نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:31 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

کیفیّت خلقت یکسان چهارده معصوم(علیهم السلام) ایجاب می‌کند که در تمام شئون ولایت نیز در ردیف یکدیگر باشند؛ لذا اثرات بغض و یا محبّت، ‏اطاعت و یا عصیان نسبت بههر معصومی برابر و یکسان با آثار وِداد و یا عِناد، سرپیچی و یا پیروی نسبت ‏به هر یک از معصومین دیگر می‌باشد. اخبار وارده در این موضوع بسیار زیاد و فوق العاده است و شیعه و ‏سنّی همگی به این روایات معتقد بوده و به صحّت آنها اعتراف دارند. در اینجا چند روایت از این دسته از ‏اخبار برای نمونه نقل می‌شود:‏
«رسول خدا دست حسنین را گرفتند و فرمودند: هر کس مرا و این دو فرزند مرا، و پدر و مادر این دو را ‏دوست بدارد، روز قیامت با من هم درجه خواهد بود».1
در اینجا سؤالی پیش می‌آید که هم درجه بودن با پیامبر چه معنی می‌تواند داشته باشد؟ ابن‌حجر ‏هیثمی‌در صواعق، بعد از نقل این روایت، پاسخ نیکویی داده است. او می‌گوید: « در اینجا مبادا چنین ‏به نظر آید که مقصود هم‌مقام بودن با رسول خداست، بلکه مراد این است که چون هر مسلمانِ با ایمان به ‏علی و اولاد علی محبّت داشته باشد، خدای تعالی او را به جوار رحمتش نزدیک می‌فرماید، و در مرکز ‏لطف و احسانش قرار می‌دهد، و پرده‌ها برداشته می‌شود، در این مقامِ رفعِ حجاب، و بی پرده در محضر ‏حق تبارک و تعالی قرار گرفتن، با پیامبر هم صف و همراه است».2
ابن حجر آنگاه به سخن چنین ادامه می‌دهد: «چنان‌که خدای تعالی می‌فرماید: مسلمانان مؤمن، با ‏انبیا، صدّیقین، شهدا و صالحین ـ که خدا نعمت‌های خویش را به آنان عطا فرمودنده است ـ همگام و ‏همراهند، و چه رفیقان نیکویی».3 و کاملاً روشن است که در این آیه یکسان بودن مقامات مطرح نیست؛ ‏بلکه مراد، برابر بودن همة اهل ایمان است در معرض فیض، و در جلوه گاه رحمت، و بی پرده در محضر لطف ‏و مرحمت خدا قرار گرفتن. وگرنه هر یک از انبیا، صدّیقین، شهدا، علما، صالحین، ابرار، اخیار و مخلصین را ‏مقامی‌خاصّ و جداگانه، و درجه و مرتبه ای مخصوص به خود می‌باشد. پنج تن آل عبا را نیز مرتبه و مقامی‌‏است بی نظیر و مخصوص به خودشان که هر پنج تن به طور یکسان در آن مشترکند، و هرگز کسی را به آن ‏مقام والا راه نیست».‏
حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «هر کس فاطمه را بیازارد مرا آزرده است، چنان‌که خدای تعالی می‌‏فرماید: [همانا آن کسانی که خدا و رسول او را بیازارند،خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و از رحمت ‏خود دور فرمودنده است]».4و5 ‏
روایاتی که نقل شد و احادیثی که از قول پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در این موضوع بیان می‌شود، همگی عبارات کتب ‏عامّه است که شیعه و سنّی در صحّت آنها متّفق القولند:‏
فاطمه پارة تن من است، هر کس او را خشمگین کند، ‏مرا به خشم آورده است.‏6
فاطمه پارة تن من است، آنچه فاطمه را ‏بیازارد مرا نیز آزرده می‌سازد، و آنچه فاطمه را به خشم آورد مرا هم غضبناک می‌کند.فاطمه پارة تن من است، آنچه او ‏را داگیر کند مرا گرفته خاطر می‌سازد، و آنچه او را مسرور گرداند مرا شاد می‌نماید.فاطمه پارة تن من است، آنچه او را ‏آزرده کند مرا می‌آزاراد، و آنچه او را به زحمت اندازد مرا دچار مشقّت می‌نماید. هدف و منظور ما از نقل این احادیث شریف در منقبت حضرت زهرا(سلام الله علیها) این است که ‏بر همگان ثابت شود موضوع محبّت و یاری آن حضرت، و یا بغض و دشمنی و اذیّت او، عیناً همانند محبّت و ‏دوستی با پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و یا عداوت و عناد نسبت به مقام نبوّت است؛ و اعتقاد داشتن به این مطلب، هرگز ‏منحصر به یک مذهب خاص نیست، بلکه این موضوع کاملاً اسلامی‌و کلّی است، و بدون تردید از معتقدات ‏تمام مسلمین جهان است.7چون مطلبِ مورد بحث در نزد علمای عامّه نیز بسیار حائز اهمیّت است و با این روایات شریفه که ‏ذکر شد به طور صریح استدلال و ثابت کرده‌اند که هر کس نسبت به حضرت زهرا محبّت نداشته، و یا به ‏نحوی از انحاء او را آزرده باشد کافر است، لذا ما این موضوع را عمیقاً مورد بررسی قرار می‌دهیم.‏
گاهی مطلبی را معتقدان به یک مذهب عنوان می‌کنند، و گاهی موضوعی صد در صد عمومی‌و ‏اسلامی است و با توجه به مدارک و اسنادی که از دانشمندان فریقین (شیعه و سنّی) نقل شده است، ‏کاملاً ثابت می‌شود که این مطلب اسلامی است که: هر کس حضرت صدّیقه(سلام الله علیها) را ‏آزار و اذیت نماید و آن حضرت از او دل آزرده و ناخشنود باشد، کافر است.‏روایتی است فوق العاده مهم و حیرت انگیز از پیامبر اکرم که آن حضرت فرمودند:‏
همانا خداوند تبارک و تعالی غضب ‏می‌کند هنگامی‌که فاطمه به خشم آید، و راضی می‌شود آنگاه که او راضی و خشنود گردد.‏و در روایت دیگر خطاب به فاطمه(سلام الله علیها) فرمودند:‏یا فاطمه، خدا با غضب تو غضب می‌کند و با رضای تو ‏راضی می‌گردد.‏
این دو روایت عجیب را عدّة زیادی از دانشمندان عامّه نقل کرده‌اند.8
با توجه به اینکه هر بشر حالات مختلفی دارد، و در هر ساعت دستخوش تحوّلات گوناگون است، معقول ‏نیست که بشری در تمام لحظات زندگانی، با وجود آن همه دگرگونی‌ها، همیشه و همه جا مورد توجه خدا ‏بوده؛ و رضایتش رضای خدا، غضبش خشم خدا، مسرّتش خشنودی خدا، محبّتش حبّ خدا، و دشمنی با ‏او دشمنی با خدا باشد؛ و بر هر کسی به این بشر به چشم حقارت نگاه کند، خدا نیز با نظر حقارت بر او ‏بنگرد، مگر اینکه صاحب مقام ولایت مطلقه بوده باشد؛ و به اعتبار همان مقام که عیناً پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و امیرالمؤمنین(ع) نیز دارا هستند، تنها این موضوع امکان پذیر می‌باشد.‏ فاطمه(سلام الله علیها) وجود مقدّسی است که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) یک عمر او را به تمام امّتش معرّفی کرده، و ‏مقامات معنوی‌اش را بیان فرمودنده است.‏ چنان‌که گفته شد، کاملاً روشن و مبرهن است آن بشری که محبّتش محبّت خدا، اطاعتش اطاعت خدا، ‏رضایتش رضایت خدا، مخالفتش مخالفت خدا، سَخَطش سخط خدا، غضبش غضب خداست، لازمه‌اش این ‏است که باید صاحب مقام شامخ ولایت مطلقه باشد، و در نتیجه هر کس به صاحب ولایت ایمان نیاورد و ‏محبّتش را در دل نداشته باشد کافر است، و این مطلبی است که علمای عامه نیز به آن ایمان و اعتقاد ‏دارند که در اینجا نقل بعضی از عبارات آنها مفید و ضروری است:‏ابو القاسم سهیلی (م 581 هجری) در کتاب الرّوض الاُنُف می‌نویسد:‏«هنگامی‌که رِفاعَه از گناهی که مرتکب شده بود توبه کرد، خودش را به چوب توبه محکم بست و ‏سوگند خورد هرگز آن بند را نگشاید مگر اینکه محمّد بن عبدالله به دست خود آن را باز فرماید، و این را ‏نشان قبول شدن توبة خود قرار داده بود، تا اینکه آیة قبول شدن توبة او از جانب پروردگار نازل شد.9 و در ‏آن هنگام حضرت فاطمه اراده فرمودند آن بندها را بگشاید، ولی ابولُبابَه گفت: کسی جز پیامبر نباید مرا از بند ‏رها نماید، زیرا من به این امر سوگند یاد کرده‌ام، و چون سخن به گوش پیامبر اکرم رسید، حضرت فرمودند: ‏«همانا فاطمه پارة تن من است».
درود خدا بر پیامبر و فاطمه. (سپس راوی حدیث چنین نتیجه می‌گیرد که) این حدیث دلالت دارد بر ‏اینکه هر کس فاطمه را دشنام دهد کافر می‌شود، و هر کس بر او صلوات فرستد، برابر است با صلوات بر ‏پدرش رسول خدا».‏10
در کیفیّت صلوات و سلام بر او و زیارتش اخباری از پیامبر اکرم نقل شده است که همه نشانگر این است ‏که حضرت زهرا ـ همانند رسول خدا ـ در این مطالب کاملاً استقلال داشته و صلوات و زیاراتی مخصوص به ‏خود دارد. این روایت را ابن‌حجر نیز در شرح کتاب جامع صغیر نقل کرده است، و جالبتر اینکه زین الدّین ‏مُناوی ـ صاحب کتاب کُنوز الدَّقائق ـضمن بیان این حدیث می‌گوید:‏«ابو القاسم سهیلی با حدیث شریف [فاطمةٌ بَضعَةٌ مِنّی ...] استدلال می‌کند که هر کس فاطمه را ‏دشنام دهد کافر است [چون این عمل مُشعر بر بغض او نسبت به آن حضرت است و خدا چنین کسی را ‏دشمن می‌دارد و هر کسی را که خدا دشمن بدارد یقیناً کافر است]، سهیلی از همین حدیث نتیجه می‌‏گیرد که: فاطمه از شیخین [یعنی ابوبکر و عمر] نیز برتر است.11ابن حجر می‌گوید: «آزار و اذیت فاطمه حرام است، زیرا هر چیزی که او را آزرده خاطر کند، پیامبر را دل ‏آزرده می‌نماید، و آنچه رسول خدا را بیازارد، در حقیقت خدا را اذیت کرده است ... (ابن حجر در پایان سخن ‏چنین نتیجه می‌گیرد): آنچه تاریخ گذشته به ما گوشزد می‌کند این است که جزای آن کس که ‏زهرا را بیازارد، گرفتاری در دنیاست، و البته عذاب او در آخرت شدیدتر خواهد بود».12
ناسزا گفتن به حضرت صدّیقه(سلام الله علیها) برابر است با دشنام به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و امیرالمؤمنین(ع) و در ‏نتیجه مساوی است با دشنام به حقّ تبارک و تعالی، چنان‌که رسول خدا دربارة علی می‌فرماید:‏
«به علی دشنام ندهید؛ هر کس به او دشنام دهد در حقیقت مرا ناسزا گفته است؛ و هر کس به من ‏دشنام دهد، همانا به خدا بدزبانی کرده است».13
این فرمایش‌های پیامبر اکرم در منقبت حضرت زهرا(س)، عیناً با همین مضامین در کتب ‏شیعه و سنّی نقل شده است که نشان می‌دهد آن حضرت در جمیع احکام و شئون ولایت با رسول خدا و ‏امیرالمؤمنین شریک است، لذا علما چنین فتوا می‌دهند که هر کس به پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین، یا ‏فاطمة زهرا دشنام دهد واجب القتل می‌شود، و دانشمندان عامه می‌فرمایند: «هم کافر است و هم واجب ‏القتل».‏صلوات بر فاطمه(سلام الله علیها)
دلیل دیگری که ولیّة الله بودن حضرت صدّیقه(سلام الله علیها) را اثبات می‌کند، استقلال آن حضرت در ‏موضوع صلوات فرستادن بر آن حضرت و کیفیّت زیارتش می‌باشد، که همانند صلوات بر پیامبر اکرم، امیرالمؤمنین و ‏حسنین و زیارت آنان است؛ یعنی همان‌گونه که به صلوات بر آن چهار وجود مقدّس و زیارتشان امر شده ‏است، نسبت به حضرت زهرا نیز در این موارد، همگان مأمور و مأجورند. فاطمه(سلام الله علیها) که مشمول ‏آیة تطهیر و از اهل بیت پیامبر اکرم ـ یعنی آل محمّد(صلی الله علیه و آله و سلم) است ـ، کیفیّت صلوات بر ‏او را رسول خدا به صراحت چنین بیان داشته است:‏
بر من صلوات بَتراء (= ناقص، دُم بریده و بریده شده) نفرستید، سؤال شد: یا رسول‌الله صلوات بتراء ‏چیست؟ فرمودند: اینکه (بر من صلوات بفرستید و) بگویید «اللهمّ صلّ علی محمّد» ولی دربارة آل14 من ‏ساکت باشید. شما باید بگویید: «اللهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد».15
صلواتی که شامل علی، فاطمه و حسنین(ع) نباشد، مقطوع و بریده است و مورد قبول خدا ‏و رسولش نمی‌باشد. لذا حضرت صدّیقة زهرا هم ردیف و برابر افرادی است که جمیع مسلمین با ایمان ‏جهان ـ از شیعه و سنّی ـ هر شبانه روز در تشهّد نمازهای پنج‌گانه بر او درود می‌فرستند؛ و او در این ‏مقام، همتای محمّد بن عبدالله، و علی و حسنین(ع) است؛ و همین لزوم صلوات بر فاطمه (سلام الله علیها) در هنگام اقامة نماز یک منقبت و فضیلت ساده نیست، بلکه نشانگر مرتبة اعلی و منصب ‏والای آن حضرت است که این‌چنین در جَنب صاحبان رسالت و امامت قرار گرفته است. بدون تردید باید ‏فاطمه، خود ولیّة الله و دارای مقام ولایت بوده باشد، تا هم ردیف و همتای اولیای خدا، مورد خضوع و ‏مشمول صلوات و درود جمیع مؤمنین جهان در هر زمان و مکان باشد.‏

پی‌نوشت‌ها:
برگرفته از: کتاب ارزشمند فاطمة زهرا(س)، نوشتة علامه محمد حسین امینی(ره).
1. مسند، احمد بن حنبل، ج 4، ص 127 و سایر منابع روایی‏.
2. همان، ج 1، ص 77 و منابع دیگر‏.
3. الصّواعق المحرقه، .
4. سورة نسا (4)، آیة 69‏.
4. سورة احزاب (33)، آیة 57.‏
5. تفسیر قمی‌، ج ?، صص 170 و 171.
6. برای مشاهدّ اسامی‌تعداد کثیری از دانشمندان سنّی که این روایت را با اختلاف جزئی در الفاظ آورده ‏اند، به متن و پاورقی‌های کتاب فاطمه زهرا، صص 286 تا 294 مراجعه بفرمایید.‏
7. برای جلوگیری از اطالة کلام، به صص 296 و 297 و 298 کتاب فاطمه زهرا نظر بیفکنید.‏
8. سهیلی، ابوالقاسم، الرّوض الانف، ج2، ص 196.
9. سورة توبه (9)، آیة 102‏.
10. فیض الغدیر، ج 4، ص 421‏.
11. همان‏.
12. مستدرک، حاکم، ج 3، ص 121 و منابع دیگر‏.
13. در بارة واژه «آل» و وجود آن در قرآن، بحث مستوفایی صورت گرفته که به خاطر جلوگیری از اطالة ‏کلام از نقل آن منصرف شدیم، ولی به علاقمندان توصیه می‌کنیم که حتماً به خود کتاب ص 328 و 329 ‏مراجعه بفرمایند.‏
14. الصواعق المحرقه، ص 225‏.

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:30 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

