حضرت رضا علیه السلام در مرو، و ولیعهد بودند، آن ولیعهدی اجباری که همه‏ می‏دانیم مأمون بالاجبار حضرت را وادار (به پذیرش آن) کرد و حضرت هم آخر با این شرط قبول کردند که عملا دست به هیچ کاری نزنند چون شرایط، آن طوری که حضرت‏ می‏خواستند عمل بکنند فراهم نبود، اگر هم می‏خواستند آن طوری که شرایط فراهم بود کار بکنند، جز اینکه جزء عمله واکله مأمون قرار بگیرند چیز دیگری نبود. این سیاست حضرت، مأمون را از نتیجه‏ای که می‏خواست بگیرد که از حیثیت حضرت رضا استفاده بکند، قهرا محروم کرد یعنی سیاست مأمون‏ با این کار خنثی می‏شد.
می‏دیدند علی بن موسی الرضا ( ع ) ولیعهد هست ولی‏ در هیچ کاری مداخله نمی‏کند. این خودش عملا اعتراض و صحه نگذاشتن روی‏ کارهای مأمون بود. روز عید اضحی ( عید قربان ) پیش آمد. مأمون فرستاد خدمت حضرت که خواهش می‏کنم نماز عید را شما بجای من بروید شرکت کنید. حضرت فرمود: من شرط کرده‏ام که در هیچ کاری مداخله نکنم و مداخله نمی‏کنم. گفت: نه، این نماز است و عبادت، و به علاوه این مداخله نکردن شما سر و صدای مردم را نسبت به من درآورده است. مردم می‏گویند چرا علی بن‏ موسی الرضا در هیچ کاری مداخله نمی‏کند؟! درست است که شما شرط کرده‏اید، ولی این یک نماز بیشتر نیست. همین قدر بروید که دیگر مردم خیلی به‏ ما حرف نزنند. فرمود: بسیار خوب، من می‏روم اما به آن سنتی رفتار می‏کنم که جدم رفتار می‏کرد، یعنی به سنت اسلامی که جدم عمل کرد عمل می‏کنم‏ نه به این سنتهایی که امروز رایج است. گفتند در این جهت مختارید. اعلام شد که نماز عید قربان را علی بن موسی الرضا ( ع ) می‏خواند.
حالا حدود صد و پنجاه سال بود - از زمان معاویه تا زمان مأمون - که معمول شده بود خلفا با جلال و شکوه و جبروت بیرون بیایند. مردم هم بی خبر، گفتند لابد ولیعهد هم با همان جلال و جبروتهای معمول‏ بیرون می‏آید. رؤسای سپاه، اعیان و اکابر لشگری و کشوری بنی العباس که‏ حکم شاهزاده‏های آن وقت را داشتند همه آمدند در خانه حضرت که با ایشان‏ بیایند به نماز. اما به رسم سابق، اسبهای خود را زین و یراق کرده و گردنبندهای طلا و نقره به گردن آنها بسته بودند، خودشان چکمه‏های مخصوص‏ بپا کرده و مسلح شده بودند، شمشیرهای مرصع به کمر بسته بودند با یک جلال‏ و جبروت عجیبی. ولی حضرت قبلا فرموده بود من می‏خواهم مثل جدم بیرون‏ بیایم. در داخل منزل که بودند به عده‏ای از کسانشان فرمودند: اینطور که‏ من می‏گویم رفتار کنید. وضو گرفتند و آماده شدند. حضرت خیلی ساده پاها را برهنه کرد و ضامنهای کمر را بالا زد، عصا را به دست گرفت و ذکرگویان‏ حرکت کرد: «الله اکبر الله اکبر الله اکبر علی ما هدینا و له الشکر علی ما اولینا؛ خدا را به بزرگی می ستائیم که ما را هدایت کرد و او را سپاس میگزاریم که به ما نعمت عنایت کرد». اطرافیان هم با حضرت همصدا شدند. همه منتظر بودند. در که باز شد یکوقت دیدند امام با آن هیئت آمدند بیرون: الله اکبر. جمعیت بی اختیار گفت: الله اکبر. از اسبها پیاده شدند و آنها را رها کردند و لباسها را کندند. چکمه‏ها را طوری بسته بودند که از پاها بیرون‏ نمی‏آمد. نوشته‏اند خوشبخت‏ترین افراد، کسی بود که یک چاقو پیدا می‏کرد که چکمه‏ها را پاره کند بیندازد دور. اشکها جاری شد. تا حالا انتظار داشتند امام با جلال و جبروت مادی و دنیایی و زر و زیور و اسب و شمشیر بیرون بیایند، برعکس، جلال و جبروت معنوی جایش را گرفت. اینها هم‏ فریاد کشیدند: الله اکبر. مردم دیگر هم فریاد کشیدند: الله اکبر. زنها و بچه‏ها روی پشت بامها جمع شده بودند که جلال ولیعهدی را ببینند. یک وقت‏ دیدند اوضاع طور دیگر است.
نوشته‏اند یکمرتبه تمام شهر مرو فریاد الله‏ اکبر شد و صدای ضجه و گریه در شهر بلند شد. جلال، چند برابر شد اما در سادگی و معنویت. راه افتادند به طرف مصلی. ( چون نماز عمومی است‏ مستحب است زیر آسمان خوانده شود ). چنان جمعیت هجوم آورد و چنان‏ ابراز احساسات می‏کردند که گوئی زمین و آسمان می‏لرزد. جاسوسهای مأمون به‏ او خبر دادند که قضیه از این قرار است، اگر این نماز را امروز علی بن‏ موسی الرضا بخواند تو دیگر مالک چیزی نیستی. اگر از همانجا به مردم‏ بگوید برویم سراغ مأمون، همان لشکریان خودت به سراغت خواهند آمد و تکه‏تکه‏ات خواهند کرد. هنوز که کار به آنجا نکشیده جلویش را بگیر. این‏ بود که آمدند نزد حضرت و به عنوان التماس و خواهش که شما خسته و ناراحت می‏شوید و خلیفه گفته من راضی نیستم، مانع ایشان شدند. فرمود من‏ که اول گفتم که من اگر بخواهم بیایم، آن طریق بیرون می آیم که جدم بیرون‏ می‏آمد. جدم اینطور می‏آمد.

نوشته شده در  یکشنبه 90/8/15ساعت  9:31 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد