از قدیم الایام درکنار طب رایج دنیا علوم دیگری هم به رشد وتکامل خود ادامه داده اند که در چند دهه اخیر بیشتر به آنها توجه شده است. علم پزشکی در دهه های اخیر به حدی بر روی روشهای درمان فیزیکی متمرکز شده که گاهی به نظر می رسد که جنبه های روانی و غیر فیزیکی انسان بیمار به فراموشی سپرده می شوند . ناتوانی دانش آکادمیک پزشکی در بسیاری از جنبه ها باعث شده است که توجه به این گونه علوم رونق بیشتری پیداکند.
در روزگارگذشته نقش دوگانه روحانی وپزشک را یک نفر به نام « کاهن » ، « مرد مقدس » ویا « طبیب قبیله » و... انجام می شده است، اما باگذشت زمان جدا شدن پزشکی ومذهب در واقع تخصصی شدن هرکدام ازاین مقولات، به هنگام درمان جسم، پزشکان ازبعدمعنوی بشرتقریباً غافل شدند.اقدامات صحیح بهداشتی ازوجودانسان ریشه می گیرد.وجودی که فردراازنظر جسمی، روحی ومعنوی کامل می داند. لذابرای اعمال اقدام بهداشتی صحیح باید به جنبه روحی ودرمان روح فردهم توجه بسیارداشت.
دراین فرصت قصد داریم به روشهای موازی با درمانهای معمول پزشکی درمواجهه با یکی ازبزرگترین تنشهای انسان یعنی بیماری خصوصاً بیماریهای صعب العلاج اشاره کنیم. ازجمله روشهایی که می تواندبه موازات درمانهای پزشکی معمول اثربخشی فراوان داشته باشد نیایش درمانی است که به معنای تقویت بعد روحی ومعنوی بشربه منظور دستیابی به مراتب بالاترمعنوی، روحانی وکسب عزت نفس وهدفدارشدن فعالیتهای وی است.
دانشمندان علوم رفتاری چندسطح ازنیازهای انسانی راتعریف کرده اند. ازجمله نیازهایی که درتقویت یاتحلیل بعدروانی فرد دخیل است می توان به مواردزیراشاره کرد:
نیازبه داشتن هدف درزندگی
نیازبه داشتن عشق وایثار
نیازبه ایثاروعفو
نیازبه امیدوخلاقیت
این نیازهای معنوی درسلامت و بیداری وجود دارند وتنها گاهی کمرنگ ویاپررنگ تربه نظرمی رسند.
1- نیازبه داشتن هدف درزندگی:
بیشترافرادهنگام بروزمشکل به مرورزندگی خود می پردازند وسعی دریافتن مفهومی برای زندگی خود می کنند. بنابراین جستجوجهت یافتن معناوهدف درزندگی می تواند نیروی بالقوه ای درفرد برای مبارزه با بیماری فراهم آورد.
2- نیازبه عشق وایثار:
این مسئله خصوصاً درموردافرادی که ازبیماریهای مزمن رنج می برندشایعتراست. فرآیند بدخیم بیماری باعث کاهش تماسهای انسانی پرمفهوم شده ودرنتیجه بیماراحساس دوری از خداوند خواهد کرد. این انزوا وتنهایی نوعی حالت تفاوت بادیگران ویااحساس انسان نبودن را به وجودمی آورد. آنهافکرمی کنندبرای هیچ کسی اهمیتی ندارند. بنابراین نیازدارندکه به اطمینان مجددی درموردعشق وایثاردست پیدانموده ومجالی برای دریافت عشق بیابند.
3- نیازبه امید وخلاقیت:
خلاقیت مربوط به آینده است. همه بیماران خصوصاً بیماران بدحال نیازبه امید دارند. امید برخی آرزوها را شامل می شود:
امید به بهبودی
امید به خلاصی ازدرد
امید به زندگی بعدی
امید می تواند برای انجام برخی ازکارها مانند نوشتن وشعرگفتن ویا یافتن راهی جهت جبران روابط گذشته باشد. گاهی مابه علت بی توجهی به نیازهای روحی بیمارمان،ابهام درشناخت مفاهیم اعتقادی مانندقضاوقدرورحمت خداوند،ازاینکه پاسخ مناسبی برای سوالات اونداشته باشیم،مضطرب می شویم واصلاً وارداین مباحث نمی شویم.