«اگر انسان برای بشر یک روح قائل نباشد که آن روح هم یک سنخیتی با جهان دیگر داشته باشد، تا ما جهان دیگری قائل نشویم و تا تماسی غیر از این تماس‌های طبیعی که با موجودات طبیعی هست با جهان دیگر قبول نکنیم، مساله وحی را به هیچ شکل نمی‌توانیم توجیه کنیم.» این عبارتی است که شهید مطهری‌ره در پایان بحث توجیه علمی مقوله وحی در کتاب نبوت به کار می‌برد و در واقع مبداء همه آن چیزی است که در رابطه با وحی باید گفته شود.
اصل، ایمان داشتن است و به قول شهید در جایی دیگر: «هیچ ضرورتی هم ندارد که ما حتما بگوییم باید حقیقت و کنه و ماهیت وحی را درک کنیم، آخرش هم یک توجیهی بکنیم و بگوییم همین است و غیر از این نیست. ما باید به وجود وحی ایمان داشته باشیم.
لازم نیست بر ما که حقیقت وحی را بفهمیم. اگر بفهمیم یک معرفتی بر معرفت‌های ما افزوده شده است و اگر نفهمیم جای ایراد به ما نیست. به جهت این ‌که یک حالتی است مخصوص پیغمبران که قطعا ما به کنه آن پی نمی‌بریم، ولی چون قرآن وحی را عمومیت داده در اشیای دیگر، شاید به تناسب آن انواع وحی که می‌شناسیم، بتوانیم تا اندازه‌ای آن وحی‌ای را که با آن از نزدیک آشنایی نداریم که وحی نبوت است، توجیهی بکنیم و اگر نتوانستیم توجیهی بکنیم، از خودمان حتی گله‌مند نیستیم، چون یک امری است مافوق حد ما و مساله‌ای است که از مختصات انبیاء بوده است». (نبوت، صفحه 77)‌
مطهری در این گفته به 2 نکته اشاره دارد. یکی مساله عمومیت وحی و دیگر اختصاصی بودن آن برای انبیای الهی که این دومی را وحی نبوت می‌نامد. وی در توضیح آیه «و ما کان لبشر ان یکلمه الله الا وحیا او من وراء حجاب او یرسل رسولا فیوحی باذنه» (شوری، 51) می‌گوید: «گاهی مستقیم خدا وحی می‌کند که فرشته هم واسطه نیست، گاهی من ورای حجاب است یا این که یک واسطه و رسولی را که در اینجا مقصود فرشته است می‌فرستد. او به اذن پروردگار به پیغمبر وحی می‌کند.»
در واقع شهید در این توضیح خود وساطت فرشته را مختص وحی نبوت عنوان می‌کند، چنانچه در نقل قول قبل هم تاکید بسیاری بر این مساله داشت که نوعی از وحی مختص انبیاء است. در کتاب «مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی (وحی و نبوت)» می‌خوانیم: «وحی در قرآن کریم مکرر به کار رفته است.
شکل استعمال این کلمه و موارد مختلف استعمال آن نشان می‌دهد که قرآن آن را منحصر به انسان نمی‌داند، در همه اشیاء و لااقل در موجودات زنده ساری و جاری می‌داند، از این رو در مورد زنبور عسل به وحی تعبیر می‌کند. چیزی که هست درجات وحی و هدایت، بر حسب تکامل موجودات متفاوت است. عالی‌ترین درجه وحی همان است که به سلسله پیامبران می‌شود.» (صفحه 8)‌
این سخن به طور کامل منظور شهید را از وحی عام و خاص مشخص می‌کند، اما این تنها یک نگاه به مقوله وحی است. حضرت امام خمینی‌ره‌ در سخنرانی خود در تاریخ 11/12/64 به مناسبت ولادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها در توصیف شخصیت والای این حضرت، مساله‌ای را عنوان می‌کنند که بسیار قابل تامل است و آن ویژگی منحصر به فرد فاطمه زهراس است که جبرئیل بر وی نازل می‌شده و بر او وحی می‌شده است.
این دیدگاه، گفته‌های شهید مطهری را نقض نمی‌کند، اما بر اطلاق آن استثنا وارد می‌کند. آگاهی از این مورد مستثنا اهمیت زیادی در شناخت خود معنای وحی و همچنین شخصیت بی‌نظیر حضرت فاطمه‌س دارد. مقاله حاضر را به بخش‌هایی از متن این بیانات گرانقدر مزین می‌کنیم:
«من راجع به حضرت صدیقه سلام‌الله علیها خودم را قاصر می‌دانم که ذکری بکنم. فقط اکتفا می‌کنم به یک روایت که در کافی شریف است و با سند معتبر نقل شده است و آن روایت این است که حضرت صادق سلام‌الله علیه می‌فرماید فاطمه سلام‌الله علیها بعد از پدرش 75 روز زنده بودند و حزن و شدت بر ایشان غلبه داشت و جبرئیل امین خدمت ایشان می‌آمد و به ایشان تعزیت عرض می‌کرد و مسائلی از آینده نقل می‌کرد.
ظاهر روایت این است که در این 75 روز «مراوده»ای بوده است؛ یعنی رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است و گمان ندارم که غیر از طبقه اول انبیای عظام درباره کسی این طور وارد شده باشد که در ظرف 75 روز جبرئیل امین رفت و آمد داشته است و مسائل را در آتیه که واقع می‌شده است ذکر کرده است و حضرت امیرع‌ هم اینها را نوشته است. حضرت امیر کاتب وحی بوده است همان طور که کاتب وحی رسول خداص‌ بوده است و البته آن وحی به معنای آوردن احکام به رفتن رسول اکرم تمام شد.»
شهید مطهری در ادامه بحث وحی و نبوت به صلاحیت دریافت در انسان حامل وحی اشاره می‌کند و معتقد است پیامبران به منزله دستگاه گیرنده‌ای هستند که در پیکره بشریت کار گذاشته شده است؛ افراد برگزیده‌ای که صلاحیت دریافت این نوع آگاهی از جهان غیب را دارند. وی در این خصوص آیه «الله اعلم حیث یجعل رسالته» را دلیل می‌آورد و اضافه می‌کند که وحی الهی تأثیر شگرف و عظیمی بر شخصیت حامل وحی یعنی شخص پیامبر می‌نماید.
به حقیقت او را مبعوث می‌کند، یعنی نیروهای او را برمی‌انگیزد و انقلابی عمیق و عظیم در او به وجود می‌آورد و قاطعیت بی‌نظیری به او می‌دهد، طوری که تاریخ هرگز قاطعیتی مانند قاطعیت پیامبران و افرادی که به دست و به وسیله آنان برانگیخته شده‌اند نشان نمی‌دهد.
مطهری نقل قولی هم از اقبال لاهوری در اینجا می‌آورد که بخوبی تفاوت میان وحی الهی و عرفان مبتنی بر الهام را مشخص می‌کند و البته گفته‌های اقبال هم بنا به قاعده اولی است و شامل استثنای مورد نظر ما نمی‌شود، اما شاید بتوان مدعی شد که با توجه به بیانات امام راحل‌س حضرت زهرا را هم می‌توان مصداق این توصیفات دانست.
اقبال لاهوری تفاوت پیامبران را با دیگر افرادی که مسیر معنوی به سوی خدا دارند (عرفا) ولی رسالت پیامبری ندارند و اقبال، آنها را مرد باطنی می‌خواند، چنین بیان می کند:
«مرد باطنی نمی‌خواهد که پس از آرامش و اطمینانی که (در مسیر معنوی) پیدا می کند به زندگی این‌جهانی بازگردد؛ اما در آن وقتی بنا بر ضرورت بازمی‌گردد، بازگشت او برای تمام بشریت سود چندانی ندارد، ولی بازگشت پیغمبر جنبه خلاقیت و ثمربخشی دارد، بازمی‌گردد و در جریان زمان وارد می‌شود به این قصد که جریان تاریخ را تحت ضبط درآورد و از این راه، جهان تازه‌ای از کمال مطلوب‌ها خلق کند. برای مرد باطنی، آرامش مرحله نهایی است.
برای پیغمبر بیدار شدن نیروهای روان‌شناختی اوست که جهان را تکان می‌دهد و این نیروها چنان حساب شده است که کاملا جهان بشری را تغییر دهد.» (مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج3 (وحی و نبوت) به نقل از «احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه احمد آرام، ص 143»)
آری، فاطمه‌س، این تنها بانوی معصوم تاریخ بشریت، ظرفیت وجودی والایی داشت که جز برگزیدگان پیامبران و برخی اولیای خاص خدا، احدی از آن برخوردار نبوده است. جبرئیل به خدمت به فاطمه‌س می‌رسیده و این تنها الهامی عارفانه و معنوی نبود که همچون وحی انبیاء رسالتی عظیم با خود داشت.
توجه به این نکته لازم به نظر می‌رسد که امام خود اشاره فرمودند که این نزول جبرئیل در عین همه شباهت‌ها، متفاوت از وحی انبیاست؛ چرا که وحی به معنای نظام دینی و عبادی و احکام با عروج پیامبر اکرم‌ص پایان یافته و رسالتی هم که ما در اینجا به آن اشاره کردیم رسالتی متفاوت از معنای «بعثت» انبیاء است. ادامه بیانات امام خمینی‌س در خصوص این ظرف وجودی والای فاطمه‌س است، با اشاره‌ای به محتوای پیامی که با وساطت جبرئیل بر ایشان نازل می‌شده است:
«مساله آمدن جبرئیل برای کسی مساله ساده‌ای نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می‌آید و امکان دارد بیاید. این یک تناسب لازم دارد بین روح این کسی که جبرئیل می‌خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است. چه ما قائل بشویم به این که قضیه تنزل جبرئیل به واسطه روح اعظم خود این ولی است یا پیغمبر است یا بگوییم که خیر حق‌تعالی مامور می‌کند که برو و این مسائل را بگو چه آن قسم بگوییم که بعضی از اهل نظر می‌گویند و چه این قسم بگوییم که اهل ظاهر می‌گویند تا تناسب مابین روح این کسی که جبرئیل به پیش او می‌آید و بین جبرئیل که روح اعظم است نباشد این معنا امکان ندارد و این تناسب، بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیاء درجه اول بوده است؛ مثل رسول خدا و عیسی و موسی و ابراهیم و امثال اینها.
بین همه کس نبوده است و بعد از این هم بین کسی دیگر شنیده نشده است حتی درباره ائمه هم من ندیده‌ام که وارد شده باشد که این طور جبرئیل وارد شده باشد. فقط این است که برای حضرت زهرا سلام‌الله‌علیهاست. این که من دیدم جبرئیل به طور مکرر در این 75‌روز وارد می‌شده و مسائل آتیه‌ای که بر ذریه او می‌گذشته است این مسائل را می‌گفته است و حضرت امیر هم ثبت می‌کرده است و شاید یکی از مسائلی که گفته راجع به مسائلی است که در عهد ذریه بلندپایه او حضرت صاحب سلام‌الله‌علیه است... ما نمی‌دانیم. ممکن است.
در هر صورت من این شرافت و این فضیلت را از همه فضائلی که برای حضرت زهرا ذکر کرده‌اند با این که آنها هم فضائل بزرگی است این فضیلت را من بالاتر از همه می‌دانم که برای غیرانبیاء علیهم‌السلام آن هم نه همه انبیاء، برای طبقه بالای انبیاء علیهم‌السلام و بعضی از اولیایی که در رتبه آنهاست، برای کسی دیگر حاصل نشده است و با این تعبیری که مراوده داشته است جبرئیل در این هفتاد و پنج روز برای هیچ کس تاکنون واقع نشده است و این از فضائلی است که مختص حضرت صدیقه سلام الله علیهاست.»
نکته دیگر قابل تامل در انتهای این بحث، عبارت «و بعضی اولیایی که در رتبه آنهاست» در بیانات امام خمینی‌ره است. در واقع می‌توان چنین برداشت کرد که حضرت امام‌س نه فقط این فضیلت را مختص انبیاء نمی‌داند که شخصیت برجسته‌ای چون فاطمه زهراس را هم تنها استثنای این قاعده برنمی‌شمرد و گویا معتقد است اولیایی در رتبه انبیاء هستند که از این فضیلت برخوردار شده‌اند یا خواهند شد.
این تفاوت شاید از آن روست که امام خمینی‌ره جامعیتی در شخصیت منحصر به فرد خود دارد که بسیاری از آن بی‌بهره‌اند. جامعیتی فراتر از دیدگاه‌های یکسویه اهل نظر و اهل ظاهر. گویا اهلیت این شخصیت برجسته تاریخ ایران اسلامی دل بوده است. مصداق «لمن کان له قلب» که قرآن می‌فرماید. (سوره ق، آیه 37)‌

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:28 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

حضرت فاطمه زهراء (س) دخت گرامی بزرگ زنی چون خدیجه کبری است که از نیکوترین و عفیفترین زنان جهان و نخستین زنی است که به پیامبر ایمان آورد وهرآن چه از مال دنیا در اختیار داشت در راه پیشرفت اسلام بذل کرد فاطمه فرزند نیکو مردی چون محمد (ص) فرستاده رحمت ومغفرت است.

فاطمه کیست؟

حضرت فاطمه زهراء (س) دخت گرامی بزرگ زنی چون خدیجه کبری است که از نیکوترین و عفیفترین زنان جهان و نخستین زنی است که به پیامبر ایمان آورد وهرآن چه از مال دنیا در اختیار داشت در راه پیشرفت اسلام بذل کرد فاطمه فرزند نیکو مردی چون محمد (ص) فرستاده رحمت ومغفرت است. محمد هموکه پس از 1400سال از عروج ملکوتی اش، سیاه دلان تاریخ ،او و پیروان راستینش را از گزندتهمت و ناروا رها نکرده اند و در عصر دموکراسی و آزادی بیان حتی یارای شنیدن نام مقدس و راستینش را که برگرفته از صداقت بی منتهای اوست ندارند،و به بهانه های واهی و با علم کردن و بازخوانی سناریوهای از پیش تعیین شده و بعضا حتی با به رقص در آوردن مترسکان مسلمان نما تحت لوای سلمان رشدی وامثالهم هربار به بهانه ای مفاخرمسلمانان را نشانه رفته و با ادعاهایی چون حقوق بشر و امثال آن که به واقع جز لق لقه زبان بشر امروزی هیچ تعبیر دیگری نمی توان برای آنها یافت، دین رحمت و عزت را آماج طعنه و پرسش قرار می دهند غافل از آنکه این دین به اعتبار پیامبر صلح و دوستی و به عزت خون حمزه، حسین (ع) ،علی (ع) ودیگر شهدای راستین این مکتب تا همیشه تاریخ آبیاری و سیراب شده است.
پرورش زهرا در کنار پدرش رسول خدا و در خانه نبوت بود، ‌آنجا که منزلگاه زمینی فرشتگان، و مرکز نزول وحی و آیه های قرآن است. زهرا همسر بزرگمردی است که بیش از سیصد آیه از قرآن شریف درباره او نازل شده و بقای اسلام وامدار تلاشهای بی دریغ اوست. در دامن پاک فاطمه دو امام و دو شخصیت ممتاز عالم بشری (امام حسن و امام حسین (ع)) رشد یافته اند، عقیله بنی هاشم زینب کبری (ع) پیام رسان بزرگ حماسه عاشورا پرورش یافته چنین مادری است.

فضایل فاطمی

زهرای اطهر (علیها‌السلام) انسانی چند بعدی و در تمام جنبه‌های انسانی در اوج کمال بود. حضرت زهرا (علیها السلام) بیشتر اوقات شب را به عبادت مشغول مى شد. حسن بصری می‌گوید: «در این امت، عابدتر از فاطمه‌ (علیها‌السلام) نیامده است، آنقدر نماز و عبادت را ادامه می‌داد که پاهایش ورم می‌کرد. رسول الله درباره‌ی فاطمه سلام الله علیها فرمود: ای سلمان به راستی که خداوند قلب و تمام اعضای فاطمه تا استخوان‌هایش را از ایمان و یقین آکنده ساخته به گونه‌ای که او غرق در اطاعت پروردگار است. و یا در جایی دیگر می فرماید: وقتى دخترم فاطمة در محراب عبادت مى ایستاد همچون ستاره اى براى ملائکه آسمان مى درخشید. خدا به ملائکه مى گوید: اى ملائکه بنگرید به بهترین بنده من فاطمه، او در مقابل من ایستاده و از خوف من تمامى وجودش مى لرزد و با تمامى حضور قلبش به عبادت من روى آورده. فاطمه به هنگام عبادت آنچنان در معشوق غرق می‌شد که با گذشت ساعت‌ها، گذر زمان را حس نمی‌کرد. اما در وقت حمایت از رهبری و ولایت، تو گویی جز سیاست کار دیگری نداشت، و تا پای جان می‌ایستاد و جوانمردانه افشاگری می‌‌کرد. امام‌ صادق (علیه‌السلام) می فرماید: «وقتی در محراب عبادت به نماز می‌ایستاد برای آسمانیان می‌درخشید همان‌گونه که نور ستاره‌ها برای زمینیان. » (و به همین علت وی «زهرا» لقب داده اند). زهراء (ع) هرگز از انجام عمل خیر دریغ نمی کرد. روزی پیرمرد فقیری و گرسنه نزد پیامبر اکرم آمد و درخواست کمک کرد. پیامبر فرمود: اکنون چیزى ندارم ولى «راهنماى خیر چون انجام دهنده آن است. » سپس او را به منزل فاطمه (علیها السلام) راهنمایى کرد. زهرا (علیها السلام) فرمود: ما نیز اکنون در خانه چیزى نداریم، سپس گردن بندى را که دختر حمزةبن عبدالمطّلب به او هدیه کرده بود از گردن باز کرد و به پیرمرد فقیر داد و.... زهراء (ع) و خاندان ایشان به امر پیامبر برای شفای حسنین (ع) سه روز روزه نذر کردند واقعه ایکه در نهایت به نزول آیات سوره دهر (و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما واسیرا. انما نطمعکم لوجه الله لا نرید منکم جزاءا و لا شکورا) منتهی شد. حضرت فاطمه (س) می فرماید: ای علی! من از پروردگارم شرم دارم که چیزی از تو درخواست کنم که توان برآوردن آن را نداشته باشی ماجرای پیراهن شب عروسی که حضرت زهرا آن را به زنی مستمند بخشید و یا گفتار ماندگار "الجار ثم الدار" وی و... همه گوشه‌ای از ایثارگری‌های این بانوی فرهیخته وبا عظمت است. براساس اسنادی که در دست و مورد قبول و اتفاق فریقین است خدای در قرآن او را کوثر یا خیر کثیر نامیدو اساس نزول آن کوتاه کردن شر سخن مشرکان از سر پیامبر بود. گل یاس پیامبر؛ مصداق آیه نسائنا، در داستان مباهله است که بین پیامبر (ص) و مسیحیان نجران پدید آمد. دختر معصوم روضه نبوی مصداق بارز آیه تطهیر (انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً) در قرآن است. در کتاب صواعق المحرقه، تفسیر طبری، و کتب دیگر از رسول خدا نقل شد که این آیه درباره من و علی (ع) و حسن و حسین و فاطمه (س) نازل شده است و طبری در تفسیر خود 15 روایت به سندهای مختلف در این باره ذکر می‏کند. دردانه رسول اکرم ،مصداق ذی القربی در (قل لا اسالکم علیه اجراً الا المودة فی القربی) است ،اومصداق همان ذی القربائی است که در قرآن مودت او درخواست شده ،به راستی از او خویشاوندتر به پیامبرکیست؟
به حقیقت باید چشم‌ بصیرت‌ داشت‌ تا گوشه‌ای‌ از سراپردة‌ جلال‌ فاطمی‌ را درک نمود. فاطمه برای‌ هر یک‌ از روزهای‌ هفته‌، دعای‌ ویژه‌ای‌ داشت‌ و برای‌ تعقیبات‌ نماز هم‌ ادعیة‌ خاص‌. دختر وحی،آزاد ساختن‌ بردگان‌ در نظرش کاری‌ بس ارزشمند بود، گردنبندی‌ را که‌ علی‌ (ع‌) برایش خریده‌ بود، فروخت‌ و با پول‌ آن‌ برده‌ای‌ خرید و آزاد کرد. پیامبر اکرم‌ (ص‌) از این‌ کار دخترش‌ بسیار شادمان‌ گردید و او را ستود.
فاطمه زهرا (سلام الله علیها) فرمود: "هر کس عبادت خالص خود را به سوی پروردگار بالا بفرستد، خداوند برترین مصلحت خود را به سوی او می‌فرستد.

منزلت فاطمه از سخن بزرگان و در کلام وحی

فاطمه (س) را نزد پیامبر احترامی عظیم بود بسی فراتر از احترام پدری به دخترش و این بگونه‏ای بود که حیرت دیگران را بر می‏انگیخت او با آن همه شأن و عظمت دست دخترش را می‏بوسید و به گفته عایشه هرگاه که فاطمه (س) بر پیامبر وارد می‏شد رسول خدا به احترامش از جای بر می‏خاست و پیشانی او را می‏بوسید در حین ورود از او جداً استقبال می‏کرد و یا در حین خروج از محضرش مشایعتش می‏فرمود.
پیامبر می فرماید: او برترین بانوی اسلام و سیده زنان عالم است. گاهی می‏فرمود فاطمه (س) یک شاخه گل است (ریحانه)؛ زمانی می‏فرمود فاطمه (س) پاره تن من است (بضعة مِنّی)، و گاهی می‏فرمود فاطمه (س) عزیزترین مردم به نزد من است. می فرمود دخترم فاطمه را بدان جهت فاطمه نامیدند که خداوند عزوجل او و دوستانش را از آتش جهنم به دور نگه مى‏دارد،یا می‏فرمود هر که فاطمه (س) راشادان کند مرا شادان کرده است، و هر که فاطمه را بیازارد مرا آزرده است، با این تذکره که شادی و غضب رسول خدا، همانند محبت و آزار خداوند است، رسول الله (ص)، بارها و بارها فاطمه (علیها السلام) را ستود و از او تجلیل کرد. در مواقع بسیاری می‌فرمود: "پدرش به فدایش باد" و گاه خم می‌شد و دست او را می‌بوسید. به هنگام سفر از آخرین کسی که خداحافظی می‌نمود، فاطمه (علیها السلام) بود و به هنگام بازگشت به اولین محلی که وارد می‌شد، خانه او بود. گاه در جواب خرده‌گیران، لب به سخن می‌گشود که خداوند مرا به این کار امر نموده و یا می‌فرمود: "من بوی بهشت را از او استشمام می‌کنم. "
اى سلمان! کسى که دخترم فاطمة را دوست داشته باشد در بهشت با من است و کسى که دشمن او باشد در آتش است. سلمان! محبت فاطمه در صد مورد نافع است[ و مایه نجات] که آسان ترینش مرگ، قبر، هنگام سنجش اعمال، و... مى باشد. امام صادق علیه السلام می فرماید: هر آن کس که فاطمة را آن گونه که باید بشناسد، لیله القدر را درک کرده، و فاطمه را از آن رو فاطمه گفته اند که مردم از شناخت او عاجزند.
رسول خدا (ص) می فرماید: فاطمة فرشته اى در سیماى انسان است، هرگاه مشتاق بوى بهشت مى شوم دخترم فاطمه را مى بویم. ریحانه نبی، گوهری تابناک در منظومه نسل پیامبرو فرشته‏ای است از ملکوت اعلی. او دارای درجه‏ای اعلی است که در عالم زنان همتائی و در عالم مردان کفوی جز علی (ع) برایش نیست.

صبر فاطمه

کودکى ریحانه رسول (سلام الله علیها) با دوره نخست تبلیغ دین در مکه توأم بود. مشاهده پدر که به ضرب سنگباران زخمى شده بخشى از سهم کودکى فاطمه (س) در رسالت دشوار رسول خدا محمد (ص) بود.
اوج این سختى، در سه سال محاصره در شعب ابى طالب به وقوع پیوست قضای الهی، در همان سالهای تبعید ومحاصره اقتصادی در شعب، مادر وابوطالب را در یک سال از او جدا کرد، رحلت مادر وابوطالب مسولیت فاطمه رادر قبال پدر، افزود وپیامبراو را (امّ ابیها) مام پدر نامید. فاطمه زهرا (س) در آن روزها قد برافراشت و با دستهای کوچک خود غبار محنت را از چهره پیغمبر زدود. دشمن شکمبه شتر یا گوسفند بر سر پدر می‏ریزد و او با دستهای کوچک خود آنها را از سر و روی پدر پاک می‏کند. پدرش را کتک می‏زنند و او از شدت تاثر می‏گرید و پدر را نوازش می‏کند. بر بدن پدرش جراحات وارد می‏کنند. او همچون پرستاری مهربان بر آن جراحات مرهم می‏گذاردآغاز نوجوانى در مدینه با جنگ هاى پى درپى علیه مسلمانان همراه شد. یاس نبى در غیاب همسر خود که سردار بى بدیل سپاه اسلام بود، بارسنگین کارهاى خانه و رسیدگى به فرزندان خردسال را به دوش مى کشید. فاطمه همدم‌ رنجها و غصه‌های‌ شوهر بود و او را پناه‌ محسوب‌ می‌شد. علی‌ (ع‌) می‌فرمود: «وقتی‌ به‌ خانه‌ می‌آمدم‌ و به‌ زهرا نگاه‌ می‌کردم‌، تمام‌ غم‌ و اندوهم‌ برطرف‌ می‌شد. هرگز کاری‌ نکردم‌ که‌ فاطمه‌ از من‌ خشمناک‌ و ناراحت‌ شود. فاطمه‌ نیز، هرگز مرا خشمناک‌ نساخت‌. داستان دستان زهراى مرضیه (س) که از چرخاندن آسیاب سنگى زخم شده بود و چادر وصله دار حضرتش که سلمان را به گریه انداخت، همچنین ماجراى شبهاى خانه على علیه السلام که فرزندان کوچکش گرسنه سر بر بالین مى گذاشتند، گوشه هایى از درد و رنج نوعروس آسمانى اسلام است که همگى به پاى نونهال اسلام و براى جان گرفتن درخت رسالت بود عزاى غمبار سیدالشهدا علیه السلام که بزرگترین مصیبت تاریخ بشر است، پیشاپیش، خاندان نبوت را به استقبال خود برد
زهرا عصاره عصمت، آیینه پاکی و زلال کوثر است. فاطمه، یاس نبی است که شمیم همه گلهای عصمت را از او می‌بوییم.
کلام آخر و پرسش نگارنده از خوانندگان این نوشتار آن است که پاسخ شما به این سوال چیست؟
تمامی ستارگان برخاک افتاده نام‌ونشانی برمزار خویش دارند، "مدینه‌النبی" "بقیع"، "نجف"، "مشهد الرضا"، "کربلا"، اما نام مزار مادر دلهای بیقرار ما چیست که همچنان ناپیداست و با هزاران فانوس اشک هم نمی‌توانیم سراغ آن را بگیریم. آیا پنهان بودن قبر مبارک آن حضرت نشان ازآگاهی‌، درایت‌ و آینده‌ نگری‌ آن حضرت و همسر مظلومش ندارد؟ علی و فاطمه ای که در امور دین به هیچ عنوان اهل مسامحه نیستند و به طور قطع از وصیت به تدفین پنهانی و ناشناخته ماندن قبور مطهرشان -که تا ان زمان شاید مرسوم نبوده است- هدفی سیاسی را دنبال می کرده اندآیا این عمل جز افشای‌ ستم‌ غاصبان‌، نوعی اعلام نارضایتی از مردمان زمان و اعتراض به تنهایی حضرت علی (ع) مفهومی دیگر دارد. آیا پنهان ماندن قبر پاره تن رسول خدا آن هم در شرایطی که کمتر از سه ماه از رحلت پیامبر اکرم می گذرد نوعی پیام رسانی به تمامی اعصار برای بیان واقعیتی که اززمان درگذشت پیامبر تا پیوستن دختر گرانمایه اش به ایشان، رخ داده است نیست؟واقعا چه اتفاقی افتاد که گل یاس پیامبر که همه مردم احترام پیامبر به اورا به کرات دیده بودند به این نتیجه می رسد که وصیت‌ کند‌ پیکرش‌ را شبانه‌ غسل‌ دهند و به‌ خاک‌ سپارند، آیا از این تدبیر قصدی غیر از این داشته اند که ظالمانی‌ که‌ او را آزرده‌ بودند، در مراسم‌ دفن‌ او حضور نیابند و از این‌ حضور، بهره‌ برداری‌ سیاسی‌ برای‌ تطهیر خود و توجیه‌ کارهایشان‌ نکنند.

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:26 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

«الحمد للَّه ربّ العالمین وصلّی اللَّه علی سیّدنا محمّد وآله الطاهرین ولعنة اللَّه علی أعدائهم أجمعین». «قال اللَّه الحکیم فی محکم کتابه أعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم» «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَاباً مُّهِیناً»(1). آنها که خدا و پیامرش را آزار می دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته و برای آنها عذاب خوار کننده ای آماده کرده است.
خداوند متعال فعّال ما یشاء جهان خلقت و آفرینش است و حضرات معصومین علیهم السلام وسائط فیض جاریه الهیّه و قادر بر هر نوع تصرّفی در عالم تکوین هستند. لذا ما باید مقتدرین و متصرّفین در عالم خلقت و تکوین را بشناسیم. نکته دیگر که برای سعادت دنیوی ما و دسترسی به راه راست و بازشناسی حقّ از باطل ضرورت دارد، این است که کسانی که حقّ در وجود آنها متبلور است، کسانی که رضای آنها رضای حقّ است و سخط و خشم آنها، خشم ذات اقدس ذوالجلال است، کسانی که اطاعت آنها اطاعت خدا است وکسانی که عصیان آنها عصیان خدا است، باید مورد شناسایی قرار گیرند. مقام حضرت زهرا علیها السلام بالاتر از عصمت: این کلام رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم را مکرّر شنیده اید: «إنّ اللَّه یرضی لرضا فاطمة ویغضب لغضبها»(2). خداوند به رضای فاطمه علیها السلام خشنود می شود و به خشم فاطمه علیها السلام غضبناک می گردد. از این کلام روشن می گردد که مسأله، فوق مقام عصمت است. زیرا عصمت، یعنی انسان تمام خواسته ها و خواهش های خود را متناسب با خشم و رضای خداوند قرار دهد. اگر کسی به رضای خدا خشنود گردد و به خشم خدا غضبناک گردد، دارای مقام عصمت است. امّا جایگاه فاطمه زهرا علیها السلام بالاتر از عصمت است. زیرا خدا به رضای فاطمه علیها السلام خوشنود و به خشم فاطمه علیها السلام خشمگین می گردد. شناخت و معرفت به مقام فاطمه علیها السلام، بالاتر از توان عقل و درک ماست. رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند : «إنّما سمیّت فاطمة لأنّ الخلق فطموا عن معرفتها»(3). ایشان به نام فاطمه نامگذاری شدند زیرا مخلوقات از شناخت ایشان عاجزند. به این سخن رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم خوب عنایت کنید که چرا فاطمه علیها السلام را فاطمه نام گذاری نمودم؟ زیرا همه آفرینش از شناخت ایشان عاجز هستند. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در این روایت نفرموده اند انسانها از معرفت ایشان عاجز هستند.
بلکه می فرمایند: تمام آفرینش از درک مقام او عاجز هستند. یعنی جبرئیل امین که ناموس وحی است او نیز نمی تواند فاطمه علیها السلام را بشناسد. میکائیل و اسرافیل و عزرائیل و همه انبیاء عظام الهی علیهم السلام از درک معرفت فاطمه زهرا صلی الله علیه وآله وسلم عاجز هستند. خلق به معنای هر موجودی است که آفریده شده است. هنگامی که همراه با «ال» می شود، حالت جمع در آن تقویت می گردد و تعمیم را می رساند. به عبارت دیگر «خلق» همراه با «ال» تمام مخلوقات را شامل می گردد. روایت مفصلیّ را مرحوم مجلسی قدس سره در باب معاد کتاب بحار الانوار نقل نموده است. توصیه می کنم، آقایانی که به این کتاب دسترسی دارند مراجعه نموده تمام روایت را ملاحظه نمایند. رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم به حضرت فاطمه علیها السلام می فرمایند: «إذا استقرّ أولیاء اللَّه فی الجنّة زارک آدم و من دونه النبیین»(4). آنگاه که اولیای الهی در بهشت جای گیرند، آدم و تمام انبیای پس از ایشان به زیارت تو خواهند آمد. این چه مقام با عظمتی است که تمام انبیاء الهی علیهم السلام در سرای جاوید به صف می ایستند تا فاطمه علیها السلام را زیارت کنند. این چه مقامی است که خداوند به دردانه آفرینش اعطا کرده است.
روایات فراوانی در رابطه با علوّ مقام حضرت فاطمه علیها السلام وجود دارد. تواتر، کثرت و تنوّع این دست روایات به حدی است که ما را به یقین می رساند که درک جایگاه ایشان فراتر از توان عقل قاصر بشریّت می باشد. داستان خلقت حضرت فاطمه علیها السلام همه مصادر و منابع روایی اعم از شیعه و سنّی داستان آفرینش حضرت فاطمه علیها السلام را نقل نموده اند. ما صدر این روایت را از زبان امام صادق علیه السلام و بقیه روایت را از منابع عامّه نقل می نماییم. این روایت صحیحه بوده، هیچ مناقشه ای در سند آن نیست و می توان بر اساس آن فتوی داد. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «کان النبیّ یکثر تقبیل فاطمة فعاتبته علی ذلک عایشة فقالت: یا رسول اللَّه إنّک لتکثر تقبیل فاطمة»(5). پیامبر[صلی الله علیه وآله وسلم] بسیار فاطمه[علیها السلام] را می بوسید. عایشه ایشان راسرزنش کرد و گفت: ای رسول خدا[صلی الله علیه وآله وسلم] تو فاطمه[علیها السلام] را زیاد می بوسی. ادامه روایت را از مصادر اهل سنّت نقل می کنیم. سیوطی در درّ المنثور(6) و طبرانی در معجم(7) و... نقل نموده اند که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در پاسخ به سرزنش عایشه چنین فرمودند: «لمّا اُسری بی إلی السماء اُدخلت الجنّة فوقعت علی شجرة من أشجار الجنّة لم أرفی الجنّة أحسن منها ولا أبیض ورقا ولا أطیب ثمرة فتناولت ثمرة من ثمراتها فأکلتها فصارت نطفة فی صلبی فلمّا هبطت إلی الأرض واقعت خدیجة فحملت بفاطمة فإذا أنا اشتقت إلی ریح الجنّة شممت ریح فاطمة». در معراج(8) مرا به بهشت وارد کردند. در میان درختان بهشت به درختی برخورد کردم که به نیکویی آن و درخشش برگهایش و پاکیزگی میوه هایش مانند آن ندیدم.
از میوه آن خوردم که تبدیل به نطفه ای گردید و بعد از بازگشت در رحم خدیجه [علیها السلام] قرار گرفت و ایشان به فاطمه [علیها السلام] باردار شد. پس هر گاه مشتاق بوی بهشت می شوم، بوی فاطمه [علیها السلام] را استشمام می کنم. به این روایت که بسیاری از منابع مورد اعتماد اهل سنّت آن را نقل نموده اند، دقّت کنید. رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در معراج به بهشت می روند. اوّل شخص عالم خلقت و آفرینش در أرفع ملک اللَّه یعنی بهشت، از افضل میوه های بهشتی تناول می کنند و نطفه فاطمه علیها السلام متکوّن می شود. تناسب بین روح و جسد بر اساس آیات کریمه قرآن بین جسد و روح تناسب وجود دارد. قرآن در مورد خلقت آدم علیه السلام می فرماید: «فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَنَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی»(9). وقتی گل انسان را تسویه و تنظیم نمودم [و قابلیّت دریافت فیض را پیدا کرد] آن گاه از روح خود در آن دمیدم. «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ»(10). انسان را در بهترین شکل و متناسب ترین صورت خلقت نمودیم. [هیچ مخلوقی در عالم خَلقاً وخُلقاً احسن از انسان نمی باشد.] کلمه «فسوّاها» که در برخی آیات و روایات آمده یعنی بطور منظّم و مرتب به گونه ای که هر چیز در جای خود قرار گرفته باشد. بعد از این تسویه و تعدیل قابلیّت دریافت فیض محقّق می گردد و خداوند از روح خود در آن می دمد، زیرا پس از آمادگی جسد، خداوند روح را در انسان می دمد. هر نوع جسدی قابلیّت دریافت فیض خاص الهی را ندارد. به عبارت دیگر برخی از موجودات قابلیت پذیرش روح انسانی را ندارند. با توجّه به مقدّمه ای که بیان شد به این نکته دست می یابیم : جسم و جسدی که اساس و ماهیّت آن را مواد این دنیا تشکیل می دهد، استعداد و قابلیّت دریافت روح اللَّه را پیدا می کند و خداوند روح خود را در آن می دمد.
حال اگر ریشه و ماهیّت جسم و جسدی برترین میوه های بهشتی باشد، این چنین جسدی قابلیّت دریافت چگونه فیضی را خواهد داشت و چه روحی را دریافت خواهد نمود؟ دانسته شد که اساس جسم حضرت زهرا علیها السلام از برترین میوه های بهشت است پس جسم ایشان با تمام اجسام این دنیا متفاوت است و در نتیجه روحی هم که در این جسد دمیده می شود نسبت به سایرین تفاوت خواهد داشت. به همین دلیل پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند: همه خلق از درک و شناختِ جایگاه او عاجز هستند. جابر ابن یزید جعفی که از اصحاب سرّ ائمه علیهم السلام است، می گوید: از امام صادق علیه السلام سؤال کردم چرا فاطمه زهرا علیها السلام، زهرا نامیده شدند؟ فرمودند: «لأنّ اللَّه عزّوجلّ خلقها من نور عظمته، فلمّا أشرقت أضاءت السماوات والأرض بنورها، وغشیت أبصار الملائکة وخرّت الملائکة للَّه ساجدین وقالوا: إلهنا وسیّدنا، ما هذا النور؟ فأوحی اللَّه إلیهم: هذا نور من نوری وأسکنته فی سمائی، خلقته من عظمتی اُخرجه من صلب نبیّ من أنبیائی اُفضّله علی جمیع الأنبیاء واُخرج من ذلک النور أئمّة یقومون بأمری یهدون إلی حقّی وأجعلهم خلفائی فی أرضی بعد انقضاء وحیی»(11). زیرا خداوند فاطمه زهرا [علیها السلام] را از نور عظمت خویش خلقت نمود، هنگامی که این نور در جهان آفرینش تابیدن گرفت، تمام آسمانها و زمین را روشن نمود، چشمان ملائکه در اثر تلألؤ این نور بسته شد و در پیشگاه خداوند به سجده افتادند و از خداوند سؤال نمودند: ای پروردگار ما، این نور چیست؟ خداوند به آنان وحی نمود: این نور، از نور من است که در آسمانها آن را جای دادم و این نور از عظمت من آفریده شده است. این نور را از صلب پیامبری که بر همه پیامبران برتری داده ام، خارج می نمایم و از آن نور، امامانی را که به امر من قیام می کنند و به سوی حق هدایت می نمایند را خارج می کنم و ایشان را آن گاه که وحی از مردم قطع گردد، جانشینان خود در زمین قرار می دهم. پس فاطمه زهرا علیها السلام از نور عظمت خداوند خلقت شده و جسد ایشان از میوه های بهشتی تشکیل یافته و برترین مخلوق خداوند، واسطه انتقال آن نور به این جسد می باشند.
امّا چنین موجودی با این همه عظمت برای چه به دنیا آمده است و در آخرت چه خواهد کرد؟ امام صادق علیه السلام روایتی را از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نقل می فرمایند: «قال رسول اللَّه: خُلق نور فاطمة قبل أن تخلق الأرض والسماء فقال بعض الناس: یا نبیّ اللَّه فلیست هی إنسیّة؟ فقال: فاطمة حوراء إنسیّة. فقالوا: یا نبیّ اللَّه کیف هی حوراء إنسیّة؟ قال: خلقها اللَّه عزّوجلّ من نوره قبل أن یخلق آدم إذ کانت الأرواح. فلمّا خلق اللَّه عزّوجلّ آدم عرضت علی آدم. قیل یا نبیّ اللَّه وأین کانت فاطمة؟ قال: کانت فی حقّة تحت ساق العرش. قالوا یا نبیّ اللَّه فما کان طعامها؟ قال: التسبیح والتقدیس والتهلیل والتمجید»(12). ]امام صادق علیه السلام از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم نقل فرمودند که: نور فاطمه زهرا [علیها السلام] قبل از خلقت آسمانها و زمین خلق گردید. بعضی از حاضرین گفتند: ای رسول خدا آیا او انسان نیست؟ حضرت فرمودند: فاطمه [علیها السلام]حوریه ای انسان نما است. آنان گفتند: ای رسول خدا ! چگونه او حوریه ای انسان نما است؟ حضرت فرمودند: خداوند عزّوجلّ او را از نور خویش قبل از خلقت آدم [علیه السلام] آن گاه که ارواح وجود داشتند خلق نمود. هنگامی که آدم [علیه السلام] توسّط خداوند خلق گردید نور فاطمه] علیها السلام[ به آدم [علیه السلام] عرضه گردید. آنان مجدّداً سؤال کردند: در این هنگام فاطمه [علیها السلام] در چه جایی قرار داشت؟ حضرت فرمودند: او در صندوقچه ای زیر ساق عرش الهی قرار داشت. آنان گفتند: ای رسول خدا[صلی الله علیه وآله وسلم]! طعام او در آن هنگام چه بود؟ حضرت فرمودند: تسبیح، تقدیس، تمجید وتهلیل ذات اقدس ربوبی. عبادت حضرت زهرا علیها السلام : در پایان این روایت رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند: غذای فاطمه علیها السلام در عالم بالا قبل از هبوط به این عا لم، تسبیح و حمد الهی بوده است. بیان این مسأله شاید ارتباط بین تسبیحات خاصّ حضرت زهرا علیها ا لسلام و جایگاه ایشان را روشن گرداند. فاطمه ای که در قائمه عرش الهی به ودیعت نهاده شده و طعام او تسبیح گفتن است، معلوم است که آن قدر در محراب عبادت می ایستد که زانوان مبارکش متوّرم می گردد: «ما کان فی هذه الاُمّة أعبد من فاطمة [علیها السلام] کانت تقوم حتّی تورّم قدماها»(13). در این امت کسی عابدتر از فاطمه زهرا [علیها السلام] نبود. ایشان آن قدر به عبادت می ایستادند تا پاهایشان متورّم می گردید.
عبادت های فاطمه زهرا علیها السلام حکایت از آن دارد که ایشان از اصل خویش یعنی همراهی با ذکر خداوند در سایه عرش الهی جدا نگردیده اند. دیگر روایات جلوه های دیگری از شخصیّت والای ایشان را نمایش می دهند. حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: «فمن عرف فاطمة حقّ معرفتها فقد أدرک لیلة القدر»(14). اگر کسی فاطمه[علیها السلام] را درست بشناسد شب قدر را درک نموده است. امام صادق علیه السلام در روایت دیگری فرمودند: «هی الصدیقة الکبری وعلی معرفتها دارت القرون الاولی»(15). او صدیقه کبری است و گردش روزگاران گذشته بر اساس شناخت جایگاه ایشان بوده است. حضرت زهرا علیها ا لسلام پاره ای از وجود رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم: «خرج رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم وهو آخذ بید فاطمة فقال: من عرف هذه فقد عرفها ومن لم یعرفها فهی فاطمة بنت محمّد، وهی بضعة منیّ وهی قلبی وروحی التی بین جنبیّ فمن آذاها فقد آذانی، ومن آذانی فقد آذی اللَّه»(16). روزی پیامبر [صلی الله علیه وآله وسلم] دست فاطمه [علیها السلام] را گرفته بیرون آمدند و فرمودند: هر کس او را می شناسد، می داند او کیست و هر کس او را نمی شناسد، بداند او فاطمه زهرا [علیها السلام] دختر محمّد [صلی الله علیه وآله وسلم] است، او پاره تن من است، او قلب و روح من می باشد که در سینه من قرار دارد. هر که او را بیازارد مرا آزرده و هر که مرا بیازارد خدا را رنجانده است. بنابر این روایت، پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم حضرت زهرا علیها ا لسلام را پاره ای از وجود خویش معرّفی کرده اند: «بضعة منی» این تعبیر که در بسیاری از منابع شیعه و سنّی به چشم می خورد، دارای نکته ای است: رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم نفرموده اند فاطمه علیها السلام پاره ای از تن من یا جسد من است. بلکه از ایشان به عنوان پاره ای از وجود من یاد کرده اند. یعنی فاطمه علیها السلام پاره ای از شخصیّت و هویّت من است. فاطمه علیها السلام از هویّت نبوت ختمیّه و رسالت الهیّه منشأ یافته است. در همین روایت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم حضرت زهرا علیها السلام را قلب خویش نامیده اند. قلب رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم مثل سایر قلبها نیست. قلب ایشان مالامال از علوم اوّلین و آخرین است. تمام علومی که به همه انبیاء علیهم السلام داده شده بود نزد ایشان است. عقل تمام اولیاء و انبیاء از ابتدا تا انتهاء نزد رسول خاتم صلی الله علیه وآله وسلم است و تجسّم همه این کمالات در وجود مبارک حضرت زهرا علیها السلام می باشد. طبق روایتی که عرض شد نه تنها اکنون بلکه گردش روزهای نخستین خلقت با شناخت فاطمه علیها السلام صورت می گرفته است. یعنی اگر در زمان های گذشته [قبل از این عالم] معرفت فاطمه علیها السلام نبود، گردشی و حرکتی در عالم نبود.
به عبارت دیگر دوام حرکت آفرینش، دایر مدار معرفت فاطمه زهراعلیها ا لسلام بوده است. رفتار اصحاب با حضرت زهراعلیها ا لسلام با این همه عظمت و تأکیدات فراوان رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم مردم در زمان ایشان نسبت به جایگاه حضرت زهرا علیها السلام چه برخوردی داشتند؟ این چند روز گذشته با حضرت فاطمه علیها السلام چه کردند؟ وقتی غاصبین پشت درب خانه امیرالمؤمنین علیه السلام آمدند، امام علیه السلام خواستند برای باز کردن درب خانه بروند امّا فاطمه زهرا علیها السلام از رفتن مولی علیه السلام جلوگیری نمودند این در زمانی است که دومی (علیه ما علیه) پشت درب خانه آمده تا برای اولی (علیه ما علیه) بیعت بگیرد. دومی (علیه ما علیه) گفت: «والّذی نفس عمر بیده لتخرجنّ أو لأحرقنّها علی من فیها. فقیل: یا أبا حفص! إنّ فیها فاطمة. فقال وإن»(17). قسم به آن که جان عمر در دست اوست یا از خانه خارج می شوید یا خانه را با اهل آن به آتش می کشم. به او گفتند: ای عمر! در این خانه فاطمه [علیها السلام] حضور دارد. گفت: هر چند که فاطمه هم باشد خانه را به آتش خواهم کشید. حضرت زهرا علیها السلام خطاب به آنها فرمودند: من مردمی از شما بی شرم تر و بد حضورتر نمی یابم. شما پیکر مطهّر رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم را رها کرده اید و برای غصب حقّ ما شتاب می کنید(18). آن مهاجمین در سایه رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم رشد کرده و به موقعیّت های بالا دست پیدا نمودند. امّا با ارتحال ایشان پیکر مطهّر او را رها نموده و به دنبال دنیا می دوند. حالا هم در خانه دختر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را به آتش می کشند. واقعاً این یک سؤال جدّی است؛ در این دو سه روز چه اتّفاقی افتاد که مردم این گونه بی وفا شدند. مردمی که تا دیروز پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را می دیدند و پشت سر ایشان نماز می گذارند و در هنگام خدا حافظی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و حلالیت طلبیدن ایشان تمام مسجد غرق در گریه شد. اینها همان مردم بودند. همین جمعیّت رجّاله جمع شدند و درب خانه دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم را آتش زدند.
مصائب حضرت زهراعلیها السلام از زبان رسول اللَّه علیها السلام : سعید بن جبیر از ابن عباس نقل می کند که گفت: روزی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نشسته بودند امام حسن علیه السلام آمدند حضرت به او خوش آمد گفتند و از او با گشاده رویی استقبال نمودند و بر زانوی راست خود نشاندند. بعد از آن امام حسین علیه السلام آمدند به همین صورت بر زانوی چپ رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم نشستند. سپس فاطمه زهرا علیها ا لسلام آمدند و مقابل رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم نشستند. امیرالمؤمنین علیه السلام نیز آمدند و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ایشان را سمت راست خود جای دادند. هر کدام از اینان که می آمدند رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم به شدّت می گریستند. کسی سؤال کرد: یا رسول اللَّه! چرا این قدر گریه می کنید؟ آیا از این چهار نفر هیچ یک شما را مسرور نمی کند؟ پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در پاسخ شروع به بیان فضایل و مصائب تک تک ایشان نمودند. وقتی نوبت به سخن گفتن در مورد حضرت زهرا علیها السلام رسید، پس از بیان شمّه ای از فضایل ایشان، فرمودند: «إنّی لمّا رأیتها ذکرت ما یصنع بها بعدی»(19). من وقتی فاطمه [علیها السلام] را دیدم به یاد مصائبی افتادم که بعد از من خواهد دید. آیا اهل سنّت که این روایات را نقل کرده اند(20)، به آن چه نقل می کنند، توجّه دارند!؟ اگر رضای حضرت فاطمه علیها ا لسلام رضای خداست، اگر غضب او غضب خداست، وقتی به ابو بکر و عمر خطاب کرده فرمودند: «فإنّی اُشهد اللَّه وملائکته أنّکما أسخطتمانی وما أرضیتمانی»(21). خداوند و ملائک را شاهد می گیرم که شما دو نفر مرا آزردید و راضیم ننمودید.
آیا خشم حضرت زهرا علیها السلام خشم خداوند و رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نیست؟ آیا کسی که صدیقه کبری علیها السلام را بیازارد از صراط حقّ منحرف نشده است؟ گفته می شود که حرف نزنید و نگویید در آن زمان چه اتّفاقی افتاده و این حرفها چه سودی دارد؟ چه سودی دارد که بدانیم خلیفه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم چه کسی بوده؟ اتفاقاً تمام کلام در همین جا است. باید بدانیم که خلیفه اول چه کسی بوده تا حقّ معلوم شود. باید دانست آن کسانی که راه حق را بستند و مردم را به سوی باطل سوق دادند، چه کسانی بودند تا بتوانیم برای رسیدن به سعادت از حقّ پیروی نموده از باطل دوری نماییم. در زیارت آل یاسین می خوانیم: «الحقّ ما رضیتموه والباطل ما أسخطموه»(22). حق آن چیزی است که از آن راضی و خشنود هستید و باطل آن چیزی است که از آن ناراضی می باشید. «کأنّی بها وقد دخل الذلّ بیتها». گویی می بینم، ذلّت به جای عزّت کنونی، وارد خانه فاطمه علیها السلام می گردد. چه ذلّتی بالاتر از این که عدّه ای پشت درب خانه جمع شوند تا خانه را آتش بزنند؟ حرمت حضرت فاطمه زهراعلیها السلام هتک می شود. چه هتکی از این بالاتر که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام ایستاده باشند و در مقابلشان ناموس ایشان را کتک بزنند؟ این ابی الحدید نقل می کند: من نزد استادم ابو جعفر نقیب قصّه هبّار بن اسود و فتح مکّه را می گفتم. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم پس از ورود به مکّه خون چند نفر را مباح کردند. یکی از آنها هبّار بن اسود بود. او با پرتاب نیزه به طرف هودجی که در آن زینب ربیبه رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم بود، ایشان را ترساند و در اثر این ترس کودکش سقط شد. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به سبب این جرم دستور قتل او را صادر کردند. ابن ابی الحدید می گوید: استادم گفت: اگر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم زنده بودند خون کسی که دخترشان فاطمه علیها السلام را ترساند و جنین او محسن را سقط کرد را مباح می دانستند(23).
به این جمله که در کتاب میزان الاعتدال نوشته ذهبی از اهل سنت است، دقّت کنید: «إنّ عمر رفس فاطمة حتّی أسقطت بمسحن»(24). عمر (علیه ما علیه) با لگد به فاطمه [علیها السلام] زد که منجر به سقط جنین ایشان، محسن علیه السلام گردید. ابو بصیر می گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم: چرا فاطمه زهراعلیها السلام در جوانی از دنیا رفتند؟ حضرت فرمودند: «وکان سبب وفاتها أنّ قنفذ مولی عمر لکزها بنعل السیف بأمره فاسقطت محسنا ومرضت من ذلک مرضا شدیدا»(25). سبب از دنیا رفتن حضرت زهرا [علیها السلام] این بود که قنفذ غلام عمر (علیه ما علیه) به دستور اربابش با قسمت انتهایی غلاف شمشیر (که از جنس فلز است) به شدّت به سینه حضرت [علیها السلام] کوبید و در نتیجه محسن علیه السلام سقط گردید و حضرت [علیها السلام] به شدت مریض شدند. «والسلام علیکم ورحمة اللَّه وبرکاته»

