از انس رضی الله عنه روایت است که گفت: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه وسلم به مدینه آمدند دو روز داشتند که به بازی و سرگرمی مشغول میشدند و جشن میگرفتند، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: خداوند بجای آنها، دو روز بهتری برای شما قرار داده است. روز عید فطر و روز عید قربان ( حدیث صحیح/ سنن نسائی شماره1556)
اذکار و فضائل روز عرفه و ایام التشریق (11 و 12 و 13 ذیالحجه)
از عبدالله بن عمر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هیچ روزی باشکوهتر و محبوبتر در انجام اعمال نیک نزد خداوند از 10 روز اول ذی الحجه وجود ندارد پس در این روزها « لا اله إلا الله و الله أکبر و الحمد لله» را زیاد بگویید.
(حدیث صحیح/ مسند احمد شماره 6154)
رسول الله صلی الله علیه وسلم روز اول ذیالحجه را روزه میگرفتند. (حدیث صحیح/ سنن ابوداود شماره 2437)
پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد روزهی روز عرفه فرمودند: گناهان سال گذشته و سال آینده را محو میکند. (صحیح مسلم شماره 1162)
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: بهترین چیزی که پیامبران در روز عرفه گفتهاند و من نیز آن را میگویم : « لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیک لَهُ، لَهُ الْمُلْک وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ » میباشد. (حدیث حسن/ معجم الطبرانی شماره 3274 - سلسله صحیحه شماره 1503)
روایت است که عبدالله بن عباس رضی الله عنه و دیگر اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم تکبیر عید قربان را بعد از نماز صبح روز عرفه شروع مینمودند و بعد از نماز عصر آخرین روز از ایام تشریق به پایان میرسانیدند. ( حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 6072)
ابوهریره، عمر, عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر رضی الله عنهم در بازار، بعد از نمازها، وقت خواب، نشستن و پیاده رفتن خود را مشغول تکبیر گفتن مینمودند. (صحیح بخاری/ شماره970 - 969)
عبدالله بن عمر رضی الله عنه میفرماید که رسول الله صلی الله علیه وسلم به همراه اصحاب در هر دو عید تکبیر گویان با صدای بلند به سوی نماز میرفتند. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 5925)
الفاظ تکبیر
الله اکبر الله اکبر ، لا اله الا الله ، والله اکبر الله اکبر ، و لله الحمد. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 5925)
الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر و لله الحمد. ( امام مالک و امام شافعی این لفظ را نیز جائز میدانند )
آداب و سنتهای عید قربان
از ام سلمه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هرگاه هلال ماه ذی الحجه را مشاهده نمودید و قصد قربانی کردن را داشتید تا حیوان را قربانی نکردهاید چیزی از مو, ناخن و موهای زاید خود را کوتاه نکنید.(صحیح مسلم شماره 1977)
رعایت نظافت ، استعمال بوی خوش، مسواک زدن و غسل زدن چنانچه در روز جمعه تأکید شده است.
از عبدالله بن عباس رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم در یکی از جمعهها فرمودند: خداوند این روز را برای شما مسلمانان «عید» قرار داده است پس کسی که به نماز جمعه آمد، غسل بزند، و اگر بوی خوش دارد استفاده کند و مسواک بزند. (حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه شماره 1098)
بهترین لباس خود را بپوشد. ( صحیح بخاری شماره 948)
پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز عید قربان قبل از نماز چیزی نمیخورد تا از نماز برمیگشت. (حدیث صحیح/ سنن ترمذی شماره 542)
نظر علما بر این است که بعد از نماز عید غذای خود را با گوشت قربانیاش شروع کند. (فتح البای شرح حدیث 955 صحیح بخاری)
اهمیت نماز عید و تأکید پیامبر به رفتن به نماز عید
از ام عطیه رضی الله عنها روایت است که گفت : رسول الله صلی الله علیه وسلم به ما فرمودند که دختران بکر ( ازدواج نکرده ) و زنان قاعده را به مصلی ببریم تا در کار نیک و دعای مسلمانان شریک باشند و زنان قاعده از مصلی کناره میگرفتند. (صحیح بخاری شماره 324 )
حال وقتی پیامبر صلی الله علیه وسلم به زنان چنین توصیه میکند مطمئناً این اهمیت و تأکید پیامبرصلی الله علیه وسلم شامل حال مردان بیشتر میشود.
