ائمه علیهم‏السلام به اصحابشان سفارش اکید می‏فرمودند که از زیارت مسجد غدیر غفلت نکنند. امام حسین علیه‏السلام در مسیر مکه به کربلا توقفی در غدیر داشتند. امام باقر و امام صادق علیهماالسلام به مسجد غدیر آمدند و جای‏جایِ مراسم غدیر را برای اصحابشان تشریح کردند.
محدثان و علمای بزرگ نیز در غدیر حضور می‏یافتند و ادای احترام می‏کردند. علی بن مَهْزِیار اهوازی (قرن سوم) در سفر حج خود به مسجد غدیر آمده است.
در کلام شیخ طوسی (قرن ششم) و ابن حَمزه (قرن هفتم) و شهید اول و علامه حلی (قرن هشتم) از مسجد غدیر یاد شده که بر باقی بودن آثار آن در زمانشان دلالت دارد.
سید حیدر کاظمی در سال 1250 ق از وجود آن خبر داده. در آن روز مسیر رفت و آمد از غدیر فاصله داشته ولی مسجد آن مشهور بوده است. محدث نوری نیز از وجود آن در سال 1300 ق خبر داده و شخصا در آن حضور یافته و اعمال آن را به‏جا آورده است.
موقعیت جغرافیایی غدیر خم
منطقه غدیرخم در مسیر سیلاب‏هایی واقع شده که پس از عبور از غدیر به «جُحْفه» می‏رسد و سپس تا دریای سُرخ ادامه پیدا می‏کند و آب سیل‏ها را به دریا می‏ریزد. چنین مسیرهایی را به زبان عربی «وادی» می‏گویند. وادی جُحْفِه مسیر سیلی است که به دریا می‏ریزد. در این مسیر آبگیری طبیعی به وجود آمده که پس از عبور سیل، آب‏های باقیمانده در آن جمع می‏شود. به چنین گودال‏ها و آبگیرهایی در عربی غدیر می‏گویند. در مناطق مختلف غدیرهای زیادی در مسیر سیل‏ها وجود دارد که با نام‏گذاری از یکدیگر شناخته می‏شوند. این غدیر هم برای شناخته شدن از غدیرهای دیگر، به نام «خم» نامگذاری شده است.
نام غدیر خم در طول چهارده قرن تغییر نیافته و در کتاب‏های جغرافیایی و تاریخی و لغتِ مربوط به قرون مختلف همین نام را برای این مکان معین می‏بینیم که موقعیت دقیق آن را تعیین کرده‏اند و فواصل آن را از چهار جهت مشخص کرده‏اند.
نام‏های مختلف منطقه غدیر
گاه از یک منطقه جغرافیایی به مناسبت‏های مختلف با نام‏های متفاوت یاد می‏کنند. از غدیرخم هم در تاریخ با نام‏های مختلفی یاد شده است. در مواردی با نام «جُحْفه» از آن یاد شده؛ بدان مناسبت که غدیر خم در وادی جحفه قرار دارد. در مواردی «خَرّار» گفته شده که نام مسیل غدیر تا جحفه است که سیل را به آن‏جا می‏ریزد.
گاه با نام «غُرَبَه» از آن یاد می‏شود و این به مناسبت هم‏جواری غدیر با این منطقه است؛ چرا که هر دو در یک وادی قرار دارند.
در موقعیت غدیر و جحفه هرچه از شرق به غرب به سمت دریا پیش می‏رود، مسیر سیل وسیع‏تر می‏شود و کسانی که در صدد تعیین فاصله جحفه تا غدیر بوده‏اند از زاویه‏های مختلفی مسافت را اندازه گرفته‏اند و فاصله آن تا جحفه را گاهی سه مایل و گاهی دو مایل تعیین کرده‏اند.
تغییرات جغرافیایی غدیر
وضعیت جغرافیایی منطقه غدیر در طول تاریخ تغییراتی داشته است، به‏خصوص آن‏که در مسیر سیل بوده و شکل آن به راحتی تغییر یافته است. جنبه‏های طبیعی منطقه از زمان پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم تا کنون تغییراتی به این شرح داشته است:
ـ در نزدیک آبگیر غدیر چشمه آبی است که پس از جاری شدن به سمت غدیر آمده و در آن می‏ریخته است. این چشمه گاهی کم‏آب یا خشک می‏شده و گاهی بر اثر عوامل طبیعی مسیرش از غدیر عوض می‏شده و به سمت دیگری می‏رفته است.
ـ در اطراف چشمه درختانی سرسبز و انبوه وجود داشته است. گاهی بر اثر سیلاب‏ها این درختان از بین می‏رفته و در سال‏هایی که آبِ چشمه کم بوده یا خشک می‏شده، درختان نیز سرسبزی خود را از دست می‏دادند و می‏خشکیدند.