پی‌نوشت‌ها:

1) سوره احزاب، آیه 57.
2) از منابع شیعه بنگرید به: مؤتمر علماء بغداد صفحه 187 وبحار الانوار، جلد 30 صفحه 353 و از منابع اهل سنّت بنگرید به: مستدرک حاکم، جلد 3 صفحه 154 والمعجم الکبیر، جلد 22 صفحه 401 و صحیح بخاری، جلد 5 صفحه 83.
3) بحار الانوار، جلد 43 صفحه 65.
4) بحار الانوار، جلد 43 صفحه 227.
5) بحار الانوار، جلد 18 صفحه 315.
6) درّ المنثور، جلد 4 صفحه 153.
7) المعجم الکبیر، جلد22 صفحه 401.
8) در بعضی روایات نقل شده که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم 120 مرتبه به معراج رفته اند. (تفسیر نور الثقلین، جلد 3 صفحه 98)
9) سوره حجر، آیه 29.
10) سوره تین، آیه 4.
11) بحار الانوار، جلد 43، صفحه 12.
12) بحار الانوار، جلد 43 صفحه 4.
13) مناقب ابن شهر آشوب، جلد 3 صفحه 389 (این جمله از حسن بصری نقل شده است).
14) بحار الانوار، جلد 43 صفحه 66. تفسیرفرات کوفی، صفحه 581.
15) امالی شیخ طوسی قدس سره، صفحه 668.
16) بحار الانوار، جلد 43 صفحه 54.
17) الامامة والسیاسة، جلد 1 صفحه 19. (جالب توجّه اینکه کتاب مذکور از معتبرترین منابع اهل سنت به شمار می رود و مؤلف آن ابن قتیبه در قرن سوم می زیسته است)
18) همان.
19) امالی شیخ صدوق قدس سره، مجلس 24 حدیث 2 صفحه 99. وبحار الانوار، جلد 28 صفحه 37.
20) فرائد السمطین، جلد 2 صفحه 25.
21) الامامة والسیاسة، جلد 1 صفحه 20.
22) المزار، صفحه 570 و مفاتیح الجنان.
23) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، جلد3 صفحه 351.
24) میزان الاعتدال، جلد 1 صفحه 139 شماره 552.
25) دلائل الامامة، صفحه 134.

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:25 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

فاطمه اطهر(س) بانوی بانوان دو جهان، عطای خداوند سبحان، کفو و یگانه همتای امیرمؤمنان(ع)، و یکی از علل آفرینش عالم امکان است.
معنویت قدسی آن بانوی بی همتا در قرآن کریم، جلوه ای ویژه یافته، جمال معنوی و اوج طهارت و عصمتش، در آیه تطهیر (احزاب / 33)، درخشش انسان کامل را متجلی ساخت، آیه مباهله (آل عمران / 61) شاهدی بر شکوهمندی و قدر و جلالتش گردید.
و سوره «هل أتی» (دهر / 1) جلوه ای از مروت و ایثار آن بزرگوار را همراه با عارفانه ترین زمزمه هستی «علی حبه»، تجسمی زیبا بخشید.
این جویبارهای فضیلت به هم پیوند خورد و در سوره «کوثر» مجموعه ای دل انگیز از زیبایی ها و اصالتها را رقم زد و آن را به عنوان، هدیه و عطیه ای الهی تقدیم رسول خاتم الأنبیاء، محمد مصطفی(ص)، کرد؛ زیرا، فاطمه(س) یکی از مظاهر فیض مداوم و جریان پربرکت حرکت محمدی است که استمرار آن را با ذریه خویش تضمین کرد. در این راستا نگاهی گذرا به سوره کوثر داریم.
نویسنده : عسکرى اسلام‏پور این سوره که کوتاه ترین سوره قرآن کریم است، در مکه معظمه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است.
هنگامی که دو پسر رسول خدا(ص) به نام های: «عبدالله و قاسم» در مکه از دنیا رفتند و حضرت فاقد فرزند پسر شد، (1) این موضوع موجب شد که مشرکان فرصت طلب مکه که به شدت تحت تأثیر فرهنگ منحط دوره جاهلیت قرار داشتند و ارزش انسان را تنها در داشتن فرزند ذکور می پنداشتند، با شادی و هیجان، لب به تمسخر و طعن و شماتت بگشایند؛ و افرادی چون عاص بن وائل، رسول خدا را «ابتر» بخوانند. (2)
واژه ابتر در لغت عرب به «مقطوع الذنب»؛ یعنی، دم بریده و « الذی لا عقب له»؛ یعنی، شخصی که نسلش قطع شده باشد، اطلاق می شود.
اعراب جاهلیت، طبق سنت دیرینه خود برای فرزند پسر اهمیت فوق العاده ای قائل بودند و او را تداوم بخش برنامه های پدر می شمردند؛ از این رو، بدخواهان قریش چنین می گفتند: که دیگر محمد(ص) فرزند پسر ندارد تا راه او را پیش بگیرد و دین و آیینش را ترویج کند؛ بنابراین، وقتی از دنیا رفت، از جهت دین و آیینش آسوده خاطر خواهیم ماند. (3)
این تبلیغات شوم و برخوردهای ناهنجار، سخت قلب پاک رسول خدا(ص) را غمگین و مکدر نمود و همچنان ادامه پیدا کرد؛ چنان که نزدیکان و علاقه مندان آن حضرت به شدت در تنگنا قرار گرفتند تا این که قرآن مجید نازل شد و با طرز اعجازآمیزی «در سوره کوثر» به آنها پاسخ گفت و خبر داد: که دشمنان آن حضرت «ابتر» خواهند بود و برنامه های حیاتبخش اسلام و قرآن کریم هرگز قطع نخواهد شد.
ناگفته نماند بشارتی که در این سوره به رسول خدا(ص) داده شد، از یک سو ضربه ای محکم بر امیدهای دشمنان اسلام بود و از سوی دیگر تسلی خاطری برای آن حضرت بود که بعد از شنیدن آن لقب زشت و توطئه دشمنان فرصت طلب، قلب نازنینش را غمگین کرده بودند.
خدای متعال بدین وسیله با (نزول سوره کوثر) پیامبرش را خشنود نمود و فرمود:
« ما به تو «کوثر» (خیر و برکت فراوان) عطا کردیم؛ پس، به شکرانه این نعمت، برای پروردگارت نماز بخوان» و شتر قربانی کن. همانا، دشمن تو ابتر و مقطوع النسل است.»
به بیان روشن تر، یعنی: ای پیامبر! هرگز غمگین و محزون مباش! گرچه پسرانت را از دست داده ای؛ اما فقط فرزند پسر نیست که همواره مایه افتخار باشد و به عنوان سرمایه ماندگار مطرح شود؛ بلکه چیز دیگری نیز می تواند جایگزین آن باشد و حتی بهتر از فرزند پسر، خلاها را پر کند و کاستی ها را جبران نماید و آن، «کوثر» است که ما به تو عطا کردیم. به یقین دشمنان تو، با این که دارای پسران زیاد و نیرومندند، منقطع النسل و بی پیرو خواهند ماند و نسلشان منقرض خواهد شد.

منزلت و معنای سوره

در عظمت و اهمیت این سوره همین بس که:
اولاً: کوتاه ترین، و در عین حال یکی از پرمحتواترین سوره های قرآن کریم به شمار می آید.
ثانیاً: ترکیبات و مفردات این سوره مانند: «انا اعطینک»، «الکوثر»، «فصل»، «لربک»، «وانحر»، «ان شانئک» و «هوالابتر»؛ فقط در همین سوره آمده و در هیچ جای قرآن کریم تکرار نشده است.
واژه «کوثر» از ریشه «کثرت» است و بر چیزی اطلاق می شود که شانیت کثرت در او باشد. علامه طبرسی در معنای لغوی «کوثر» می نویسد: «الکوثر، فوعل من الکثره و هوالشی الذی من شانه الکثره و الکوثر، الخیر الکثیر»؛ کوثر صفت مبالغه و وزن فوعل را دارد و برگرفته از کثرت است و آن عبارت از چیزی است که شایستگی زیادی را داشته باشد و منظور از آن خیر فراوان است. (4)
برای کلمه «الکوثر» در این سوره بیش از بیست و پنج معنا و احتمال مطرح کرده اند(5) که از جمله آنها می توان به «چشمه ای در بهشت»، «خیر کثیر» که در منابع شیعه و سنی به چشم می خورد، اشاره کرد.
قرطبی مفسر بنام اهل سنت، با وجود آن که بین این دو معنا و آیات دیگر سوره، تناسبی نمی بیند و بدان اعتراف دارد؛ اما به جهت این که برای معانی دیگر «کوثر» مویدی از روایات نیافته، همین دو معنا و احتمال را برگزیده است. (6)
بیضاوی، از دیگر مفسرین اهل سنت، می گوید مراد از کوثر، زیادی فرزندان و پیروان است.
خیر فراوان در این آیه به امور مختلفی از جمله: قرآن، نبوت، چشمه ای در بهشت، علما، زیادی فرزندان، حوضی در بهشت، حکمت و شفاعت تفسیر شده است. هیچ کدام از معانی یاد شده با یکدیگر منافات ندارد؛ زیرا همه بیانگر همان مضمون متعالی کوثر و خیر فراوانند.
نکته شایان توجه این است که این زیادی فرزندان و نسل پیامبر «ص» که از چشمه سار فاطمه «س» جوشیده است، در میان دیگر معانی از درخشش و جلوه بیشتری برخوردار است. چنان که شواهد و قرائن زیر موید آن است:
1- شان نزول سوره: مفسران شیعه و اهل سنت در شان نزول این سوره این گونه نگاشته اند که، عاص بن وائل در مقابل یکی از درهای مسجدالحرام بنام «باب بنی السهم» با رسول خدا «ص» ملاقات کرد و با آن حضرت به گفتگو پرداخت. قریشی ها که شاهد این منظره بودند از او پرسیدند: با چه شخصی سخن می گفتی؟ او با عبارات بی شرمانه و گستاخانه گفت با «ابتر». این پاسخ به آن جهت بود که عبدالله، آخرین فرزند پسر پیامبر «ص»، زندگی را بدرود گفته بود. و عرب جاهلی کسانی را که دارای فرزند پسر نباشد «ابتر» قلمداد می کردند؛ زیرا تنها راه استمرار اهداف فرد را در وجود پسر می دانستند. در نتیجه، این شان نزول متناسب با سرزنش آنان خواهد بود.
فخر رازی، از علمای اهل سنت، در این باره در تفسیر خود می نویسد: «سومین نظر در معنای «کوثر» این است که منظور از آن، فرزندان آن حضرت است و این به آن جهت است که، این سوره در رد کسانی نازل شده است که از آن حضرت به خاطر نداشتن فرزندان عیبجویی می کردند که در این صورت معنای آن این است که: خداوند به تو فرزندان و نسلی عطا می کند که در طول تاریخ برقرار خواهند ماند؛ سپس می گوید: ببین که چقدر انسان ها از اهل بیت پیامبر(ص) به شهادت رسیده اند، اما جهان همچنان شاهد رونق فزاینده آنان است، آن گاه بنگر که چه تعداد از بزرگان اندیشمند مانند امام باقر، امام صادق، امام کاظم، امام رضا(ع) و محمد نفس زکیه در میان آنها جلوه گر شده است. (7)
بیضاوی، ازدیگر مفسران اهل سنت، نیز زیادی فرزندان و پیروان را در شمار معانی کوثر ذکر می کند.
درمیان مفسران شیعه، علامه طبرسی(ره) درمجمع البیان و علامه طباطبایی در تفسیر گرانسنگ «المیزان» مخاطبان خود را به این معنا توجه داده اند. در تفسیر المیزان دراین باره به خوبی استدلال شده است.
2- دومین شاهد براین که در «کوثر» معنای فرزندان فراوان منظورشده، ذیل سوره شریفه است که می فرماید: «ان شانئک هو الابتر» به تحقیق دشمن تو بی دنباله است، زیرا که ظاهر کلمه «ابتر» عبارت از قطع نسل و بی فرزندی است؛ چنان که شان نزول سوره آن را تأیید می کند و یا دلیلی بر انحصار به یکی از موارد آن مثل جداشدن ازخیرات... است.
درهرصورت بدون دنباله بودن ازنظر فرزند، درمعنای «ابتر» ملاحظه شده است که خود دلیلی بر این است که در «کوثر» معنایی مقابل آن ارائه شده است؛ یکی وجود فرزندان بسیار است که به پیامبر(ص) اعلام می دارد که: ای پیامبر! ما به تو خیر فراوان، از جمله فرزندان بسیار دادیم و دشمن تو برای همیشه تاریخ از تمامی نیکی ها و ازنسل و فرزندان منقطع و جدا خواهدبود و از آنجا که بستر کوثر و جریان پرفیض ومداوم، در وجود مقدس حضرت فاطمه(س) قراردارد، به عظمت این سرچشمه خیرات و وجود با برکت بیشتر می توان پی برد. وجود مقدسی که نعمت بزرگ الهی و استمرار فرزندان پیامبراسلام(ص) به وسیله او تحقق یافت، تا شخصیت زن را در ابعاد معنوی و اجتماعی جلوه بیشتری بخشیده و هیچ فردی به خود اجازه ندهد که فرزندش را تنها به خاطر جنسیت مورد تحقیر قراردهد، زیرا، یگانه الگو و اسوه زن مسلمان، فاطمه(س) است.
مکتب فاطمه(س) مجموعه ای از فضایل انسانی و منظومه ای از گلواژه های نیک زیستن است که در هسته مرکزی آن پیامبر قرارگرفته است و فرزندان معصومش، اقمار این منظومه اند. جهان امروز به همان مقدار نیازمند به آرمانهای فاطمی است، که جامعه دیروز جاهلی.
سوره کوثر، خود گواه خوبی براین مطلب است که تبار و ذریه پیامبر(ص) از دختر گرانمایه اش فاطمه (س) استمرار میبابد، چنان که علامه طباطبایی(8) به آن توجه داده است. البته این معنا را از آیات دیگر به صورت آشکارتری می توان دریافت. همچنین به دونمونه آن درمناظره امام کاظم(ع) با هارون الرشید تصریح شده است، زمانی هارون الرشید از حضرت پرسید: چگونه شما می گویید ما از فرزندان پیامبریم، با این که به جا ماندن نسل، ازپسر است نه دختر و شما فرزندان دختر اویید؟ حضرت درپاسخ او، آیه ای از سوره «انعام» را قرائت کرد « و هدایت نمودیم، از فرزندان او، نوح یا ابراهیم، داود و سلیمان وایوب و یوسف و موسی وهارون و این گونه نیکوکاران را جزا میدهیم و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را که همه از شایستگان بودند.» (انعام / 84)
آن گاه حضرت از هارون الرشید پرسید: «پدر عیسی کیست، که به وسیله آن از فرزندان نوح یا ابراهیم بشمار آمده است؟ هارون گفت: عیسی پدری نداشت. امام بی درنگ فرمود: همان گونه که خداوند عیسی را به وسیله مریم از فرزندان انبیاء محسوب داشته است، ما نیز به پیامبراسلام(ص) از طریق مادرمان فاطمه(س) انتساب پیدا کرده ایم و از فرزندان آن حضرتیم. آن گاه حضرت آیه شریفه «مباهله» را تلاوت کرد: «فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءکم» و فرمود: هیچ کس ادعا نکرده است که پیامبر(ص) غیر از علی ابن ابیطالب و فاطمه و حسن و حسین، در زیرکساء (عبا) داخل کرده باشد، بدین ترتیب معلوم می شود، منظور از ابنائنا، پسران ما، حسن و حسین اند که خداوند آنها را پسران رسول خود خوانده است. (9)
رسول مکرم اسلام(ص) مأمور می شود که به شکرانه این نعمت بزرگ، درپیشگاه باعظمت پروردگار سر تعظیم و کرنش فرود آورد، نماز بجای آورد و قربانی کند. برای «وانحر» معنای دیگری نیز در روایات شیعه و سنی به چشم می خورد و آن عبارت است از بلندکردن دستها تا مقابل گوشها به هنگام تکبیرگفتن درنماز.
«فصل لربک وانحر» پس برای پروردگارت نمازگزار و نحر کن. سپاسگزاری و کرنش به آستان الهی از وظایف مهمی است که عقل هر انسان برایش مقرر می دارد. سرشت انسانها مبتنی بر قدردانی از فردی است که به او نیکی کرده است و از آنجا که تمامی نعمت ها از جانب خداوند به انسان ارزانی شده است، سپاسگزاری از او جلوه دیگری به خود می گیرد که دراین سوره مبارکه در نماز و «نحر» تجسم یافته است.
هرمعنایی که در « نحر» منظور باشد، چه قربانی کردن شتر و چه بالابردن دو دست تا روبروی گلوگاه و یا جلو آوردن روی سینه به هنگام تکبیرهای نماز. همه نشانه سپاسگزاری از نعمتهای خداوند است و نماز و نحر در صورتی می تواند اعلام سپاس باشد که فقط برای خدا و درجهت پروردگار جهان باشد.
«ان شانئک هوالابتر» به یقین دشمن تو بی دنبال و بی خیر است. یکی از جلوه های اعجاز قرآن، که در این سوره نیز محقق شده است، خبرهای غیبی و پیشگویی های قاطع و انطباق آن با واقعیت هاست که به روشنی موارد زیادی را در آیات قرآن می توان یافت؛ ازجمله، داستان پیشگویی پیروزی رومیان بر ایرانیان، پس ازآن که آنها مغلوب ایرانیان گشتند و آن را نه سال قبل پیش بینی کرد و به همان گونه نیز تحقق یافت.
(روم / 3)
پیش بینی دیگر مربوط به آیه شریفه «ان شانئک هوالابتر» است. دشمن که ازسر غرور و نخوت به زیادی تعداد و فرزندان خویش می بالید و مسلمین را ناچیز می انگاشت و به خصوص بعد از فوت فرزند رسول خدا(ص) کار را تمام شده تلقی کرد و گمان برد پیام و رسالت پیامبر در میان انبوه حوادث تاریخ به فراموشی سپرده خواهدشد، دراین هنگام قرآن کریم پیش گویی کرد که دین تو جهانگیر خواهدشد و کار دشمنان به نافرجامی و تباهی خواهدکشید و امروزه که پس از چهارده قرن حضور سرافراز اسلام را در جهان مشاهده می کنیم درخشش اعجاز این سوره را هرچه بیشتر حس کرده و آن را به عنوان نشانه صدق دیگری بر رسالت پیامبر اسلام(ص) اعلام می داریم.

پی نوشت :

1- ناگفته نماند که پیامبر(ص) در سال هشتم هجرت در مدینه نیز صاحب فرزند دیگری به نام «ابراهیم» از ماریه قبطیه شد، که قبل از اینکه به دو سالگی برسد، از دنیا رفت و وفات او قلب پاک پیامبر(ص) را آزرد.
2- ابوالحسن علی بن احمد الواحدی النیشابوری، اسباب النزول، ص307؛ جلال الدین سیوطی، الدرالمنثور، ج6، ص402، طبع دارالمعرفه.
3- حاشیه محیی الدین شیخ زاده علی تفسیر القاضی البیضاوی، ج8، ص700؛ الفتوحات الالهیه، سلیمان بن عمر شافعی، ج8، ص. 418
4- مجمع البیان، ج 5، ص. 548
5- جلال الدین سیوطی، الدر المنثور، ج 6، ص 403، علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 20، ص. 370
6- ابوعبدالله محمد بن احمد الان

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:24 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

متعصب‌ترین و نقادترین فقهای اهل سنّت، بخاری را صحیح و معتبر می‌دانند، در این کتاب از ابی ولید از ابن عیینه، از عمرو بن دینار، از ابن ابی ملیکه از موربن مخرمه روایت شده است که رسول الله(ص) فرمود:
فاطمة بضعة منّی، من اغضبها فقد أغضبنی
فاطمه(س) پارة تن من است، هر آنکس او را غضبناک کند مرا خشمگین کرده است.
و ما کان المؤمنون لینفروا کافّة فلولا نفر من کلّ فرقة منهم طائفة لیتفقّهوا فی الدّین ولینذروا قومهم إذا رجعوا إلیهم لعلّهم یحذرون. 1
نباید مؤمنان همگی بیرون رفته و رسول را تنها بگذارند بلکه چرا از هر طائفه‌ای گروهی برای جنگ و گروهی نزد رسول برای آموختن علم مهیا نباشند؟ تا آن علمی که آموخته‌اند به قوم خود بیاموزند که قومشان هم شاید خداترس شده و از نافرمانی حذر کنند.
صاحب معالم(ره) فقه را اینگونه تعریف می‌کند: «علم به احکام شرعی فرعی به وسیلة ادّلة تفصیلی آنها». اما این تعریف، تعریف جامعی نیست، چرا که قرآن و سنّت قطعی، فقه را در این چارچوب منحصر نکرده‌اند، این یک بحثی است بسیار مهم و جدی که نیاز به تحقیقات زیادی در مباحث اجتهاد و تقلید به شکلی ویژه دارد، و همچنین در مباحث ولایت فقیه، امر به معروف و نهی از منکر، وجوب تعلیم جاهل و ارشاد او، حجیت خبر و حجیت فتوی.
امّا کلمة «لولا» در آیه، حرف تحضیض است؛ یعنی تشویق به فقه و درک دین. تفقه در دین، فقط تفقه در احکام طهارت نیست، طهارت بخش کوچکی از دین است، برخی از یک شی، تمام آن شی نیست. فقهی که هم اکنون معروف است به چهار قسمت تقسیم می‌شود؛ ایقاعات، عقود، احکام و عبادات، هرکدام از اینها قسمت کوچکی از فقه است، حوزة فقه بسیار وسیع‌تر از آنهاست. از دیدگاه امام صادق(ع) فقیه، فقط کسی که علم اصول فقه و مبانی اصول را از مباحث وضع الفاظ تا آخر مبحث تعادل و تراجیح می‌خواند نیست، کسی که علم فقه را از بحث طهارت تا احکام عاقله می‌خواند نیست، خداوند متعال می‌فرماید: «لیتفقّهوا فی الدین و لینذروا قومهم» یعنی فقیه کسی است که مردم را از تمام دین انذار می‌کند، پس فقیه باید تمام دین را درک کرده باشد. برای کسانی مثل شما که در این راه قدم برداشته باید این جمله کاملاً واضح باشد، فقیهی که بخشی از فقه را درک کند و به همان اکتفا کند همانند بنّایی است که ساختمانش را نصف و نیمه رها کرده است. چنین فقیهی امکان ندارد مشکلات دینی مردم را حل کند.
مراد خداوند از «کسانی که در دین تفقه کنند»، فقیهانی است که برگزیدة قومشان هستند، کسانی که صلاحیت تفقه در دین و انذار را داشته باشند تا اینکه بتوانند مشکلات دینی مردم را حل کنند.
در «لیتفقّهوا فی الدین... » مراد کدام دین است؟ همان دینی که حضرت ابراهیم و یعقوب به آن سفارش کردند:
و وصّی بها إبراهیم بنیه و یعقوب یا بنیّ إنّ الله اصطفی لکم الدّین فلا تموتنّ إلاّ و أنتم مسلمون. 2
ابراهیم و یعقوب به فرزندان خود راجع به تسلیم بودن در فرمان خدا سفارش و توصیه نمودند. ای فرزندان! خدا شما را به آیین پاک برگزید، پیوسته از آن پیروی کنید و تا پای جان سپردن الاّ تسلیم رضای خدا نباشید.
و همان دینی که خداوند تعالی می‌فرماید: إنّ الدّین عند الله الاسلام و ما اختلف الّذین أوتوا الکتاب إلّامن بعد ماجاءهم العلم بغیاً بینهم و من یکفر بآیات الله فإنّ الله سریع الحساب. 3
همانا دین پسندیده نزد خدا آئین اسلام است و اهل کتاب در آن راه مخالفت نپیمودند مگر پس از آنکه به حقانیت آن آگاه شدند و این خلاف را از راه رشک و حسد در میان آوردند و هرکس به آیات خداوند کافر شود بترسد که محاسبه خدا زود خواهد بود.
پس منظور از تفقّه مطلوب، تفقه در اسلام است. که لازمه‌اش وجود فقیهی مطلوب است که در این آیه کریمه به صفات آن اشاره شده است، آن فقیه همان اکسیر اعظم است.
به عنوان مثال در احکام فقهی آمده است که: «ملعون است کسی که نمازش را به تأخیر بیاندازد تا اینکه ستارگان ظاهر شوند» و همچنین داریم که «ملعون است کسی که ریاست را دوست داشته باشد». چرا اولین حدیث را حکمی فقهی می‌دانیم و دومین حدیث را نه؟ از طرفی علاوه بر اینکه بحث می‌کنیم که معنای «لعن» چیست؟ آیا دلالت بر حرمت دارد یا کراهت؟ موضوع و محمولش چیست؟ باید بحث کنیم که چرا کسی که ریاست را دوست دارد لعن می‌شود، دوست داشتن ریاست به چه معناست، آیا لعن در اینجا لعن تمحیضی است یا تحریمی؟ اینها مسائل مهمی است که الحمدلله شما در سطحی از علوم هستید که با آنها آشنایید.
یا اینکه مبحث وجوب «تولّی» و «تبّری». که در آنجا از این بحث می‌شود که آیا بر ما واجب است تا از هرکسی که ولی خدا و حجّت خدا را به غضب در می‌آورد برائت جوییم، آیا این فقه است یا نه؟ آیا برائت واجب است یا نه؟ اگر واجب است کدام موضوع است و کدام محمول؟ نسبت بین این دو فرض چیست؟ یا اینکه آیا واجب است که تبّری و تولّی در هر سطحی مساوی با هم باشند. تا زمانی که این مسائل در دین وجود دارد ناچاریم که در آنها تفقه کنیم، و با این تفقه است که مشمول این بخش از آیه می‌شویم که «لیتفقهوا فی الدین» و پس از تفقه، انذار مردم و «لینذروا قومهم».
مقام صدیقه کبری فاطمه زهرا(س) مقام بسیار بزرگی است، ایشان بر گردن مسلمانان حق بزرگی دارند، ولی متأسفانه آنگونه که مستحق است این حق را ادا نکرده‌ایم، از آن می‌ترسم که محکمه‌ای در دنیا که قاضی آن حضرت صاحب الزمان، ارواحنا له الفداء، و یا در آخرت که قاضی آن خداوند تبارک و تعالی باشد تشکیل شود و ما را مورد سؤال قرار دهند که آیا برای ادای حقتان نسبت به حضرت فاطمه زهرا(س) کاری انجام داده‌اید؟ حتی به مقدار اعتراف یک فقیه سنی؟ می‌ترسم که آن زمان جوابی نداشته باشیم.
باید آنچه را که صحیح بخاری دربارة حقوق حضرت فاطمه(س) آورده است را ببینیم و لو غیر عامدانه؟ متعصب‌ترین و نقادترین فقهای اهل سنّت، بخاری را صحیح و معتبر می‌دانند، در این کتاب از ابی ولید از ابن عیینه، از عمرو بن دینار، از ابن ابی ملیکه از موربن مخرمه روایت شده است که رسول الله(ص) فرمود:
فاطمة بضعة منّی، من اغضبها فقد أغضبنی
فاطمه(س) پارة تن من است، هر آنکس او را غضبناک کند مرا خشمگین کرده است.
می‌خواهیم در مورد این حدیث بحث و بررسی کنیم، حدیثی که یک فقیه سنی آن‌را روایت می‌کند و در میان فقهای اهل سنّت، سند این حدیث صحیح و از درجة بالایی برخوردار است، چرا که بخاری ـ کسی که در صحت احادیث بسیار محتاط است ـ آن را از امام جعفر صادق(ع) نقل کرده است و از طرفی ذهبی ـ که از نقادترین افراد نسبت به احادیث است ـ این حدیث را صحیح و معتبر دانسته و آن را به گونه‌ای دیگر روایت می‌کند:
إنّ الرّب یرضی لرضا فاطمة و یغضب لغضب فاطمة. 4
همان خداوند با خوشنودی فاطمه خشنود و با ناراحتی فاطمه ناراحت می‌شود.
پس در نزد آنها این حدیث از لحاظ سند در حد قطعی الصدور از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است. ما حدیث بخاری را مفّسر و مؤیدی برحدیث ذهبی می‌دانیم. حال می‌گوییم این حدیث بر چه چیزی دلالت می‌کند؟ خشنودی و غضب در انواع مردم از کجا ناشی می‌شود؟ حیات نباتات به دو عامل بستگی دارد؛ عامل اول قوت جذب و عامل دوم قوت دفع است، این دو قوت در حیات حیوان به صورت دو قوة خشنودی و خشم ظاهر می‌شود، که هر دو ناشی از طبع و غریزه‌اند، امّا در حیات انسانی چه؟ معنای حیات انسانی آن است که هریک از ما به درجة انسانیتی برسد که رکن و پشتیبان وجودش، عقلش باشد، «دعامة الإنسان عقله»5 اینجاست که عقل منشأ تمام خشنودی‌ها و خشم‌ها در وجود انسان می‌گردد، امّا قبل از آن، منشأ آن دو طبع و غریزه بود.
آیا من به مرحلة انسانیتی که منشأ خشنودی و خشمش، عقل است رسیده‌ام؟ می‌گویم: هرگز، اصلاً، هر عاقلی در اولین درجات تعقلش باید بداند که به درجة انسانف عاقل نرسیده است، این اعتراف خیلی مهم است.
آیا ما تاکنون نفهمیده‌ایم که محک انسانیت‌مان و میزان آن چیست و به چه مقدار است؟ خوشحالی و خشم ما به خاطر حاجات بدنی ما است، هرکدام از ما در وجود خود بنگرد، هنگامی که شخصی که به او اطمینان و اعتقاد دارد او را ترک کند، آیا ناراحت می‌شود یا نه؟ این ناراحتی خود یک گناه است، به درجة انسانیت نرسیده است، هیچ‌کدام از ما به درجة انسانیت نرسیده است مگر اینکه منشأ خشم و خشنودی او عقلانی باشد نه غریزی.
پس هرگاه در زندگی‌مان، منشأ خشنودی و خشم‌مان را، حتی برای یک بار از عقل دیدیم، آن موقع است که برای یک بار انسان شده‌ایم، امّا اگر خشنودی و غضبمان ناشی از بطن و فرج بود مطمئناً از حیوانات خواهیم بود ولی در شکل انسان.
امّا انسان عقلانی کسی است که برای همیشه با خشنودی عقل، خشنود می‌شود و با خشم عقل، خشمگین می‌گردد. پس اگر کسی را در روی کرة زمین پیدا کردید که به این درجه از شخصیت رسیده بود مرا خبر کنید تا پیش او بروم و نه تنها دستش را ببوسم، بلکه گرد وغبار گام‌هایش را نیز ببوسم.
بالاتر از این مرتبه مقامی است که ممکن است انسان به آنجا برسد، و آن زمانی است که ارادة انسان، در ارادة خداوند تبارک و تعالی فانی گردد، دیگر او اراده‌ای ندارد و ارادة او عین ارادة خداست. و این همان درجه‌ای است که تمام کارهایش «یرضی لرضا الله و یغضب لغضب ربّه» می‌شود. یعنی اگر فرزندش را کشتند، خشم او به خاطرخشم پروردگار است نه خشم نفسش و اگر فرزندش را زنده کردند به‌خاطر رضای خداوند خشنود می‌گردد، نه رضای نفسش، تصور این درجه بسیار مشکل است چه رسد به تحقق این امر!
این همان مقام عصمت خاتم‌الانبیاء(ص) است. عصمت آن مخلوقی که نظیرش در میان تمام مخلوقات وجود ندارد، کسی که حب و بغضش در حب و بغض خداوند فانی شده است. چیزی را دوست نمی‌دارد مگر اینکه خداوند آن را دوست بدارد و از چیزی خشمگین نمی‌شود مگر اینکه خداوند را از آن چیز خشمگین ببیند.
و این همان بشری است که به مقام «و ماینطق عن الهوی إن هو إلاّ وحی یوحی»6 رسیده است. و این همان درجه‌ای است که از آن به عصمت خاتمیه تعبیر می‌شود، عصمتی که غیر از عصمت ابراهیمیه است، عصمت ابراهیمیه نیز با عصمت یونسیه متفاوت است.
عصمت حضرت یونس(ع) هم عصمت است اما:
وذا النّون إذ ذهب مغاضباً فظنّ أن لن نقدر علیه فنادی فی الظّلمات أن لا إله إلا أنت سبحانک إنّی کنت من الظّالمین. 7
و یاد آر حال یونس را هنگامی‌که از میان قوم خود غضبناک بیرون رفت و چنین پنداشت که ما هرگز او را در مضیقه و سختی نمی‌‌افکنیم آنگاه در آن ظلمت‌ها فریاد کرد که الهی، خدایی به جز ذات یکتای تو نیست تو از شرک و شریک پاک و منزهی و من از ستمکارانم.
او پیامبر خدا و معصوم است. اما خودش را محتاج می‌بیند که به مقامی بالاتر برسد «سبحانک إنّی کنت من الظّالمین». که آن حضرت، قبل از آنکه وارد شکم ماهی شود به آن مقام نرسیده بود.
همچنین یوسف(ع) نیز پیامبر خدا و معصوم است. و برهانی که خداوند به او نشان داد، همان عصمتش بود:
و لقد همّت به وهمّ بها لولا أن رأی برهان ربّه کذلک لنصرف عنه السّوء و الفحشاء إنّه من عبادنا المخلصین. 8
آن زن باز اصرار کرد و اگر لطف خاص خدا وبرهان روشن حق نگهبان یوسف نبود او هم به میل طبیعی اهتمام می‌کرد اینچنین عمل زشت و فحشا را از او دور کردیم که همانا او از بندگان معصوم ماست.
اما ایشان در یک درجه عصمت داشتند که:
و قال للّذی ظنّ أنّه ناج منهما اذکرنی عند ربّک فأنساه الشّیطان ذکر ربّه فلبث فی السّجن بضع سنین. 9
آنگاه یوسف از رفیقی که او را اهل نجات یافت درخواست کرد که مرا نزد پادشاه یاد کن در آن حال شیطان یاد خدا را از نظرش ببرد بدین سبب در زندان چند سال محبوس ماند.
اما تسلیم مطلق نسبت به حب و بغض، خشنودی و غضب خداوند، مقامی خاص است که این مقام مخصوص برترین مخلوقات و خاتم پیامبران و آقای رسولان است، این مقامی است که می‌توان گفت: اوست که از خشنودی خدا خشنود و از غضب خدا خشمگین می‌شود، و از طرفی دیگر خداوند تبارک و تعالی نیز از خشنودی او خشنود و از غضب او خشمگین می‌شود.
آیا بخاری و ذهبی فهمیده‌اند که چه چیزی را روایت کرده‌اند:
إنّ الرّب یرضی لرضا فاطمة و یغضب لغضب فاطمة.
و آیا فهمیده‌اند که اگر پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «همانا فاطمه(س) با خشنودی خدا خشنود و با غضب خدا غضبناک می‌شود».
این کلام دال بر این مطلب است که منشأ خشنودی و خشم حضرت فاطمه(س) نفس ایشان نیست بلکه منشأ آن خداوند تبارک و تعالی است. معنای این همان درجه عصمت کبری است که رسول الله(ص) دارد. بالاتر از آن، کلام پیامبر اکرم(ص) است که می‌فرمایند:
إنّ الرّب یرضی لرضا فاطمه و یغضب لغضب فاطمة.
همانا خداوند از خشنودی فاطمه(س) خشنود و از غضب او غضبناک می‌شود.
این به چه معناست که به درجه‌ای برسد که «لام» خشنودی از طرف فاطمه(س) باشد (یعنی خداوند از خشنودی فاطمه(س) خشنود شود و این مقام بالاتر است از اینکه فاطمه(س) از خشنودی خدا خشنود گردد. )
اینجاست که معنای این سؤال فهمیده می‌شود که فاطمه(س) را چه کسی می‌شناسد، این فاطمه(س) چه کسی است؟ و در جواب می‌گوییم: امام جعفر صادق(ع) کسی است که می‌داند فاطمه کیست، ایشان می‌فرمایند:
إنّما سمّیت فاطمة فاطمة لإنّ النّاس فطموا عن معرفتها. 10
همانا فاطمه، فاطمه نامیده شد، چرا که مردم از شناخت ایشان ناتوانند.
پس با دلیل ثابت کردیم که از معرفت و درک مقام حضرت فاطمه(س) عاجز هستیم، ما از معرفت آن درجة بالایی که خداوند متعال رضایش را در رضایت او و غضبش را در غضب او گذارده است عاجز هستیم، عاجز هستیم از معرفت این مخلوق ربانی و حورای انسانی، او کیست؟...
امیرمؤمنان حضرت علی(ع) در شب دفن پیکر مبارک حضرت فاطمه(س) می‌فرمایند:
أمّا حزنی فسرمد و أمّا لیلی فمسهّد11
حزن و اندوهم همیشگی شد و خواب بر من حرام گشت.
بهتر است بدانیم کسی که این جمله را بیان می‌‌کند دنیا و آخرت را شناخته و هر دو آن‌ها را زیر پایش گذاشته است! چرا که اوست که فاطمه(س) را می‌شناسد. ملاحظه کنید هنگامی که برجنازة حضرت نماز می‌خواند چه می‌فرماید. آنچه برای او در کنار پیکر همسرش اتفاق افتاد، هیچ کجا رخ نداده است، نمی‌توانیم بیشتر از این بگوییم. از مصباح الأنوار در بحارالانوار حدیثی از ابی عبدالله الحسین(ع) نقل شده است. که حضرت فرمودند:
إنّ أمیرالمؤمنین(ع) غسل فاطمة(س) ثلاثاً و خمساً، و جعل فی الغسلة الخامسة الآخرة شیئاً من الکافور، و أشعرها مئزراً سابغا دون الکفن، و کان هو الذی یلی ذلک منها، و هو یقول: أللّهمّ إنّها أمتک، و بنت رسولک، وصفیّک و خیرتک من خلقک، أللهّمّ لقنها حجتّها، و أعظم برهانها، و أعل درجتها، و اجمع بینها و بین أبیها محمد(ص). فلمّا جنّ اللیل غسّلها علیّ، ووضعها علی السریر، و قال للحسن: أدع لی أباذر فدعاه، فحملا إلی المصلّی، فصلّی علیها ثم صلّی رکعتین، و رفع یدیه إلی السماء فنادی: هذه بنت نبیک فاطمة، أخرجتها من الظّلمات إلی النور، فأضاءت الارض میلا فی میل!12
امیرالمؤمنین(ع)، فاطمه(س) را سه بار و پنج بار غسل دادند، در آخر غسل پنجم مقداری از کافور استفاده کردند و مئزری بر بدن آن حضرت پوشاندند و سپس فرمودند: خدایا، فاطمه از آن، تو و دختر رسول توست، صفی و برگزیدة خلق توست، حجتش را به او نشان ده و مقام او را عالی گردان و بین او و پدرش جمع کن... و آن هنگام که شب شد، علی(ع) او را غسل داد و بر تختی خوابانید و رو به حسن کرد و گفت: اباذر را بیاور، و او آمد. حضرت فاطمه(س) را به سوی محراب حمل کرد و دوباره دو رکعت نماز به جا آورد، سپس دستانش را به سوی آسمان بلند کرد و فرمود: این دختر پیامبرت فاطمه است، او را از ظلمات خارج و به سوی نور هدایت فرما. در آن هنگام منطقه‌ای از زمین نورانی شد.
جملة آخر حضرت به چه معناست؟ ملاحظه بفرمایید، این جمله مجمل بیان شد، ممکن نیست جز برای غیرخدا این جمله گفته شود، می‌فرماید: خداوندا! فاطمه(س) را از این دنیای تاریکی‌ها گرفتی و به سوی نور، نور آسمان‌ها و زمین فرستادی.
ملاحظه بفرمایید که خداوند متعال دعای امیرالمؤمنین را اجابت فرمود. مثل اینکه خداوند به حضرت فرمود: بله، همان‌گونه که روح او را از نور پروردگارش خلق کردم او را به سوی نور فرستادم. و هنوز سخنان حضرت امیر(ع) تمام نشده بود که خداوند او را تصدیق نمود و نقطة نوری از بدن طاهر حضرت فاطمه(س) قسمتی از زمین را نورانی کرد.
این چه معنایی می‌دهد؟ به این معناست که «إنّالله و إنّا إلیه راجعون» برای همه است، ولی فاطمه(س) به نور خدا پیوست، نوری که از آن خلق شده بود.
این مقام فاطمه است... روحش به نور خداوندی پیوست و اینگونه آن جهان از بدن طاهری که از عالم ظلمانی به عالم روحانی شتافت استقبال نمود.
این فاطمه است که به آن مقام رسید. که «إنّ الربّ لیغضب لغضب فاطمة و یرضی لرضاها. » بهتر است که در اینجا به مناسبت اشاره‌ای کنیم به آنچه که بخاری در روایت صحیحه‌ای از عایشه آورده است که او گفت:
فاطمه(س) دختر رسول الله غضبناک شد و [یکی از صحابه] روی برگرداند، بعد از آن طولی نکشید که درگذشت. 13
و از دیگری روایت کرده است که:
حضرت فاطمه(س) به علی(ع) وصیت کرده بود که او را مخفیانه دفن کند و آنها را از محل دفن او آگاه نسازد.
از این اعترافات می‌شود به نتیجه‌ای رسید که دو مقدمه دارد. مقدمة اول همان است که اهل سنت می‌گویند که إنّ الله لیغضب لغضبها و همچنین می‌گویند که فاطمه(س) از آن صحابه غضبناک شد و از او روی برگرداند و در حالی که از او غضبناک بود درگذشت پس غضب خدا بر او حلال گشت و مقدمة دوم این است که خداوند می‌فرماید:
و من یحلل علیه غضبی فقد هوی. 14
و هرکس مستوجب خشم من گردید همانا خوار و هلاک خواهد شد.

پی نوشت :

برگرفته از کتاب: الحق المبین فی معرفة المعصومین(ع)، این سخنرانی در تاریخ (9 جمادی الاول 1411 برابر با 7/9/1369) ایراد شده است.
1. سورة توبه (9)، آیة 122.
2. سورة بقره (2)، آیة 132.
3. سورة آل عمران(3)، آیة 19.
4. مستدرک الحاکم، جلد 3، ص 154.
5. علل الشرایع، جلد 1، ص 103.
6. از روی هوا و هوس حرفی را نمی‌زند و هرچه که می‌فرماید چیزی جز وحی خداوندی که به او نازل شده نیست. سورة نجم (53)، آیة 3 و 4.
7. سورة انبیاء (21)، آیة 87.
8. سورة یوسف (12)، آیة 24.
9. سورة یوسف (12)، آیة 42.
10. تفسیر فرات، ص 581.
11. امالی المفید، ص 281.
12. مقتل حسین خوارزمی، ج1، ص 86؛ بحارالأنوار، جلد 43، ص 214.
13. صحیح بخاری، ج 4، ص 41.
14. سورة طه (20)، آیة 81.
15. سورة جمعه (62)، آیة 5.

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:23 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

حضرت آیت الله جوادى آملى در جمع استادان و دانشجویان شرکت کننده در طرح ولایت به تبیین شخصیت والاى حضرت فاطمه (س) در دو بعد علمى و عملى پرداخت و گفت: تبیین علمى شخصیت آن حضرت ثمره اعتقادى دارد اما آنچه ما موظفیم بررسى کنیم سیره و سنت آن حضرت است که براى ما ثمره عملى دارد. در عین حال باید گفت که قسمت اول پشتوانه علمى قسمت دوم است.
آیت الله جوادى آملى همچنین به روایتى از آن حضرت که مى تواند راهنماى همه انسان ها در زندگى شان باشد اشاره مى کند و تاکید مى کند که عمل به این دستور شدنى است و آن این است که اگر کسى عمل خالص بکند و این قدرت را داشته باشد که عمل خالص را به پیشگاه خداوند ببرد آنگاه خداوند مهمترین و والاترین مصلحت او را به او عطا مى کند.
در تبیین شخصیت حضرت فاطمه (س) آن بخشى که مربوط به مسایل اعتقادى است و ثمره علمى دارد بررسى مقام منیع آن بانو (سلام الله علیها) است که این همتاى قرآن کریم است، همتاى نبوت است، همتاى رسالت است، همتاى ولایت است. چیزى از ولى الله مطلق کم ندارد، اینها یک نورند و مانند آن، اینگونه از مباحث به هر نتیجه اى که منتهى بشود براى ما ثمره اعتقادى دارد، ثمره علمى دارد. اما نتیجه عملى ندارد. زیرا ما نه آن توان را داریم که آن حضرت را در ولایت مطلقه، همتاى قرآن الگو قرار بدهیم، نه همچنین ماموریتى داریم.
بخش دوم مربوط به سیره و سنت آن حضرت است که ما هم موظفیم بررسى کنیم و هم ماموریم پیروى کنیم. آن بخش اول به طور اجمال اینجا مطرح مى شود نه به طور تفصیل، براى این که پشتوانه علمى بخش دوم خواهد بود. راز این که این بانو (س) حجت بر ائمه (ع) است و اگر على بن ابیطالب (ع) نبود، احدى همتاى آن حضرت نبود، «آدم و من دونه»؛ این است که این مثل خود قرآن کریم در مقام حدوث و بقا شکل گرفت. قرآن از زمین برنخاست، از فکر کسى تدوین نشد. هیچ عالم بشرى این قرآن را تدوین نکرد، تنظیم نکرد. سوره هایش، آیاتش، معارفش، مفاهیمش را بررسى نکرد و انشا نکرد. مستقیما از جهان غیب نازل شد و در طى بیست و سه سال ماند و براى ابد جاى خود را تثبیت کرد. این سه تا کار را قرآن کرد: یعنى از زمین برنخاست، از آسمان نازل شد، اولا؛ و نزول اش هم بیست و سه سال طول کشید، ثانیا؛ و ماند که براى ابد بماند، ثالثا.
انسان کامل، مخصوصا فاطمه زهرا (س) هم وقتى هویت آن حضرت را ارزیابى مى کنیم، مى بینیم در همین مثلث خلاصه مى شود؛ او از زمین برنخاست. از آسمان نازل شد، و تقریبا هم سفر قرآن کریم بود. تا قرآن آیات و سوره هایش نازل مى شد، این هم روزانه متکامل مى شد، ترقى مى کرد. و تا قرآن به پایان رسید، عمر این بى بى هم به پایان رسید و براى ابد ماند. گرچه «انک میت و انهم میتون» شامل همه انسان ها هست.
وقتى وجود مبارک پیغمبر (ص) به مقام شامخ نبوت بار یافتند، به معراج رسیدند، در معراج غذایى میل کردند. وقتى از معراج نازل شدند، به زمین آمدند، دیگر تماسى نداشتند، مگر این که آن غذا به صورت نطفه دربیاید؛ آن میوه آسمانى و غیبى و بهشتى. آن میوه غیبى و بهشتى وقتى در صلب مطهر رسول اکرم به صورت نطفه فاطمه (سلام الله علیها) در آمد، در قرار مکین خدیجه (سلام الله علیها) مستقر شد. پس وجود مبارک این بانو، نظیر افراد دیگر، نظیر مردها و زن هاى عادى نیست که نطفه آنها محصول آب و غذا و میوه زمین باشد، از زمین برخاسته باشد، همانطورى که قرآن نظیر کتاب هاى بشرى نیست که محصول فکر بشر باشد، نطفه وجود مبارک فاطمه (س) هم محصول آن میوه غیب است، میوه بهشت است، از زمین برنخاست. منتها این چند سالى که طول کشید تا این نطفه مستقر بشود، این مقدمه انعقاد نطفه است.
باید وحى نازل بشود، تا پیامبر به آن مقام وحى یابى برسد، باید آن انقطاع وحى به عنوان آزمون فرا برسد، باید نوبت معراج فرا برسد، باید پیغمبر به معراج برود، باید در معراج آن میوه بهشتى را میل کند، بعد آن نطفه بشود تا بشود فاطمه. وقتى هم که از معراج آمدند، یک سال یا کمتر طول کشید، مثلا کمتر از یک سال طول کشید تا وجود مبارک فاطمه (س) متکومه بشود، این طلیعه پیدایش و تجلى آن بانو در عالم طبیعت است.
ضلع دوم این مثلث آن است که حالا چون بیست و سه سال این قرآن به تدریج نازل شد، این پنج سال اول تقریبا مقدمه بود براى پیدایش چنین معراجى و چنان میوه اى و چنین نطفه اى. همراه با نزول آیات و سور و معارف قرآن کریم این بانو ترقى مى کرد. اگر دو ساله بود در شعب ابى طالب با آن آیات و مشکلاتى که نازل مى شد، ترقى مى کرد و اگر چند سال در مکه تشریف داشتند، با آیات مکى مترقى مى شدند و اگر چند سال در مدینه تشریف داشتند، با آیات مدنى. وجود مبارک فاطمه (س) از چندین راه با قرآن رابطه داشت. گاهى مستقیم، گاهى غیرمستقیم؛ مستقیم اش هم دو نحو بود: یک نحو مستقیم اش این بود که از وجود مبارک پیغمبر آیات را، تلاوت آیات را، تعلیم کتاب و حکمت را، تزکیه را؛ این چهار کار را که وظیفه رسمى پیغمبر بود، فرا مى گرفت.
این چهار برنامه را مستقیما از مشهد و مکتب و محضر پدر بزرگوارش استفاده مى کرد. و هر روز این دو شاگرد را به پیشگاه رسول گرامى مى فرستاد؛ یعنى حسن و حسین سفیران فاطمه بودند. هر روز وجود مبارک فاطمه (س) حسنین را به مشهد و به محضر و به مکتب پیغمبر مى فرستاد، بعد از آنها استنطاق مى کرد که امروز چه آیه اى نازل شد؟ پیغمبر چه فرمود؟ آیه را چنین معنا کرد، چنان معنا کرد. این آیه را با آن آیه چگونه هماهنگ کرد؟ اینها گزارش مى دادند. در تکمیل گزارش با پدر بزرگوارش هم مذاکره مى کرد.
سفیر سومى که وجود مبارک فاطمه (س) داشت، على بن ابیطالب بود که باب مدینه علم بود. او هم مرتب گزارش مى داد: امروز این آیه نازل شد، پیغمبر اینچنین معنا کرد، این چنین تفسیر کرد و مانند آن. این سه راه را که یکى مستقیم و دو تا غیرمستقیم، وجود مبارک بى بى (س) داشت. راه دیگرى که غیرمستقیم است و هر کسى مى تواند آن را داشته باشد، منتها گرچه در نظام تکوین هر فیضى که به انسان عادى مى رسد به وسیله آن انسان کامل است که بیمنه رزق الورى و بوجوده ثبتت الارض و السماء، ولى به حسب ظاهر انسان یک راه مستقیمى هم با ذات اقدس اله دارد. آن راه را هم خدا وعده داده که اتقوا الله و یعلمکم الله. در سوره انفال بالاتر از این را وعده داد؛ ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا. شما را به فرقان نائل مى کند، متبرک مى کند که بالاتر از آن است.
خب این که فرمود: تقوا پیشه کنید از یک سو، خداوند معلم شما مى شود از سوى دیگر؛ اتقوا الله و یعلمکم الله، این بى بى (س) در اثر آن تقواى کامل شاگرد مستقیم ذات اقدس اله بود، معارفى را از آنجا فرا گرفت و از این که در سوره انفال خدا وعده داد: ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا، این بى بى (س) مثل اعلاى تقوا بود. ذات اقدس اله فرقان بین حق و باطل را به او عطا کرده است. این مجموعه اینقدر ادامه داشت تا قرآن به پایان برسد. همین که در اواخر عمر مبارک پیغمبر (ص) قرآن به پایان رسید، دیگر آیه اى نازل نشد، طولى هم نکشید که این پدر و آن دختر، هر دو رحلت کردند.
بى بى (س) بیش از 75 روز یا 95 روز بعد از رحلت رسول گرامى (سلام الله علیهما) نماند. تقریبا وقتى نازل شدن قرآن تمام شد، عمر این بى بى هم تمام شد. او با قرآن نفس مى کشید، با قرآن کامل مى شد، با قرآن مترقى بود، با قرآن مانوس بود. منتها قرآن آمد که بماند، این بى بى هم آمد که بماند. بدن اش البته رحلت کرده است، و اما جان او همچنان زنده است. این بخش اول که پشتوانه مسایل بخش دوم است. اما آنچه که ما موظفیم به این بانو اقتدا کنیم و وظیفه داریم، مامور هستیم و راهش هم ممکن است، آن است که این بانو (سلام الله علیها) هم در اعتقادات، هم در اخلاق، هم در حقوق، هم در فقه مطالب فراوانى را فرمودند و عمل کردند و تعلیم دادند و دستور عمل کردن را هم به ما داد. سر این که در پایان بخش اول به این نتیجه رسیدیم که وجود مبارک فاطمه آمد که بماند، نیامد که برود. نظیر افراد دیگر نیست که مى آیند و مى روند، بلکه او آمد که بماند.
اما آن که زهرا (س) آمد که بماند، تحلیل بخش پایانى سوره کوثر مى تواند سند این بحث باشد. در جریان سوره کوثر؛ یعنى: انا اعطیناک الکوثر، فصل لربک والنحر. ان شانئک هوالابتر، مستحضرید که غالب مفسران شیعه و سنى گفتند که: عده اى از سنادید قریش، مشرکان، بدخواهان، معاندان، روى همان سنت هاى باطلى جاهلیت گفتند: پیغمبر بعد از مردن، نام او و مکتب او و یاد او از بین مى رود. براى این که او که پسر ندارد.
ذات اقدس اله فرمود به این که: تو براى همیشه مى مانى. براى این که من به تو چیزى دادم که هیچ کس نمى تواند او را از بین ببرد و به تو فرزندى دادم که حافظ و مجرى آن چیز است. آن چیزى که به تو دادم «قرآن» است. و آن کسى هم که حافظ قرآن، مفسر قرآن، مبین قرآن، معلم قرآن، مجرى احکام و حقوق قرآن است، فرزندان همین دختر اند! فرمود: انا اعطیناک الکوثر. این کوثر مصادیق فراوانى دارد؛ دین هست، قرآن هست و ولایت هست. انا اعطیناک الکوثر. فصل لربک والنحر. ان شانئک هوالابتر. یعنى آنها که تو را شماتت مى کردند، بدى تو را مى خواستند، انقطاع نسل تو را مى خواستند، ابتر بودن تو را در نظر داشتند، آنها ابتر اند، نه تو ابترى! این ابتر، این لفظ چون در مقام تهدید است، مفهوم دارد. اگر بگویند: فلان شخص ابتر است، معنایش این نیست که دیگرى ابتر نیست، چون مفهوم ندارد. ولى اگر در لسان تهدید باشد، در ارزیابى هر دو باشد، در مرزبندى باشد، در تفریق باشد، این مفهوم دارد. ان شانئک هوالابتر. یعنى تو ابتر نیستى، آنها ابتراند. آنها منقطع النسل اند، تو منقطع النسل نیستى. نام آنها و یادمان آنها و یاد آنها از بین مى رود، نام تو و یاد تو همیشه مى ماند. خب؛ تهدید ذیل این سوره مبارکه انا اعطیناک الکوثر نشانه آن است؛ چون در مقام تهدید است، دو تا پیام دارد؛ یکى این که دشمنان تو منقطع مى شوند، از بین مى روند.
یکى این که تو از بین نمى روى! تو ابتر نیستى، تو متصل و پیوسته اى! اگر چنانچه وجود مبارک پیغمبر دختر مى داشت و لاغیر، براساس گمان باطلى و ظن جاهلى جاهلیت آن را ابتر مى پنداشتند و اگر پسر مى داشت، پسرش نظیر پسر نوح بود، باز او ابتر مى بود. چون این پسر نه تنها سبب دوام دین پدر نمى شد، بلکه مایه انقراض دین پدر بود. اگر فرزند مى داشت، فرزند بى تفاوت، کارى به دین نداشت. نه معاند بود، نه مخالف بود، نه معالف، باز هم این شخص ابتر بود. قرآن کریم فرمود: اینچنین نیست که تو فرزند صالح داشته باشى یا بى تفاوت. فرزند صالح دارى و مصلح دارى و اهل قرآن دارى و همتاى قرآن دارى و از بین نمى رود و از همین دختر هم هست. هم به دختر بها مى دهد، هم او را حافظ قرآن مى داند، و از نسل او مجریان و مفسران قرآن به بار مى آورد که باعث دوام نبوت و بقاى وحى و مکتب رسالت باشد که تو ابتر نیستى، تو مستدام و مستمرى، آنها ابتراند. ان شانئک هوالابتر. بنابراین این بانو توانست حافظ قرآن باشد.
اگر یک انسانى معصوم بود، ما یقین داریم حرف او، فعل او، تقریر او، سکوت او و قیام و قعود او حجت خداست. این که در زیارت آل یاسین به پیشگاه ولى عصر (ارواحنا فداه) سلام عرض مى کنیم، به تک تک حالات او سلام عرض مى کنیم، براى این که تک تک حالات او معصومانه است. والسلام علیک حین تقوم و تقعد، حین تقرء و تبیّن، حین ترکع و تسجد. آن وقتى که برمى خیزى، آن وقتى که مى نشینى، آن وقتى که سخن مى گویى، آن وقتى که تقریر مى کنى، آن وقتى که رکوع دارى، آن وقتى که سجود دارى، جامع همه اینها همان است که در سوره مبارکه انعام آمده است که: ان صلاتى و نسکى و محیاى و مماتى. خب اگر کسى معصوم بود، حیات و مماتش این است، شئون حیات و ممات این است، ما به تک تک این شئون معصومانه معصوم عرض ادب مى کنیم. معیار حجیت عصمت است، نه نبوت، نه رسالت و نه امامت. و چون این بانو (سلام الله علیها) معصومه است، حجت خداست. این که در نهج البلاغه، گاهى على بن ابیطالب (سلام الله علیه) به سخنان بى بى استشهاد مى کند که فاطمه چنین گفت، این استدلال به قول حجت الله است.
اما سر این که او حجت بر معصومین هم هست، این است که ائمه (علیهم السلام) عالم به غیب اند. اما منابع علمى اینها؛ گاهى از رسول اکرم شنیدند، گاهى از فاتح قرآن کمک مى گیرند، و گاهى از مصحف فاطمه. وقتى امام معصوم (سلام الله علیه) دارد خبر غیب مى دهد، از او سوال مى کنند که این خبر غیب را از کجا گفتى؟ مى گوید: در مصحف مادرمان بود. خوب این مصحف فاطمه چیست؟ همان است که جبرییل (سلام الله علیه) نازل مى شد،و این معارف را مى فرمود و وجود مبارک فاطمه (سلام الله علیها) تلقى مى کرد، بعد به امیر المومنین مى فرمود، امیرالمومنین املاى او را مى نوشت و کتابت مى کرد، کاتب این بخش از وحى هم بود، شده مصحف فاطمه. آن وحى تشریعى بود که با انقطاع عمر مبارک رسول گرامى (ص) به پایان رسید.
اگر در نهج البلاغه آمده است که وجود مبارک امیرالمومنین درباره رحلت پیغمبر (سلام الله علیهما) فرمود: لقد انقطع بموتک ما لم ینقطع بموت احمد من اخبار السما، آن ناظر به وحى تشریعى است. وگرنه وحى تسدیدى، تعریفى، انبائى، انحا و اقسام وحى الى یوم القیامه مخصوصا در شب هاى قدر نازل مى شود این دوام دارد. اینگونه از وحى ها در شب هاى جمعه در لیالى قدر بر ائمه نازل مى شد و بر وجود مبارک ولى عصر (ارواحنا فداه) هم نازل مى شود. این وحى قطع نشده است. اینگونه از معارف غیبى به وسیله جبرئیل (سلام الله علیه) نازل مى شد فاطمه (سلام الله علیها) تلقى مى کرد و این ها را حفظ مى کرد براى امیرالمومنین املاء مى فرمود وجود مبارک امیرالمومنین (سلام الله علیه) اینها را مى نوشت شده مصحف فاطمه و این مصحف الآن در نزد وجود مبارک ولى عصر (ارواحنا فداه) است. این از منابع علم غیب ائمه است که وقتى از یک امام معصومى سوال مى کردند یا گاهى خود آنها بلا واسطه و قبل از سوال و مستقیم مى فرمودند: در مصحف جده ما در مصحف فاطمه چنین آمده است. این مى شود حجت خدا بر خلق اجمعین مخصوصا در معارف غیبى نسبت به ائمه اطهار (سلام الله علیهم اجمعین).
حالا این بانو که براى همه ما ا سوه است در این بخش ما موظف ایم مثل آن حضرت حرکت کنیم منتها این در حد آفتاب و ما در حد شمع این فضاى کل جهان را روشن مى کند ما در زندگى خاص خودمان مثل شمع نور بدهیم به فضا و زندگى خود را روشن کنیم این است که فرمود: اگر کسى عمل خالص بکند و این قدرت را داشته باشد که عمل خالص را به پیشگاه ذات اقدس اله ببرد ذات اقدس اله بهترین و والاترین مصلحت او را به او عطا مى کند و نازل مى کند. یک وقت انسان کار خوب انجام مى دهد و دیگر به این فکر نیست که من این کار خوب را حفظ بکنم. این مثل یک باغبانى است که یک نهالى را غرس کرده است و دیگر به فکر آبیارى او نیست. ما ماموریم که مثل یک باغبانى که درکنار منزلش یک نهالى غرس کرده مثل فرزند از او نگه دارى کنیم، دائما به سراغ او باشیم، حدوثا و بقاء پس یک وقت یک کسى کار خیر انجام مى دهد به این فکر نیست که او را حفظ بکند ! گاهى او را مى گوید گاهى او را با منت ذکر مى کند گاهى مثلا خوش اش مى آید که دیگران بازگو کنند یا از او بهره بردارى کنند بهره بردارى تبلیغى و سیاسى. این شخص کار خوب کرده است و اما کار او زمینى است همین جا ماند. بعضى ها کار خوب انجام مى دهند براى ضبط و نگه دارى او هم تلاش و کوشش مى کنند اما تا یک مدت محدودى، برخى ها تلاش و کوشش شان زیاد هست اما آن قدرت را ندارند که بالا ببرند. وجود مبارک بى بى (سلام الله علیها) نفرمود اگر کسى کار خوب بکند خدا بهترین مصلحت را به او مى دهد. فرمود: کار خوب بکن این را نگه بدار این را هدیه بکن، برو و ببر. تا انسان بالا نرود که نمى تواند هدیه اى را به پیشگاه ذات اقدس اله اعطا بکند.
اگر کسى به جایى رسید که خودش کار خیر خود را به خدا تقدیم کرد خودش بالا برد نه ملائکه بالا ببرند. کار خیر را ملائکه مى برند گزارش مى دهند. بالاخره جواب را هم آنها مى آورند. آن بردن و آوردن هر دو مع الواسطه است بهره اش هم کم است. ولى اگر کسى خودش آن هنر را داشته باشد که همراه ملائکه بالا برود و این کار خیر خود را به پیشگاه ذات اقدس اله تقدیم بکند. خودش اصعاد کند، خودش به همراه عمل برود، آنگاه فاضل ترین مصلحت او را ذات اقدس اله نازل مى کند. خود خدا نه به فرشته ها بگوید.
خوب این دستورى که وجود مبارک بى بى به ما داده است. فرمود: این کار شدنى است. این کار را انجام بدهید و مانند آن.
بحثى که مربوط به جریان روز است همه ما باید از این بحث به عنوان بزرگداشت بى بى مخصوصا نسل جوان استفاده بکنیم. این است که زن ها در عالم زن هاى کامل، برجسته، بزرگ و بزرگوار خیلى اند. مثل اینکه مردان خیلى اند، اما کسى که مثل على بن ابیطالب بشود کم است. زن هاى بزرگ و بزرگوار هم زیاد اند اما کسى مثل بى بى فاطمه بشود کم است. یک وقتى امام (رضوان الله علیه) مى فرمود: جبرئیل براى هر پیغمبرى که نازل نمى شد؛ براى انبیاى خاص نازل مى شد. این که مرحوم کلینى (رضوان الله تعالى علیه) در کتاب شریف اصول کافى نقل مى کند: جبرئیل بر وجود مبارک فاطمه (سلام الله علیها) نازل مى شد این نشانه آن است که مقام آن حضرت نسبت به برخى از انبیاء بزرگتر و برجسته تر است. این نه براى آن است که زن هاى بزرگ در عالم کم اند. اگر از على بن ابیطالب تجلیل مى شود نه براى آن است که مرد هاى بزرگ در عالم کم اند. مردان بزرگ در عالم خیلى اند اما على خیلى بزرگ است. زنهاى بزرگ هم در عالم خیلى اند اما فاطمه خیلى بزرگ است.
اگر کسى خواست ببیند فاطمه چه قدر مقام دارد باید بگوید: همتاى على است. اگر درباره این بى بى سخن مطرح هست براى آن است که او خیلى بزرگ است. جبرئیل براى هر پیغمبرى نازل نمى شود. و این بى بى وقتى مقام علمى او روشن مى شود که این دو تا خطبه اى که یکى در مسجد، یکى در منزل ایراد کرده اند آن خطبه ها را ببینند بعضى خطبه هاى نهج البلاغه را ببینند، خطبه هاى نهج البلاغه هم یکسان نیستند.
بعضى ها عرشى اند بعضى متوسط اند. آن خطبه هاى عرشى نهج البلاغه را هم ببینید عمیق ترین جمله ها خطبه هاى عرشى نهج البلاغه را ببینند. آنگاه مى فهمد آن بخش هاى عرشى خطبه هاى عمیق نهج البلاغه قبل از اینکه على بن ابیطالب (سلام الله علیه) آن خطبه ها را بگوید و بفرماید لااقل بیست و پنج سال قبل اش همین بانو فرمود. یک خطابه اى دارد که قابل درک است براى خیلى ها. یک خطبه اى دارد که آن به این زودى ها درک شدنى نیست. خطبه اى که اینها مى خواندند به این فکر نبودند که مردم بفهمند. خطبه را که براى مردم نمى خوانند مثل دعا. اینها یک ارتباطى با خدا داشتند یک ارتباطى با جامعه و خلق. آن بخشى که به خطبه بر مى گردد به حمد بر مى گردد به توحید بر مى گردد به ثناء بر مى گردد آن کارى با مردم ندارد که مردم مى خواهند بفهمند یا نفهمند.
دعاى عرفه سید الشهداء را مردم مى خواهند بفهمند یا نفهمند. اما این بیست جلد وسائل و امثال اینها براى مردم است. فهمیدن اش هم سخت نیست. فهمیدن این مطالب بیست جلد وسائل و مستدرک و اینها چون براى بیان مردم، هدایت مردم، راهنمائى مردم، اخلاق مردم، حقوق مردم، فقه مردم است فهمیدنى است. منتها یک سى چهل سال درس مى خواهد. اما آن یک درسى نیست که انسان با این سى چهل سال حل بشود. نشانه اش این است که خیلى ها رفتند و ماندند. دعاها حسابشان جداست، خطبه ها حسابشان جداست، آنجا که ائمه با خدا سخن مى گویند حسابشان جداست آنجا که با خلق خدا دارند سخن مى گویند حسابشان جداست.

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:22 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

آورده اند که نابینایی مادرزاد بود در زمان حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم ، نام وی عبدالله ام مکتوم . روزی به در خانه رسول صلی الله علیه و آله و سلم آمد و آواز داد. رسول صلی الله علیه و آله و سلم گفت : در، آی . فاطمه علیها السلام برخاست و در خانه شد تا وی برون رفت . پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر سبیل امتحان گفت : ای فاطمه ! وی ترا نمی دید. گفت : ای ! پدر بزرگوار! اگر وی مرا نمی دید، من وی را می دیدم . چنانکه حق تعالی مردان را نهی کرده است در نامحرم نگاه کردن و گفته است : قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم ؛ زنان را نیز نهی کرده است و گفته که : قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن . پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: حمد خدای را که مردان و زنان ما را جمله عالم و دانا گردانیده است .
منبع:داستان عارفان

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:21 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

فاطمه از نگاه پیامبر صلوات الله علیه

پیامبر گرامـى اسلام در مـوارد گوناگـون و به مناسبت هاى مختلف و تعبیـرات متفاوت دربـاره مقام و عظمت فاطمه(س) سخـن گفته است. رسول خدا که خود مربى آن حضرت بـوده و در پرورش جنبه هاى وجـودى فاطمه زهرا(س) بزرگتـریـن نقـش را داشته است، بهتـر از هـر کـس مى تواند در باره او و ویژگیهاى والایش سخـن بگوید. در ایـن قسمت به چنـد گفتار از پیامبـر(ص) در باره فاطمه(س) بسنـده مـى شـود.

فاطمه محور حق و باطل است

در روایات مختلف و به مناسبت هاى گوناگـون از پیامبر(ص) نقل شده است: "ان الله لیغضب لغضب فاطمه و یرضـى لرضاها"(1) خداوند به هنگام خشمگین شدن فاطمه خشمگیـن مـى شـود؛ و هنگام خـشنـودى او خـشنود مى گردد. و در برخى روایات چنیـن نقل شده است: "انها بضعه منى یوذینى ما آذاها(2)؛ او پاره تـن من است ، هر که او را آزرده نمـایـد، مـرا آزرده کـرده است". و در بعضـى نقل ها اضافه شـده است: "... و یسرنـى ما سـرها"(3) ؛ آنچه او را شـاد نمـایـد، مـرا شـاد مـى گـردانـد".

او بهترین زنان جهان است

پیامبر گرامى اسلام در مناسبت هاى بسیار فرمود: فاطمه(س) بهتریـن ِ زنان جهان است. روزى على و فاطمه و حسـن و حسین در محضر پیامبر بـودند. رسول خدا فرمود: پروردگارا! تو خود مى دانى اینان اهل بیت و گرامـى تریـن انسان ها نزد مـن هستند. پـس دوست بدار کسانـى که اینها را دوست مـى دارند. و دشمن بدار کسانـى که اینان را دشمـن مـى دارند .. . و کمک کـن کسانـى را که به اینها کمک مـى کننـد و آنان را از هر ناپاکـى، پاک گـردان و آنان را از هـر گناهـى در امان بـدار . آنگاه فرمـود:
یا على! تـو امام امت و جانشیـن مـن هستى، که مومنان را به سوى بهشت مى کشانى و گـویا مى بینـم دخترم فاطمه در حالى که بر اسبـى از نـور سـوار است و فـرشتگـان زیادى اطـراف اوینـد، وارد صحنه قیامت مى شود ، و زنان مومـن امتـم را به بهشت سوق مى دهد. پـس هر زنى که در شبانه روز نماز بخـواند و روزه به جا آورد و حج کند و زکات مالـش را بپردازد و از شوهرش اطاعت کند و بعد از مـن ولایت على را پذیرا باشد، با شفاعت دخترم فاطمه وارد بهشت مى شـود. او سرور زنان جهان است. سؤال شد: آیا او سرور زنان ایـن جهان است؟
فرمود: مریم دختر عمران، سرور زنان ایـن جهان است. دخترم فاطمه سرور زنان تمام عالـم، از اولین و آخـریـن خـواهـد بـود. او در محراب عبادت مى ایستد، در حالـى که هفتاد هزار فرشته مقرب به وى سلام مـى کنند، و همان طـور که فرشتگان مریـم را مـورد خطاب قرار مى دادند، او را نیز مـورد خطاب قرار داده و مـى گـویند: " ان الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علـى نساء العالمیـن " (4)؛ همانا خـداوند تـو را بـرگزید و پاکیزه گـردانیـد و در میان زنان جهان تـو را بـرتـرى داد.(5) سیـدة النساء بـودن آن حضـرت چنان مشهور و معروف بـود که هیچ مسلمانـى تـوانایـى انکـار آن را نـداشت؛ از ایـن رو امامان معصـوم(ع) و پیروان آنها، در مـوارد گوناگـون از ایـن مـوضـوع بهره مـى جستند و از آن براى اثبات حقانیت علـى(ع) استفاده مـى کردند و مخالفان هـم تـوانایى انکار آن را نداشتند.

آیه تطهیر در باره فاطمه است

انس بـن مالک نقل مى کند: پیامبر گرامى اسلام ، مدت شـش ماه ، در آن هنگام که براى اقامه نماز صبح از خانه خارج مى شد، چـون به خانه فاطمه مى رسید، مى فرمـود: اى اهل بیت پیامبر! نماز، و آنگاه آیه "انمـا یـریـد الله لیذهب عنکـم الـرجـس اهل البیت و یطهرکــم تطهیرا"(6) را قرائت مى کرد.
فاطمه در نگاه علی علیه السلام

مبـاهـات علـى(ع) به همسـرى فـاطمه(س)

حضرت علـى(ع) در مـوارد گوناگـونـى بـراى اثبات حقانیت خـود به داشتـن همسـرى چـون فـاطمه(س) استنـاد مـى کرد؛ از جمله:
1ـ در جریان سقیفه على(ع) ضمـن برشمردن فضایل و کمالات خـویـش و اینکه او بایـد بعد از پیامبر رهبـرى و هـدایت جامعه اسلامـى را عهده دار شود به ابـوبکر فرمود: تو را به خدا سوگند مى دهـم! آیا آن کسـى که رسـول خدا او را براى همسرى دخترش برگزید و فرمـود:
خـداوند او را به همسرى تو (علـى) در آورد، مـن هستـم یا تـو؟! ابوبکر پاسخ داد: تو هستى.( 7)
2ـ در جریان شوراى شـش نفره که به توصیه خلیفه دوم براى انتخاب جانشیـن وى تشکیل شده بـود و حضرت علـى(ع) یکـى از آنان محسـوب مـى شـد، حضرت خطاب به سایر اعضا فرمـود: شما را به خـدا سـوگند مى دهم! آیا در بیـن شما به جز مـن کسى هست که همسرش بانوى زنان جهان بـاشـد؟ همگـى پـاسخ دادنـد: نه.(8)
3ـ معاویه به علـى(ع) نامه اى مـى نـویسد و براى خـود افتخارها و امتیازهاى علـى(ع) را مـدعى مـى شـود. علـى(ع) در پاسخ،ضمـن رد امتیازهاى بـى اسـاس معاویه، به فضیلتها و امتیازهاى خـود اشاره کرده، مى فرماید: نمى بینى مردمـى از مهاجران را در راه خدا شهید نمودند که همگان از فضیلتى برخوردار بـودند، تا آنکه شهید ما ـ حمزه ـ شـربت شهادت نـوشید و به سیدالشهدا ملقب گردیـد، و چـون رسـول خـدا(ص) بر او نماز خـوانـد، به گفتـن هفتاد تکبیر او را مخصـوص گرداند؟! نمى بینى مردمانى در راه خدا دست خـود را دادند و ذخیره ای از فضیلت براى خود نهادند، و چـون یکى از ما را ضربتى رسید و دست وى جدا گردید (جعفر بـن ابى طالب)، طیارش خـواندند که در بهشت به سـر بـرد و ذوالجناحیـن که با دو بال پـرید؟! و اگـر نبـود که خدا خـود ستـودن را نهى کرد، گـوینده (علـى) فضیلتهاى فـراوانـى بـرمـى شمرد که دلهاى مـومنان با آن آشناست و در گـوش شنـونـدگان خـوش آواست ...

فاطمه(س) در نگاه امام حسن(ع)

امام حسـن(ع) در موارد متعددى راجع به مادر گرامیـش ، سخـن گفته است، از جمله نقل شـده است : مـادرم را دیـدم که در شب جمعه در محراب عبادت ایستاده و پیـوسته تا هنگامـى که خـورشید پهنه افق را فرا گرفته بود، مشغول رکـوع و سجـود بـود، و شنیـدم که براى مردان و زنان باایمان دعا مى کرد و اسامى یکایک آنها را مـى بـرد و براى خویشتـن چیزى از خدا نخـواست. عرض کردم: مادر! چرا همان گـونه که براى دیگران دعا مى کنى، براى خـود دعا نمى کنى؟
فرمود: فـرزنـدم! اول همسـایه، بعد از آن خـانه . (9)

فاطمه(س) از نگاه امام حسین(ع)

امام حسیـن(ع) در مـوارد متعددى از مـادرش فـاطمه به عظمت یـاد کرده و از اینکه مادرى چـون فاطمه دارد، مباهات مـى کند و آن را از امتیازات و برترى خـود بر دیگران به حساب مـىآورد. در جریان عاشـورا ایـن مـوضـوع به خـوبـى مشـاهـده مـى شود .
در روز عاشورا بعد از شهادت على اصغر، امام حسیـن(ع) بر مرکب خویـش سـوار شد و براى جنگ و جهاد حرکت کرد و اشعارى خـواند که مضمونش چنین بود:
... عمر سعد با لشکرى سنگیـن براى ظلم و ستـم به سوى مـن آمده ، نه به جهت کار ناشایستـى که از من سر زده باشـد. تنها جرم مـن آن است که به روشنایـى خـورشیـد و ماه (پیامبـر و علـى) افتخار مـى کردم. به علـى که پـس از پیامبر برترین بود و به پیامبر قرشى از طرف پدر و مادر. بهتریـن مخلـوقات ، پدرم بـود و بعد از آن مـادرم. پـس مـن فـرزنـد بهتـریـن انسـانها هستم.

فاطمه(س) در نگاه امام سجاد(ع)

امام سجـاد(ع) نیز در مـواردى از عظمت و مـرتبت فـاطمه(س) سخـن گفته است؛ از جمله:

فراگیرى دعاى فاطمه

امام سجاد(ع) مـى فرماید: در روز عاشـورا، پدرم مرا در حالـى که خـون از بدنـش مى جـوشید، به سینه چسبانید و فرمود: پسرم! دعایى را که مادرم فاطمه زهرا به مـن آمـوخته است و او خـود از رسـول خـدا فـرا گرفته و پیامبـر آن را از جبـرئیل فـرا گـرفته که به هنگام گرفتارى و نیاز شـدیـد و مشکلـى که براى وى پیـش مـىآمـد بخواند، از من فرا گیر و بخوان:
"بحق یـس و القرآن الحکیـم و بحق طه و القـرآن العظیـم یا مـن یقدر على حوائج السائلیـن، یا مـن یعلـم ما فى الضمیر، یا منفس عن المکروبین یا مفرج عن المغمـومیـن، یا راحم الشیخ الکبیر، یا رازق الطفل الصغیر، یا مـن لا یحتاج الى التفسیر صلى على محمد و آل محمد." (10)

شفاعت فاطمه برآورده مى شود

امام سجاد(ع) مـى فرماید: آن گاه که قیامت فرا رسـد ، منادى ، ندا دهد : در ایـن روز، ترس و اندوهى به خـود راه ندهید. هنگامـى که چنین اعلام شـود، تمام مردم سرها را بلند مـى کننـد و از ایـن عفـو عمومى خـوشحال مى شوند و وقتى گفته شـود: کسانى که به آیات ما ایمان آوردنـد و مسلمـان شـدنـد،(11) به جز مسلمـانـانـى که دوستـدار اهل بیت هستند، همگـى سـرها را بزیر اندازنـد. آن گاه اعلام مى شـود: ایـن است فاطمه دخت محمد. او و همراهانـش به سـوى بهشت مى روند: سپـس خداوند فرشته ای خدمت وى مى فرستـد و مـى گـوید:
حاجتت را از مـن بخواه! فاطمه(س) عرضه مى دارد: پروردگارا، حاجت مـن آن است که مرا و کسانـى که فرزندان مرا یارى کردنـد، مـورد عفو قرار دهى.(12)

فاطمه(س) در نگاه امام باقر(ع)

از امام باقر(ع) در باره مقام و عظمت حضـرت فاطمه(ع) روایاتـى بسیار نقل شده است از جمله این سخـن امام صادق(ع) نقل مى کند که جابـر به امام باقر(ع) عرض کرد: اى فـرزنـد رسـول خـدا! مـن به فدایت گردم! درباره فضیلت جده ات فاطمه(س) حدیثى برایم نقل کـن که هـر گاه آن را بـراى شیعیان نقل کنـم، خـوشحال شـونـد. امام باقر(ع) فرمود: پدرم از جدم و او از رسـول خدا نقل مى کند: چـون روز قیامت فرا مـى رسد، براى پیامبران و انبیاى الهى، منبرهایـى از نـور نصب مـى کننـد که منبـر مـن از همه بـالاتـر است. آن گاه خداوند فرمان مى دهد: اى محمد! سخنرانى کـن. مـن هم چنان سخنانى مـى گـویـم که هیچ کدام از پیامبران همانند آن را نشنیده باشند.
آن گاه براى اوصیاء منبرهایى از نـور نصب مى کنند و براى وصى مـن علـى در وسط آن منبره، منبرى نصب مى شـود که از همه آنها بالاتر است. سپس خداوند فرمان مى دهد:
اى على! خطبه بخـوان و علـى سخنانـى بیان مـى کند که هیچ کـس از اوصیاء هماننـد آن را نشنیـده بـاشنـد. آن گـاه بـراى فـرزنـدان پیامبران منبرهایى نصب مى شـود و براى دو فرزندم (حسـن و حسیـن) منبرى از نـور نصب مى شود و به آنها گفته مى شـود: سخـن بگـویید.
آنان چنان سخنانـى بر زبان جارى کنند که هیچ کـدام از فرزنـدان پیـامبـران، همـاننـد آن را نشنیـده بـاشند. آن گـاه جبـرئیل نـدا مـى دهـد: فـاطمه دختـر محمـد کجاست؟ خدیجه دختر خـویلد کجاست؟ مریـم دختر عمران، آسیه دختر مزاحـم، ام کلثـوم مـادر یحیـى کجـاینـد؟ آنـان از جـاى بـرمـى خیزنـــد.
سپـس خـداونـد از اهل محشـر مـى پـرسـد: امروز عظمت از آن کیست؟
محمد و على و حسـن و حسین مى گویند: از خداى یکتاى قهار. آن گاه خداوند مى فرماید: اى اهل محشر! مـن کرامت را براى محمد و على و حسـن و حسین و فاطمه قـرار دادم. سـرها را پاییـن بینـدازیـد و چشمها را فرو بنـدید، چـون فاطمه مـى خـواهد به بهشت برود. سپـس جبرئیل ناقه اى از ناقه هاى بهشتـى مـىآورد و حضـرت فاطمه بـر آن سـوار مى شـود و در حالى که فرشتگان زیادى او را احاطه کرده اند، وى را به بهشت مىآورند. فاطمه هنگامى که به نزدیک بهشت مـى رسد، درنگ مى نماید. خـداونـد مـى فرمایـد: درنگ شما براى چیست؟ فرمان دادم که شما را به بهشت ببرند. فاطمه عرضه مـى دارد: پروردگارا! دوست دارم در چنیـن روزى مقامـم شناخته شـود. خداوند مى فرماید:
اى دختر حبیبـم! برگرد و نظر افکـن و هر کـس را که دوستى تو یا دوستى یکی از فرزندان تو در دلـش باشد، او را گرفته و وارد بهشت کن.
سپـس امام باقر(ع) فرمـود: به خـدا سـوگند! اى جابر! در آن روز فاطمه شیعیان و دوستانـش را همانند پرنده اى که دانه خـوب را از دانه بد جدا مى کند، از بیـن جمعیت جدا مى کند، هنگامى که شیعیان آن حضرت همراهـش به نزدیک بهشت رسیدند، آنان نیز درنگ مـى کنند.
خداوند مى فرماید: اى دوستان مـن! درنگ شما براى چیست، در حالـى که فـاطمه در بـاره شمـا شفـاعت کرده است؟
آنان پاسخ مـى دهنـد: دوست داریـم در چنیـن روزى منزلت ما روشـن شـود. خداوند مى فرماید: دوستان مـن! نظر افکنید و هر کـس که به جهت محبت فاطمه شما را دوست مـى دارد یا شما را مهمانـى کرده یا به شما لباس داده یا شـربت آبـى به شما داده یا در غیاب شما از شمـا دفـاع کـرده، بـرگیـریـد و همـراه خـود به بهشت ببـریـد.
سپـس امام باقر(ع) فرمـود: اى جابر! در آن روز باقـى نمـى مانند مگـر افراد شک کننـده یا کافـر یا منافق (و بقیه از بـرکت وجـود فاطمه به بهشت مى روند)!(13)

فاطمه(س) در نگاه امام صادق(ع)

از امـام صـادق(ع) در مقـام و مـرتبت و عظمت مـادرش فــاطمه(س) روایات زیادى نقل شـده که دو نمـونه ذکر مـى شـود: معرفت او بـر همگان لازم است مرحوم مجلسى در ضمـن روایتى از امام صادق(ع) نقل مـى کنـد: فاطمه صـدیقه کبـرا است. محـور حـرکت انسان هاى گذشته، معرفت و شناخت حضرت فاطمه(س) بـوده است.(14)
روایت دیگری از امام صادق(ع) در ذیل آیه شـریفه"انا انزلناه فـى لیله القـدر"است که مـى فرماید: منظور از "لیله" فاطمه و منظور از "قدر" خداوند است. هر کـس فاطمه را آن گونه که سزاوار است بشنـاسـد ، " لیلة القـدر" را درک کرده است. (15)

فاطمه(س) در نگاه امام کاظم(ع)

سلیمان بن جعفـر مـى گـویـد: از حضـرت مـوسـى بـن جعفر(ع) شنیدم: در خانه اى که اسم محمد، على، حسن، حسین، جعفر، عبدالله و از زنان، اسـم فاطمه باشد، فقر و تنگدستى وارد نخـواهد شد.(16)
از حضرت موسى بـن جعفر(ع) نقل شده است: همـانـا فـاطمه، صـدیقه و شهیده است . (17)

فاطمه(س) در نگاه امام رضا(ع)

از حضرت علـى بـن مـوسـى الرضا(ع) روایات متعددى در باره مقام و جـایگـاه رفیع حضـرت فـاطمه(س) شده است.
روایت متعددی درباره مقام و جایگاه رفیع حضرت فاطمه (س) از حضرت علی بن موسی الرضا (ع) نقل شده است .
اگر علـى(ع) نبـود، همسرى براى فاطمه(س) یافت نمـى شد حضرت امام رضا(ع) از پدران بزرگـوار خـود از علـى(ع) نقل مى کند که پیامبر به مـن فـرمود: اى علـى! عده اى از بزرگان قـریـش، مرا در مـورد ازدواج فاطمه، سرزنـش کرده و گفتند: فاطمه را از تـو خواستگارى کردیم و موافقت ننمودى و او را به على دادى، به آنها گفتـم: به خدا سوگند! مـن از پیش خود در ایـن باره مخالفت نکردم و به نظر شخصـى او را به ازدواج علـى در نیاوردم، بلکه خداوند با ازدواج شما مخالفت و با ازدواج على موافقت فرمـود. جبرئیل بر مـن نازل شده و گفت: اى محمد! خداوند عزوجل مـى فرماید: اگر علـى(ع) را نمـىآفریـدم، براى دخترت فاطمه همتا و همسرى در روى زمیـن یافت نمى شد. (18)

برترى فاطمه(س) بر همگان

همسرى با فاطمه زهرا(س) آنچنان سبب کمال و بـرترى و مباهات است که امام رضا(ع) از پدر و اجداد گرامیـش نقل مى کند که پیامبر به علـى(ع) فرمـود: سه فضیلت به تـو داده شد که به مـن داده نشـده است. على(ع) عرض کرد: چه چیزهایى به مـن داده شده است؟
فرمـود: تو پدرزنى همچون من دارى،که مـن چنین پدرزنى ندارم، همسرى چون فاطمه به تو داده شده، که به من داده نشده است، حسـن و حسین به تـو داده شده، که به مـن داده نشـده است.(19)

فاطمه(س) از منظر امام جواد(ع)

از آن حضرت در باره حضـرت زهـرا(س) روایاتـى نقل شـده که به دو مورد بسنـده مـى شـود. مـوسـى بـن قاسـم گوید به حضرت جواد عرض کردم: تصمیـم گرفته بودم براى شما و پـدر بزرگـوارت طـواف کنـم. گفتنـد که به نیابت جانشینان نمى شود طواف کرد. فرمود: هر قدر که مى توانى طواف کـن، چون ایـن کـار جـایز است.
سه سـال بعد خـدمت آن حضـرت رسیــدم و راجع به طـوافهایى که براى معصـومان انجام داده بـودم، تـوضیحاتى دادم. سپـس عرض کردم: گاهى از طرف مادرت حضرت فاطمه نیز طـواف کردم و گاهى هـم نکردم. فرمـود: آن را زیاد انجام بده ، زیرا که برتریـن چیزى است که بدان عمل مى کنى.(20)

فاطمه(س) به روایت امام هادى(ع)

آن حضـرت در وجه نامگذارى حضـرت صـدیقه طاهـره به"فاطمه" از رسـول خـدا نقل مـى کنـد: دختـرم فاطمه را بـدان جهت "فـاطمه" نامیدند که خـداوند عزوجل او و دوستانـش را از آتـش جهنـم به دور نگه مى دارد.(21)

فاطمه(س) در نگاه امام عسکرى(ع)

از امام حسـن عسکـرى(ع) نیز روایاتـى دربـاره حضـرت فـاطمه(س) رسیده است.

بهشت درخشان از نور زهرا است

امام حسـن عسکرى(ع) از پدران بزرگـوارش از على(ع) نقل مى کند که پیامبر(ص) فرمـود: آن هنگام که خـداونـد آدم و حـوا را آفریـد، آنـان در بهشت به خـود مبـاهـات مـى کـردنـد. آدم به حــوا گفت:
خداوند هیچ مخلـوقى بهتر از ما نیافریده است. خداوند به جبرئیل فرمـود: این دو بنـده ام را به فردوس بریـن ببر! زمانـى که وارد فـردوس شـدنـد، چشمانشان به بانـویـى افتاد که جامه اى زیبـا از جامه هاى بهشتـى در بر داشت و تاجـى نـورانـى بر سر گذاشته و دو گوشواره درخشان به گوشـش آویخته بود و بهشت از پرتو نور چهره اش درخشان بـود. حضرت آدم به جبرئیل گفت: حبیبـم جبـرئیل! ایـن بانـو که از زیبایـى چهره اش بهشت نـورانـى گشته، کیست؟ گفت: او فاطمه دختر محمد، پیامبرى است که از نسل تـو می باشد که در آخر الزمان خـواهـد آمـد. گفت: ایـن تاجـى که بر سر دارد ، چیست؟ پاسخ داد:
شوهرش على بـن ابى طالب است. گفت: این دو گوشواره که بر دو گوش او است، چیست؟ پاسخ داد: دو فرزندش حسـن و حسین مى باشند. آدم گفت:
حبیبـم! آیـا اینـان پیـش از مـن آفـریـده شـده اند؟
گفت: بلـى، اینان در علـم مکنـون خداوند چهار هزار سال پیـش از آنکه تـو آفـریـده شـوى، وجـود داشتنـد.(22)

پاداش عالمان

از آن حضرت نقل شده است: زنـى خـدمت حضرت زهرا شرفیاب شده، عرض مى کند: مادر ناتـوانى دارم که نسبت به مسایل نماز شبهاتى دارد. مـرا فـرستـاده است که از شمـا بپـرسـم.
حضـرت پاسخ او را داد: مجـددا سـوال دیگـرى مطـرح کـرد که پاسخ شنید. باز هـم سوالى دیگر تا به ده سـوال رسید و پاسخ گرفت. زن از سؤال هاى ِ بسیار ، شرمنده شده، گفت: بیش از ایـن شما را به زحمت نمـى انـدازم! حضـرت فـرمـود: هـرچه مـى خـواهـى، سـوال کن.
سپـس براى تقویت روحیه وى فرمود: اگر به کسى کارى واگذار کنند، مثلا بار سنگینـى را به او بـدهند که به ارتفاع بلندى حمل کند و در برابر صـد هزار دینار مزد بـدهند، آیا احساس خستگـى مـى کند؟
زن پاسخ داد: خیر. حضرت فرمود: مـن در مقابل هر پرسشى که جـواب مـى گـویـم، پاداشـى به مراتب بیشتر از ایـن از خـداونـد دریافت مـى کنـم. پـس سزاوارتر است از جـواب پـرسش ها خسته نشـوم. آنگاه فرمود: از پدرم(ص) شنیدم که فرمـود: در روز قیامت عالمان شیعه، در پیشگاه خداوند حاضر مى شـوند و به اندازه دانششان و کوششى که در راه ارشاد بندگان خدا نمـوده اند،به آنان مقام و مرتبه داده مى شـود، به طورى که به برخى از آنان یک میلیون نور مى دهند.(23)

فاطمه(س) در نگاه حضرت مهدى(عج)

عده اى از شیعیان درباره جانشینـى حضـرت امام حسـن عسکرى(ع) با یکـدیگر اختلاف داشتنـد. در ایـن باره خـدمت حضـرت بقیه الله(عج) نـامه اى نـوشتنـد و جـریـان اختلاف را ذکـر کـردند.
حضرت ضمـن پاسخ به نامه آنها فرمود: " و فى ابنة رسـول الله(ص) لى اسوه حسنه " (24) دختر رسـول خدا (فاطمه) براى مـن سرمشق و الگوى نیکویى است.
حضـرت حجت بـن الحسـن العسکـرى(عج) که جهان را بـا ظهور و احکام نورانى خـود متحـول مى کند و آنچنان حکـومتى در روى زمیـن تشکیل مـى دهـد که تا به حال ایجاد نشـده است و عدالت را در تمام کـره زمیـن حاکـم مى گرداند، فاطمه(س) را الگو و اسوه خود در رفتار و برنامه حکومتى خود مى داند.
آنچه گذشت جلـوه اى از سخـن معصـومان علیهم السلام در باره عظمت و جایگاه رفیع فاطمه زهرا(س) بـود. به امیـد آنکه مـورد عنایت آن حضرت واقع شـود و در جهان ابدى، ما را مشمول شفاعت خـویـش قرار دهد.

پی نوشت :

1ـ بحار، ج43، ص54.
2ـ اعلام الـورى، فضل بـن حسـن طبرسى، تحقیق موسسه آل البیت قـم، چاپ اول، 1417، ج1، ص294.
3ـ بحـار، ج43، ص،26 / عوالـم العلوم، 1/11، ص148.
4- آل عمران /42.
5- بحـار، 43، ص24،حدیث ،2 منـاقب ابـن شهر آشـوب، ج3، ص360، موسسه انتشاراتى علامه، قم.
6ـ احزاب، 23.
7- بحار،ج29، ص11.
8ـ احتجاج، ، ص321.
9- بحار، ج 43، صص 81-82، حدیث 3.
10- بحار، ج 92، ص 196.
11ـ زخرف، 69.
12ـ عوالـم العلـوم، 1780/2/11 ـ 1779.
13ـ بحـار، ج43، ص64/ عوالم، ج2،ص116.
14ـ همان، ج43، ص105.
15ـ بحار، ج43، ص65، حدیث 580.
16ـ سفینه البحار، ج4، ص295.
17ـ مرآه العقول،ج5، ص315.
18ـ بحار، ج43، ص،92/ مسنـد الامام الـرضا، ج1، ص41، حـدیث 177.
19ـ مسنـد الـرضـا، ج1، ص119، حـدیث 81.
20- کافى، ج4، ص314، حدیث 2.
21ـ همان، ص74.
22ـ لسان المیزان، ج3، ص346.
23ـ همان، ص3، حدیث3.
24ـ همان، ج53، ص180.

نوشته شده در  دوشنبه 91/1/14ساعت  11:20 عصر  توسط محمدرضا صرافی نژاد