . تا این که ماءمورى آمد و مرا با غل و زنجیر از مصر برد و تمام اموالم را از من گرفتند. هشت سال در زندان ماندم تا نامه اى از آن حضرت در زندان به دستم رسید. در آن نامه نوشته بود: محمّد، در جانب غربى منزل نکن . من نامه را خواندم و با خود گفتم : با این که من در زندانم امام علیه السلام این طور مى نویسد! چیز عجیبى است ! چند روزى نگذشته بود که غل و زنجیر را برداشتند و آزادم کردند و من به راه خود رفتم . مى گوید: پس از آزادى نامه اى نوشتم و از امام تقاضا کردم از خدا بخواهد املاکم را به من برگردانند. مى گوید: در نامه اى به من نوشت : بزودى املاکت بر مى گردد و اگر برنگردد هم ضررى به حال تو ندارد. على بن محمّد نوفلى مى گوید: محمّد بن فرج رخجى وقتى میان سپاه برگشت نامه برگشت اموالش را نوشته بودند امّا نامه به دستش نرسید از دنیا رفت .
از جمله به نقل از زید بن على بن حسین بن زید، مى گوید: مریض شدم شبانه پزشک وارد شد و دارویى را تجویز کرد که مى بایست آن دارو را در سحر آن روز مصرف کنم . براى من فراهم آوردن آن دارو در آن شب میسر نبود. همین که پزشک از در خانه بیرون رفت ، خدمتکار ابوالحسن علیه السلام با کیسه اى وارد شد که همان دارو بعینه داخل کیسه بود. به من گفت : امام ابوالحسن علیه السلام به تو سلام مى رساند و مى فرماید: این دارو امروز - روز معین - دریافت کن . من گرفتم و نوشیدم پس بهبود یافتم . محمّد بن على مى گوید: زید بن على به من گفت : اى محمّد! غلاة کجا هستند تا این داستان را بشنوند.!
از جمله به نقل از صالح بن سعید مى گوید: روزى که ابوالحسن علیه السلام به فرمان متوکل به سامرا وارد شد، به خدمتش رسیدم و عرض کردم : فدایت شوم در هر کارى مى خواهند نور شما را خاموش کنند و محدود سازند تا آن جا که شما را در بدترین کاروانسراها (( - خان الصعالیک - )) منزل داده اند. فرمود: پسر سعید تو این جا را مى بینى ! سپس با دستش اشاره کرد، ناگهان باغهاى زیبا، رودهاى جارى و بوستانهایى با زنان خوشبو و کودکانى چون مروارید پوشیده ظاهر شد. با دیدن اینها چشم خیره شد و تعجب زیادى کردم . پس رو به من کرد و فرمود: پسر سعید، هر جا باشیم این جا، جاى ماست ، ما در (( ((خان الصعالیک )) )) نیستیم .
مفید - رحمه اللّه - مى گوید: ابوالحسن علیه السلام مدتى را که در سامرا اقامت داشت به ظاهر محترم بود، متوکل مى کوشید تا او را گرفتار کند ولى نتوانست . و داستانهایى با آن حضرت دارد که مشتمل بر کرامات و معجزات است . آوردن آنها باعث طولانى شدن کتاب و دور شدن از هدف اصلى مى گردد.
در دلایل حمیرى به نقل از حسن بن على وشّاء آمده است که مى گوید: امّ محمّد کنیز حضرت رضا علیه السلام نقل کرد که روزى ابوالحسن علیه السلام (امام دهم ) آمد و روى دامن مادر پدرش ، دختر موسى بن جعفر علیه السلام نشست . آن بانو از وى پرسید: تو را چه شده است ؟ فرمود: به خدا سوگند هم اکنون پدرم از دنیا رفت . عرض کرد: این را بر زبان میاور! فرمود: به خدا قسم همان است که من مى گویم . پس آن روز را یادداشت کردیم بعدها خبر وفات ابوجعفر علیه السلام آمد که همان روز از دنیا رفته است .
از جمله فاطمه بنت هیثم مى گوید: در زمانى که جعفر به دنیا آمد، من در سراى ابوالحسن علیه السلام بودم ، دیدم اهل خانه از تولد او شادمانند. خدمت امام علیه السلام رفتم اثر شادى در او ندیدم ، عرض کردم : سرورم ! شما را ناشاد مى بینم ! فرمود: بر تو سهل است ، امّا این مولود در آینده جمع زیادى را گمراه خواهد کرد.
از جمله به نقل از على بن محمّد حجال ، مى گوید: به ابوالحسن علیه السلام نوشتم من در خدمت شما هستم و امّا مرضى در پایم پیدا شده که نمى توانم از جا بلند شوم تا وظایفم را انجام دهم . اگر صلاح بدانید از خدا بخواهید که بیمارى مرا برطرف کند و مرا در انجام وظیفه و اداى امانت یارى دهد و کوتاهى مرا به حساب عمد از جانب من نگذارد و اگر مالى از طرف من ضایع شود به حساب فراموشکارى من بگذارد و بر من گشایشى ببخشید و براى من دعا کنید که خداوند مرا بر دینى که براى پیامبرش آن را پسندیده است ثابت قدم بدارد. امام علیه السلام در جواب نوشت : خداوند بیمارى تو و پدرت را بر طرف کرد، پدرم نیز بیماریى داشت که من در نامه ننوشته بودم ولى امام علیه السلام بدون درخواست من ، براى او دعا فرمودند.