ـ کنار آبگیر درختان صحرایی کهنسالی بوده که پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم در سایه آنها سخنرانی فرموده است. این درختان نیز بر اثر عمر زیاد خشکیده‏اند و سیل نیز در از بین رفتن آنها مؤثر بوده است.
ـ خود آبگیر از نظر عمق و طول و عرض در سالیان متمادی که سیل از روی آن عبور کرده دگرگونی‏های بسیاری کرده، ولی محل اصلی آن تغییری نکرده است.
محل کنونی مسجد غدیر
هم اکنون غدیر بیابانی است که در آن آبگیری قرار دارد و محل مسجد ـ که اکنون اثری از آن نیست ـ بین چشمه و آبگیر بوده است. این منطقه در حدود دویست کیلومتری مکه، در نزدیکی شهر «رابِغ»، در کنار روستای جحفه ـ که میقات حجاج است ـ قرار دارد و هم اکنون به‏نام «غدیر» شناخته می‏شود و مردم منطقه به خوبی از محل دقیق و نام آن آگاهند و می‏دانند که شیعیان هر از چند گاهی برای زیارت آن به منطقه می‏آیند و پرس‏وجو می‏کنند.
گزارش سفرهای تحقیقاتیِ دو تن از اهل خبره به منطقه غدیر از بهترین تحقیقات جغرافیایی درباره غدیر به حساب می‏آید. این دو نفر «عاتِقِ بنِ غَیْثِ بِلادی» از جغرافی دانان کنونی اهل تسنن عربستان و دیگری «دکتر شیخ عبدالهادی فَضْلی» از علمای شیعه عربستان است.
توصیف وضعیت جغوافیایی کنونی غدیر خم
عاتق بن غیث بلادی از علمای اهل سنت، سفر خود را به منطقه غدیر خم در سال 1393 ق و مشاهدات جغرافیایی خود را چنین توصیف می‏کند:
از «جُحفه» به «قَصر عُلْیا» آمدم. در آن‏جا شخصی از اهل منطقه را دیدم و درباره «چشمه غدیر خم» سؤال کردم. او به درختان خرمایی در سمت مشرق اشاره کرد و گفت: آنجا «غُرَبَه» است و منظورش همان غدیرخم بود که امروزه گاهی به این نام خوانده می‏شود. هشت کیلومتر پس از قصر عُلیا به غدیرخم رسیدم که از شرق رابِـغ 26 کلیومتر است. آبگیری در سمت غربی دشت هست که حدود 150 درخت خرما کنار آن است. این دشت قبلاً «خَرّار» نام داشته و سیل در آن جاری می‏شده، ولی هم‏اکنون تپه هایی در آن ایجاد شده که مانع سیل است. در سمت شرقی این آبگیر دشت «خانِق» است که آب کوه‏های «شِراء» از 25 کیلومتری در آن جاری می‏شود و به این آبگیر می‏ریزد که باعث بقای این آبگیر تاریخی شده است. این آبگیر همیشه پرآب است و هر قدر خشک‏سالی باشد خشک نمی‏شود.
سمت جنوب این آبگیر، صحرای «وَبَریّه» و کنار آن «عُوَیْرِضَه» است. در سمت غربی و شمال غربی غدیر خم آثار شهری باستانی دیده می‏شود که حصاری داشته و به وضوح قابل رؤیت است. از جمله این آثار، سه ساختمان بلند یا قلعه که خراب شده است.
در سمت شمال شرقی، بیابان سیاه رنگی است که «ذُوَیْبان» نام دارد. در سمت شمال غربی بیابان «رُمْحَه» است که جنگل‏های درخت «سَمُر» آن را فرا گرفته است. درخت «سَمُر» نوعی درخت مخصوصِ بیابان‏ها و شنزارها است که در حد فوق العاده‏ای رشد می‏کند و شاخ و برگ‏های پرپشت پیدا می‏کند و شباهت زیادی به درخت چنار دارد و سایه مناسبی در صحراهای خشک ایجاد می‏کند.
در سمت شمال، دشت وسیعی است که همان «وادی ظَهْر» است و سراسر آن را جنگل‏های درخت سَمُر به‏گونه‏ای پوشانده که عبور از آن را مشکل ساخته است.
آبادی غدیر در طول قرن‏5
سه دلیل می‏توان بر این مطلب ذکر کرد که در گذشته در محل غدیر خم جمعی از مردم به صورت شهر یا روستای بزرگی سکونت داشته‏اند.
1 . وجود چشمه غدیر؛ زیرا در حجاز، بودنِ یک چشمه مساوی با وجود روستاست.
2 . بعد از شهادت امیرالمؤمنین علیه‏السلام فرزندان صحابه و انصار و قریش در دشت‏های حجاز متفرق شدند و برای خود باغ‏ها و آبادی‏هایی ساختند که به صراحت تاریخ مناطق اطراف غدیر خم از آن مناطق بوده است. بنابراین بعید نیست که در غدیر هم وطن کرده باشند و اطراف آن را آباد ساخته باشند، به خصوص آن‏که سابقه حضور پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم نیز در آن‏جا ثابت بوده است.