باانجام اقدامات ذیل می توان به نیازهای معنوی بیماران توجه کرد:
کمک به آنها درایجادوتداوم ارتباط معنی دارباخداونددرهنگام رویارویی بامشکلات وتنشها.
حمایت ازآنهادربرقراری پیوندهای مذهبی وپرستش خداوند.
کمک به آنهادربیان ویاکشف احساسات مذهبی شان.
همه انسانها فطرتاً مومن هستند، حتی اگرادعایی برمذهبی بودن نداشته باشند. بنابراین نباید تصورکردکه اگربیماری ادعای لامذهب بودن دارد،نیازهای معنوی ندارد.
مذهب واعتقادات معنوی برتمام جنبه های زندگی فرد ازقبیل عادات روزانه، رفتارهای بازدارنده وتشویق کننده، مرجعی برای اندیشیدن درمورد خود و جهان، پذیرش حیات، با معنی و مفهوم انگاشتن زندگی، تقویت اعتقادات فرد برای ارزش گذاری خود، تشویق به واقع گرایی، آماده سازی فردبرای زندگی وامیدواری موثراست.
بنابراین اگربا یک بیماردرمنزل و یا بیمارستان سرو کاردارید وازاو مراقبت می کنید، به خاطر داشته باشید که همواره حالات وروحیات معنوی اورا درتمام لحظات حمایت کنید. حتی وی را تشویق به انجام فعالیتهای مذهبی ودینی مانند خواندن نماز، دعاکردن، صدقه دادن، نذری دادن، خلوت کردن با خداو... نمایید.
درتمام لحظات بیماری (حتی دراتاق عمل) سعی کنیداشیا و وسایلی راکه ازنظراومقدس ومذهبی هستندازوی جدانسازید. این وسایل شاید درحد یک گردن بند مذهبی، یک تکه پارچه سبزمتبرک، یک کتاب دعای کوچک و... باشد.
سعی کنیددرتمام لحظات بیماری وی او را ازنظرعاطفی مورد توجه قراردهید و به اوبفهمانید که چقدردوستش دارید و برای سلامتی اونگران هستید.
توصیه شده که حتی اگربیمارشما بیهوش است، بربالین وی با صدای بلند دعا بخوانید و مرتباً دستها وصورت اورا لمس کنید. مطمئن باشید تأثیرصدای شما درحین خواندن دعا ولمس و اظهارمحبت شما به بیمارحتماً ازطرف وی احساس خواهدشد.
خواندن دعا ونمازنه تنها درحین بیماری بلکه به هنگام بروزشداند و مشکلات روزمره نیزتأثیر فراوانی درافزایش سطح روحیه شما در رویارویی مشکل دارد. برقراری پیوند مذهبی باخدا و ائمه به هنگام بروزمشکلات وتنشها باعث ایجاد دلگرمی واحساس داشتن پشتوانه های قوی مذهبی می گردد ، فرد را به حل مشکل امیدوارمی کند و نسبت به نیروهای ماوراء الطبیعه معتقدتر می سازد.
تقویت احساسات مذهبی موجب تقویت احساس توکل به لطف واحسان بی پایان آفریننده هستی شده وبه فرداین حس راتلقین میکند که درجهان به این بزرگی او تنها نیست وهم او که او را آفریده از وی دستگیری و مراقبت خواهد کرد واوهیچ گاه فراموش نخواهد شد.
ارتباط نزدیک با خدا وجهان معنویت به هنگام بروزمصائب وشدائد این تفکرمثبت را درهرفرد پاک وباایمانی القامی کند که هیچ اتفاقی دراین جهان بی علت وحکمت نیست هرچقدر ما ازآن آگاه نباشیم وبه راستی ازپس هرسختی آسانی است وتنها با توکل به ذات مقدسش آشوب درون انسان ازاصل گسیخته، آرام خواهد شد.