پیامبر صلی الله علیه وسلم پیاده به مصلی میرفتند و بر میگشتند . (حدیث حسن/ سنن ابن ماجه شماره 1294 )
پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز عید از راهی به مصلی میرفتند و از راه دیگر باز میگشتند . ( صحیح بخاری شماره 986 )
برای مأمومین مستحب است که برای نماز عید زود به مصلی بروند اما برای امام سنت است دیرتر به مصلی برود. ( بخاری شماره 956)
پیامبرصلی الله علیه وسلم قبل از نماز عید سنتی نمیخواند ولی وقتی به منزلشان برمیگشتند دو رکعت میخواندند.(حدیث حسن/ ابن ماجه شماره1293)
ولی طبق دستور پیامبر صلی الله علیه وسلم وقتی وارد مسجد شدیم می توانیم دو رکعت سنت تحیه مسجد بخوانیم. (صحیح مسلم شماره 714)
نماز عید دو رکعت است که بصورت زیر خوانده میشود
پس از تکبیرة الحرام دعای استفتاح ( وجهت ) را میخوانیم و سپس هفت تکبیر دیگر میگوییم، در رکعت دوم بعد از تکبیر انتقال ( بالا آمدن از سجود ) پنج تکبیر دیگر میگوییم در هر رکعت پس از تکبیرات دعای تعوذ ( اعوذ بالله … ) و سوره حمد میخوانیم - در بین تکبیرات حمد و ثنای خدا را گفته و او را مورد مجد و تعریف قرار میدهیم ( سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر ) و بر رسول الله صلی الله علیه وسلم صلوات میفرستیم. (حدیث صحیح/ معجم الکبیر الطبرانی شماره 9519 )
کسانی که به نماز عید همراه امام نرسند و همچنین زنانی که در خانه هستند میتوانند نماز عید را بجا آورند.(صحیح بخاری شماره987)
در صورت نرسیدن به نماز جماعت ( نماز عید) تعداد رکعات نماز و چگونگی آن هیچ تغییری نمیکند آن طور که از انس رضی الله عنه روایت شده است. (حدیث حسن/ سنن بیهقی شماره 6031)
تبریک و تهنیت گفتن به یکدیگر
از جبیر بن نفیر رضی الله عنه روایت است که: اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم هنگامی که روز عید همدیگر را ملاقات میکردند به یکدیگر میگفتند: « تَقَبَّلَ اللهُ مِنَّا وَ مِنْک » (خداوند از ما و شما قبول بگرداند) (حدیث حسن/ فتح الباری شرح حدیث 952 صحیح بخاری)
آداب اجتماعی روز عید
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: همانا خداوند بلند مرتبه به من وحی نمودند که نسبت به یکدیگر فروتن و متواضع باشید تا یکی بر دیگری ظلم و تعدی ننموده و فخر و تکبر نورزد. (صحیح مسلم شماره2865)
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: اگر سوزن آهنی در سر یکی از شما فرو برده شود برای او بهتر از این است که زن نامحرمی را لمس کند. (حدیث حسن/ معجم الکبیرطبرانی شماره 486)
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ذلت و حقارت بر کسی قرار داده شده است که با دستور من مخالفت کند و هرکس خود را به قوم و گروهی شبیه کند پس او از همان قوم محسوب میشود. (حدیث صحیح/ مسند احمد شماره 5115)
پیامبرصلی الله علیه وسلم مردانی که خود را شبیه زنان و زنانی که خود را شبیه مردان میسازند، لعنت نمودند و فرمودند: آنها را از خانههایتان بیرون کنید. (صحیح بخاری شماره 5547)
پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: زنانی که لباسهای نازک میپوشند و نیمه برهنه به نظر میرسند و (موی) سرشان ماند کوهان شتر (برآمده) است خودشان منحرف هستند و دیگران را هم منحرف میسازند، دوزخیانی هستند که من آنها را ندیدهام، وارد بهشت نمیشوند و بوی بهشت به مشامشان نمیرسد.(صحیح مسلم شماره 2128)
پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: بخورید، بنوشید، بپوشید، و به یکدیگر صدقه دهید اما اسراف نکنید و تکبر نورزید.(حدیث حسن/ابن ماجه شماره 3605)
پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: کسی که میخواهد روزیش وسیع گردد و بقیهی عمرش پر خیر و برکت باشد باید صلهی رحم را بجای آورد. و در روایتی قطع کنندهی (ترک کننده) صلهی رحم وارد بهشت نمیشود. (صحیح مسلم شماره 2557ـ2556)