3 . زمین‏های اطراف غدیر همه کوهپایه‏ای و دشت‏مانند هستند و اهل منطقه نقل می‏کنند که در گذشته سراسر آن را نخلستان پوشانده بوده است.
این سه دلیل ثابت می‏کند که سرزمین غدیرخم که امروزه فقط چند چادرنشین در این سو و آن سویش خیمه زده‏اند، روزگاری مکان آبادی بوده است.

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:38 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

اگر تاجری بخواهد مدت کوتاهی به مسافرت برود لازم می داند که جانشین و نماینده ای معین کند. رئیس هر اداره و وزیر هر وزارت خانه، معاونی تعیین می کنند تا در غیاب آنان به کارها رسیدگی نماید و قطعا حق انتخاب این معاون نیز با خود آنهاست. زیرا بهتر می دانند که چه شخصی از عهده این کارها بر می آید. آیا امر رسالت الهی ساده تر از این مسایل است؟ آیا رساندن پیام خدا و پیگیری راه او از این قانون مستثنی است؟ مسلما نه.
اگر رییس اداره ای جانشین معین نکند و  در غیاب او  هرج ومرج ایجاد شود و در انجام امور کم کاری پیدا شود، قطعآ همه شخص رییس را مسوول می دانند. زیرا او می بایست این وضع را پیش بینی  نموده و برای جلوگیری از آن راهی معین می کرد.
درتمام قوانین اساسی ممالک انسانی نیز این اصل پیش بینی شده است. چگونه می شود در تز مترقی اسلامی به این امر بسیار مهم توجه نشده باشد؟ ایا این اعتقاد یعنی انتصابی نبودن امامت، ناقص فرض کردن اسلام نیست؟ آیا خداوند نمی دانسته عدم تعیین امام چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟  آیا شخص پیامبر دارای قدرت پیش بینی نبوده  و لذا هم خدا و هم پیامبر سکوت کرده و از چنین مساله حیاتی چشم پوشیده اند؟ هیچ گاه عقل انسان منصف این ادعا را نمی پذیرد. اسلامی که برای همه شوون فردی و اجتماعی راه معین کرده و پیش بینی لازم را نموده است در این مساله ساکت نمی نشیند.
شکی نیست که وجود امام سبب خیرو سعادتمندی جامعه انسانی است و با بودن امام امکان بهره مندی از کتاب خدا افزایش می یابد و نتیجه گیری از زحمات انبیاء ممکن و میسر می گردد. از طرف دیگر تعیین امام برای خدا کار مشکل و غیر ممکنی نیست. همان طوری که پیامبر را معین می کند، می تواند امام را نیز معین و معرفی نماید و اگر خداوند چنین نکند، بشر در تحیر و سرگردانی و اختلاف آراء و برداشتها گیر می کند. خودداری از این عنایت، از طرف پروردگار عملی ناپسند است و عمل نا پسند و قبیح هم در خداوند راه ندارد. غرض خداوند کمال و رشد معنوی ما انسان هاست، پس چگونه ممکن است خداوند نسبت به چنین امر حیاتی بی توجه باشد؟
از طرف دیگر امام باید دارای خصایص مختلفی باشد. به طور اجمالی، بنا بر عقل سلیم و عقیده شیعه امام باید عالم به همه حقایق و معصوم باشد و تا فردی مورد تایید الهی نباشد، دارای چنین امتیازی نمی شود و شناخت چنین افرادی از عهده افراد معمولی خارج است. لذا این از الطاف الهی است که چنین وارستگانی را به مردم معرفی کند.
شما اگر دستگاه و لوازم خاصی را از جای خاصی خریداری کنید، برای بهره وری مفید از آن از نماینگان سازنده آن دستگاه کمک می گیرید. به همین منوال شرط استفاده کامل از کتاب خدا و تز الهی بهره مندی از نمایندگان الهی است. باید کتاب خدا را بوسیله فارغ التحصیلان دانشگاه خداوندی شناخت و بر جزئیات آن آگاهی پیدا کرد.
(بر گرفته از کتاب درسهایی از اصول عقاید-  دکتر اسدی گرمارودی)
آیا براستی رسول خدا به دستور پروردگار جانشینی برای خود تعیین کرده است یا خیر؟  اگر خداوند جانشینی معین نموده، پیامبر در چه زمان و چه موقعیتی اورا به صورت عمومی به مردم معرفی کرده ؟ دوست عزیز، شاید بتوانیم پاسخ این سوالات را در ماههای آخر عمر شریف پیامبر و آخرین حج ایشان جستجو نماییم .

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:38 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

خداوند تبارک و تعالى پیامبرانش را براى هدایت و راهنمایى مردم فرستاده است تا به انحرافات فکرى و عملى دچار نشوند چرا که تاریخ بشریت آکنده و مملوّ ازاین انحرافات مى باشد که در نتیجه دورى از تعالیم پیامبران است.
هدف از آفرینش جهان هستى همان هدایت و بندگى است و این هدایت باید تا روز قیامت برقرار باشد زیرا اگر لحظه اى مردم بدون راهنما باشند غرض الهى محقق نخواهد شد.
حال براى شروع بحث حدیثى از وجود مبارک پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل مى کنیم و متذکر مى شویم که تمام احادیث و مستندات این مقاله از منابع معتبر اهل سنت مى باشد.
رسول اکرم  (صلی الله علیه و آله) فرمودند: یهود و نصارا، هفتاد و دو فرقه شدند و همه آنها در آتش اند مگر یک فرقه و امت من هفتاد و سه فرقه مى شوند و همه در آتش اند مگر یک فرقه که اهل نجات هستند(1).
سؤالى که مطرح مى شود این است که آیا مى توان تصور کرد پیامبرى که نسبت به هدایت مشرکین به اندازه اى اصرار و دلسوزى مىورزید که خداوند به ایشان خطاب فرمود: (لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلاّ یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ )(2) گویى مى خواهى جان خود را از شدت اندوه از دست دهى بخاطر اینکه آنها ایمان نمى آورند. ـ نسبت به آینده اُمت خود نگران نباشد و فکرى به حال هدایت آنها بعد از خود نکرده باشد؟ آیا مى توان تصور کرد پیامبرى که در اوج تدبیر و حکمت است، نسبت به امر جانشنى و رهبرى جامعه اسلامى بى تفاوت بوده باشد؟
اگر کسانى منکر علم غیب پیامبر شوند و بگویند پیامبر نمى دانست بعد از خودش چه اتفاقاتى مى افتد، مى گوییم که هر فرد عاقلى براى مسئله جانشینى خود اهمیت قائل است حال چه برسد به پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) که دین اسلام را از جانب پروردگار به مردم ابلاغ کرده است و نگران از بین رفتن و تحریف آن مى باشد. پس حتماً باید جانشینى براى خود معین فرموده باشند و یا حداقل ملاک و ضابطه اى براى مسئله امامت و رهبرى مردم، مشخص مى فرمودند تا مردم بعد از ایشان حیران و سردرگم نباشند.
اما طبق اخبار و شهادت تاریخ، پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) نه تنها عالم به غیب بوده اند بلکه از انحرافات و گمراهى هاى بعد از خودش خبر داده است. روایتى که مطرح شد یکى از دهها روایاتى است که پیش گویى پیامبر  (صلی الله علیه و آله) را در مورد امت خود نشان مى دهد. البته این روایت هم، متأسفانه مانند بسیارى از روایات در کتب اهل سنت که خود را حافظ سنت پیامبر مى دانند مصون از تحریف نمانده; چرا که در پایان روایت اهل نجات را منحصر در گروه اهل جماعت نقل کرده اند.
قابل توجه است که اهل سنت که خود را اهل جماعت مى دانند، متفرق ترین و پراکنده ترین گروه اسلامى اند که در بسیارى از مسائل اساسى و بنیادین اختلاف نظر دارند.
حال که قلم به این جا رسید مناسب است که نمونه هایى از این اختلافات را که به حدّ تکفیر و خونریزى رسیده است بیان کنیم.
1ـ فتنه خلق قرآن که درباره آن چه کشتارهایى واقع شد. ابوحنیفه گفت: هر که گمان کند قرآن مخلوق است، کافر است و هر که آنان را تکفیر نکند، او هم مانند آنان کافر است(3). ابن تیمیّه گفت: هر که بگوید قرآن مخلوق است، کافر است و لعنت خدا و ملایکه و همه مردم بر او باد!!!(4)
با توجه به اینکه هم اکنون اکثریت اهل سنت معتقد به خلق قرآن هستند.
2ـ شیخ ابن حاتم حنبلى گفت: هر که حنبلى نباشد، مسلمان نیست(5).
3ـ شافعى ها گفتند: هر کس حنبلى است، کافر است(6).
4ـ شافعى ها گفتند: هر کس اشعرى نباشد، کافر است(7).
5ـ در سال 507 هـ . قاضى حنفى در دمشق گفت: اگر حکومت را در دست داشتم، شافعى ها را وادار به پرداخت جزیه مى کردم!! در سال 567 هـ . ابو حامد طوسى همین حرف را درباره جنابله گفت: و در سال 554 هـ . به خاطر درگیرى میان حنفى ها و شافعى ها، بازار اصفهان به آتش کشیده شد(8).
6ـ اهل آندلس مالکى بودند و حنفى و شافعى و حنبلى را بیرون مى کردند و اگر معتزلى بود او را مى کشتند(9).
آیا بعد از این همه درگیرى و اختلاف آیا باز هم مى توان این گروه را اهل جماعت نامید تا اهل نجات باشند؟!
آیا بعد از این همه انحرافات باز هم مى توان پذیرفت که پیامبر اسلام  (صلی الله علیه و آله) براى هدایت مردم، بعد از خودش جانشینى معرفى نکرده باشد تا مردم هنگام فتنه ها به او رجوع کنند و در مسائلى که اختلاف نظر شده، از او اطاعت کنند؟ بسیار جاى تعجب و تأسف است که حتى در مسئله وضو و نماز که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) روزانه پنج مرتبه میان صحابه آن را به جاى مى آوردند اختلاف هاى فاحش وجود داشته باشد چه برسد به بقیه احکام.
آیا نباید امامى وجود داشته باشد که سنت پیامبر را حفظ کند؟
آیا لطف الهى اقتضا نمى کند که همواره امامى براى هدایت مردم میان آنان وجود داشته باشد؟
اعتقاد شیعه
شیعه معتقد است که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) از جانب خداوند امامى را براى مردم معرفى کرده است و از نسل او امامانى براى هدایت مردم و حفظ دین از انحرافات وجود دارند که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) آنان را به مردم معرفى کرده بودند ولى متأسفانه طمع عده اى ریاست طلب و کینه افرادى منافق مانع از تحقق آن شد. شیعه معتقد است که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) در روز غدیر، امیرالمؤمنین حضرت على  (علیه السلام) را به عنوان امام و رهبر جامعه اسلامى بعد از خودش به مردم معرفى کرده و با این کار، دین الهى کامل شد.
اجمالى از واقعه غدیر
پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) در بازگشت از آخرین حج در سال دهم هجرى، روز هیجدهم ذى الحجّه در مکانى به نام جحفه به امر الهى توقف کردند و امر فرمودند افرادى که جلوتر رفته اند برگردند و منتظر شدند افرادى که عقب مانده بودند برسند. جحفه مکانى بود که راه هاى اهل مدینه و مصر و عراق از هم جدا مى شد. آن روز به حدى گرم بود که اعراب از شدت گرما قسمتى از رداى خود را به سر کشیده و قسمتى هم زیر پاهایشان بود تا گرما کمتر به آنان برسد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بعد از اقامه نماز ظهر، به همراه امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) به روى جهازهاى شتران که براى خواندن خطبه آماده شده بود رفتند و میان جمعیتى که بیش از صد هزار نفر بودند شروع به خواندن خطبه کردند به گونه اى که تمام مردم ایشان را مى دیدند. بعد از ستایش خداوند و تذکر و موعظه، فرمودند: إنى اُوشک أن أدعى فأجیب من أولى الناس بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا الله ورسوله أعلم. قال: إن الله مولاى و أنا مولى المؤمنین و أنا أولى بهم من أنفسهم. ثم قال:
«فمن کنت مولاه فعلى مولاه».
اى مردم! نزدیک است که از میان شما بروم. چه کسى نسبت به مؤمنین از خودشان أولى و سزاوارتر است؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: خداوند مولاى من و من مولا و سرپرست مؤمنین و از خودشان به آنها اُولى و سزاوارترم. سپس فرمود: هر که من مولاى اویم على مولاى اوست.
نگاهى به سند حدیث غدیر
با وجود اینکه این حدیث مانند سایر احادیث در حق امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) تحریف و یا کتمان شده; در عین حال تواتر آن غیر قابل انکار است. براى آگاهى اجمالى از سند این حدیث به نکات زیر توجه کنید. قبل از آن متذکریم که نکات و مستنداتى که در این مقاله ارائه مى شود برگرفته از دو کتاب گرانسنگ و ارزشمند الغدیر(ج1) نوشته مرحوم علامه امینى (رضى الله عنه) و نفحات الأزهار فى خلاصه عبقات الأنوار (ج 6 ـ 9) نوشته آیت الله میلانى (دامت برکاته) مى باشد و چون بناى این مقاله بر اختصار است خوانندگان محترم مى توانند براى آگاهى از جزئیات و مطالب بیشتر به این کتابها مراجعه فرمایند.
1ـ بیش از صد نفر از صحابه این حدیث را نقل کرده اند که چنین رقمى در مورد هیچ یک از احادیث وجود ندارد. حافظ ابوالعباس احمد بن محمد، معروف به ابن عقده (م 333 هـ) در کتابى که راجع به حدیث غدیر تألیف کرده نام 99 نفر از صحابه را ذکر مى کند که این حدیث را روایت کرده اند و مى گوید: 28 نفر دیگر هم از صحابه این حدیث را نقل کرده اند.
2ـ محمد بن جریر طبرى (م 310 هـ ) این حدیث را با 72 طریق، ابوبکر جعابى (م 355 هـ ) با 125 طریق، ابوسعید سجستانى (م 477 هـ ) با 120 طریق و احمد بن حنبل با 40 طریق ذکر کرده اند.
3ـ ابن حجر عسقلانى مى گوید: این حدیث جداً اسانید زیادى دارد که ابن عقده آنها را در کتاب مستقلى جمع کرده است و بسیارى از اسانید آن صحیح و حسن است(10).
4ـ بیش از 15 نفر از علماى اهل سنت اعتراف به تواتر این حدیث کرده اند، مانند: جلال الدین سیوطى، ملا على قادرى، مناوى، ابن کثیر، ذهبى و...
5ـ 360 تن از علماى اهل سنت از قرن دوم تا سیزدهم این حدیث را نقل کرده اند.
مؤلفین حدیث غدیر:
بسیار قابل توجه است که 11 نفر از بزرگان اهل سنت، اسناد این حدیث را در کتابى مستقل گردآورى کرده اند و تواتر این حدیث را به اثبات رسانیده اند.
در میان این تألیف کنندگان نام محمد بن جریر طبرى، ابن عقده، ابوبکر جعابى، دارقطنى، ابوسعید سجستانى و شمس الدین ذهبى به چشم مى خورد.
ذهبى (م 748 هـ ) مى گوید: کتابى درباره اَسناد حدیث غدیر از ابن جریر طبرى دیدم که از مشاهده آن و کثرت اسانید آن بسیار تعجب کردم(11).
ابن کثیر (م 774 هـ ) مى گوید: کتابى از ابن جریر طبرى دیدم که احادیث غدیر خم را در دو مجلد بزرگ جمع کرده بود و همچنین کتابى که اسناد حدیث طیر را جمع کرده بود(12).
متأسفانه این کتاب هم مثل بسیارى از کتب دیگر که هر کدام به تنهایى براى اثبات امامت امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) کافى است به دست ما نرسیده است. عجب است از کسانى که خود را حافظ سنت پیامبر مى دانند که چرا این کتابها را کتمان کرده اند؟!!
حال که وضعیت سند این حدیث مشخص شد و اعترافات علماى اهل سنت به تواتر آن روشن گردید به دلالت و معناى آن مى پردازیم.
دلالت حدیث غدیر
مهمترین اشکالى که اهل سنت درباره دلالت این حدیث مطرح مى کنند این است که لفظ «مولى» در این حدیث به معناى یارى کننده، محب و یا محبوب مى باشد و لفظ «مولى» به معناى «أولى به تصرف (ولایت داشتن)» در کلام عرب وجود ندارد.
حال به یارى خداوند متعال ثابت خواهیم کرد که به اعتراف بزرگان خودشان،استعمال لفظ «مولى» در «أولى به تصرف» شایع است و سپس معلوم خواهد شد که کلمه «مولى» در حدیث غدیر به همین معنى مى باشد.
1ـ 43 نفر از بزرگان اهل لغت، ادب و تفسیر اهل سنت تصریح مى کنند که لفظ «مولى» در معناى «اُولى» در قرآن کریم و احادیث و اشعار عرب استعمال شده است. مانند: فراء، کلبى، ثعلب، مبرد، ابوعبیده، أخفش، زجاج، جوهرى، زمخشرى، تفتازانى، قوشجى و...
2ـ 35 نفر از علماى اهل سنت تصریح دارند که لفظ «مولى» به معناى «المتصرّف فى الأمر»، «ولىّ الأمر»، «ملیک» و «رئیس» استعمال شده است. مانند: مبرد، زمخشرى، نسفى، سیوطى، ابن اثیر، ابن کثیر، ثعلبى، ابن الجوزى و...
3ـ یکى از دلایل قاطع بر این استعمال، همین حدیث غدیر است که در برخى نقلها به جاى «من کنت مولاه» آمده است «من کنت اولى به من نفسه» و یا «من کنت ولیه وأولى بنفسه»(13) چرا که با توجه به قاعده پذیرفه شده «الحدیث یفسّر بعضه بعضا»(14) (حدیثها همدیگر را تفسیر مى کنند) معلوم مى شود که «مولى» به معنى همان «اولى به نفس» مى باشد.
4ـ در صحیح بخارى کلامى وجود دارد که نشان مى دهد «مولى» به معناى «ملیک» استعمال مى شود که این استعمال هم براى اثبات امامت کافى است چرا که ملیک به معناى پادشاه است.
الف) قال البخارى فى کتاب التفسیر، باب: ولکل جعلنا موالى مما ترک الوالدان... و قال معمر: موالی: اولیاء ورثه عاقد أیمانکم، هو مولى الیمین وهو الحلیف. والمولى أیضاً: ابن العم. والمولى: المنعم المعتق والمولى: المعتق. والمولى: الملیک. والمولى: مولى فى الدین(15).
اشکال دیگر
اشکال دیگرى که به دلالت این حدیث شده این است که اگر «مولى» به معناى «اولى» باشد باید بتوانیم به جاى «أولى منک» بگوییم «مولى منک»، در حالى که این استعمال غلط است.
جواب این سؤال با اندک تأملى روشن مى شود، حتى افرادى که مقدمات ادبیات عرب مى خوانند مى توانند به این سؤال پاسخ دهند. این اشکال نشان دهنده اوج تعصب است زیرا افرادى که نمى خواهند زیر بار دلالت این حدیث بروند ناچارند هر اشکالى که به ذهنشان مى رسد بگیرند تا خود را نجات دهند. «الغریق یتشبت بکل حشیش».
جواب
شارح مقاصد وشارح تجرید که از علمال اهل سنت هستند جواب این شبهه را اینگونه داده اند که «مولى» اسم است به معناى اولى نه اینکه مانند «اولى» وصف باشد تا اینکه اعتراض مى شود «مولى» جزو صیغه اسم تفضیل نیست.
ثانیاً، اصل این اشکال مغالطه اى بیش نیست چرا که همه جا نمى توان الفاظ مترادف و هم معنى را به جاى هم به کار برد. مثلاً در همین حدیث، بعضى از اهل سنت ادّعا مى کنند که «ألستُ اولى بالمؤمنین» یعنى «ألست أحبّ إلى المؤمنین» و حال آنکه «أولى» بوسیله «باء» متعدى شده اما «أحب» بوسیله «إلى» واین نشان مى دهد که به جاى «أولى» نمى توان «أحب» گذاشت پس ادعایى که کرده اند باطل است. و یا مثلاً با اینکه «صَلّى» در بعضى موارد به معناى «دَعا» مى باشد نمى توان به جاى «صَلّى علیه» گفت «دَعا علیه» چرا که معنى برعکس مى شود چون «دَعا علیه» یعنى بر ضرر او دعا کرد و مثلاً فرق میان «حتّى» و «إلى» ـ ضمیر متصل و منفصل ـ و...
حال که ثابت شد استعمال لفظ «مولى» در «أولى به تصرف» شیوع دارد به حدیث غدیر مى پردازیم تا با استفاده از قرائن قطعى معناى آن کاملاً روشن شود.
البته مخفى نماند که این لفظ بدون قرینه هم دلالت کامل بر ولایت و امارت دارد. چنانچه در حدیثى از صحیح مسلم آمده است که: «ولا یَقُل العبد لسیده مولاى و زاد فى حدیث ابى معاویه: فان مولاکم الله. (بنده (برده) نباید به صاحب خود بگوید مولاى من. همانا مولاى شما فقط خداست)(16). پس معلوم مى شود معناى متبادر از مولى همان اولى به تصرف است و بقیه معانى احتیاج به قرینه دارد، چرا که اگر معناى غالبى آن ناصر و یا محب بود وجهى براى نهى پیامبر نبود.
قبل از اینکه به قرائن حدیث بپردازیم ممکن است سؤالى در ذهن خوانندگان مطرح شود که چرا پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) از لفظى که صراحت کامل در جانشینى و رهبرى بعد از خود داشته باشد استفاده نکردند مثلاً لفظ حاکم، امیر، رئیس و...؟
در جواب باید بگوییم اولاً هنگامى که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) این دستور را از جانب خداى متعال به مردم ابلاغ کرد هیچ کس در ولایت امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) بعد از پیامبر تردید نکرد حتى ابوبکر و عمر تهنیت گفتند و عمر گفت: إنه مولاى. دلیل این وضوح و روشنى این است که خطبه پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) طبق نقلى که از امام باقر  (علیه السلام) به ما رسیده است کاملاً نشان مى دهد که منظور از «ولىّ» و «مولى» همان ولایت و إمارت مى باشد زیرا این خطبه در حدود نصف جزء قرآن است و بسیار جاى تعجب است از افرادى که خود را حافظ سنت پیامبر مى دانند چگونه خطبه این مهمى و تاریخى را کامل نقل نکرده اند شاهد این کتمان این است که احمد بن حنبل در مسند خود، نقل مى کند: «فخطبنا»(17) ـ پیامبر براى ما خطبه خواند. آیا این دو سه خطى که نقل کرده اند خطبه است؟!
با این که حاکم در مستدرک مى گوید: «قام خطیباً فحمد الله وأئنى علیه وذکّر ووعظ فقال ما شاء الله أن یقول»(18) ـ پیامبر خطبه خواند. خدا را حمد و ثنا گفت و تذکر داد و موعظه نمود. حال جاى این سؤال اساسى است که چرا این تذکر و موعظه را نقل نکردند؟ چرا این خطبه را به صورت کامل نقل نکردند؟
البته جواب آن روشن است; همان دلیلى که سبب شد که کاغذ و دوات براى پیامبر نیاورند همان سبب کتمان این خطبه شد; همان دلیلى که سبب شد بسیارى از حقائق بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را نقل نکنند همان سبب کتمان این خطبه شد.
قرائن حدیث غدیر
قرائنى که نشان مى دهد منظور از «مولى» همان «ولى امر» است به دو دسته تقسیم مى شوند:
1ـ قرائن حالى 2ـ قرائن لفظى
قرائن حالى:
1ـ مطرح کردن این ابلاغ در میان جمعیتى که بیش از 100 هزار نفرند، آن هم به گونه اى که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) دستور فرمودند کسانى که جلوتر رفته اند برگردند و منتظر بقیه افراد شدند.
2ـ محلى که براى این ابلاغ تعیین شده بود، محل انشعاب و جدا شدن راه ها از یکدیگر بود و اگر هدف پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) در بیان این حدیث، فقط گوشزد کردن به چند نفر از صحابه بود که با امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) هنگام بازگشت از یمن اختلاف پیدا کرده بودند، دلیلى براى تشکیل این اجتماع عظیم نبود تا افرادى که به عراق یا مصر مى روند از این قضیه مطلع شوند بلکه هنگامى که به مدینه مى رسیدند در مسجد این مطلب را بیان مى کردند.
3ـ آن روز به قدرى گرم و سوزان بود که هنگام توقف در آن بیابان، اعراب از شدت گرما نشستند و مقدارى از عباى خود را روى سر کشیده و مقدارى را هم زیر پاهایشان گذاشته بودند تا از زمین هم گرماى کمترى به آنها برسد.
آیا معقول است که پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) حداقل نصف روز مردم را در این بیابان نگه دارد تا به آنها بفرماید: على را دوست داشته باشید؟!! یا اینکه بفرماید: على یاور شماست!!!
این حرف را هیچ انسان با منطقى از چنین پیامبر حکیمى نخواهد پذیرفت.
قرائن لفظى:
1ـ این حدیث در برخى نقلها به صورت «من کنت اولى به من نفسه فعلىّ ولیّه» و در برخى به صورت «من کنت ولیه و أولى بنفسه» آمده است که نشان مى دهد منظور از «ولىّ» همان «أولى به نفس» است چرا که اگر مراد ناصر یا غیره بود دلیلى وجود نداشت که پیغمبر بفرمایند: «من کنت اولى به من نفسه» بلکه مثلاً مى فرمودند هر که من پیامبر او هستم یا اینکه هر که مسلمان است و اینکه هر که ایمان به خدا و رسول خدا  (صلی الله علیه و آله) دارد و...
2ـ آیه شریفه: (یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ إِنَّ اللّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ )(19) ـ اى پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملاً به مردم برسان و اگر این کار را انجام ندهى رسالت او را انجام نداده اى و خداوند تو را از (خطرات احتمالى) مردم، نگاه مى دارد و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمى کند- قبل از این واقعه  نازل شده است.
این شأن نزول را 22 نفر از بزرگان اهل سنت اعتراف مى کنند. مانند: ابن ابى حاتم، ابن مردویه، ثعلبى، ابن عساکر، فخر رازى و...
هر چند که فخر رازى این قول را میان اقوال مزعومه آورده است اما این نشان دهنده تعصب اوست چرا که خودش این قضیه را از ابن عباس و براء بن عازب نقل مى کند و هیچ دلیلى براى ردّ آن ندارد.
آنچه از این آیه استفاده مى شود دو مطلب بسیار مهم است:
1ـ تهدید پیامبر به اینکه اگر این ابلاغ صورت نگیرد، رسالت الهى انجام نشده است.
2ـ خداوند به پیامبرش وعده مى دهد که او را از فتنه مردم حفظ خواهد کرد.
با توجه به این دو مطلب لازم است که معناى «ولى» غیر از آن چیزى باشد که اهل سنت مى گویند. چرا که اگر به معناى ناصر و یا محبوب و... باشد اولاً این ابلاغ آن قدر مهم نیست که اگر بیان نشود رسالت الهى انجام نشود. ثانیاً، با ابلاغ آن، ترسى وجود ندارد که خداوند به پیامبرش وعده حفظ از خطر بدهد.
پس روشن مى شود که منظور از ابلاغ، رساندن حکمى است که بواسطه آن دین ودنیاى مردم اصلاح مى شود و حلال و حرام الهى محفوظ مى ماند و قبول این حکم براى عده اى، تلخ و سنگین بود که احتمال ایجاد فتنه مى رفت و این حکم نمى تواند چیزى به جز ابلاغ وصایت وخلافت امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) باشد چرا که بواسطه آن احکام الهى محفوظ مى ماند و امور مسلمین اصلاح مى شود وکینه هایى که در دل برخى از امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) بود احتمال شعله ور شدن داشت و به همین خاطر خداوند به پیامبرش وعده حفاظت داد.
3ـ به تصریح 7 نفر از علماى اهل سنت، آیه شریفه (الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِْسْلامَ دِیناً)(20)- امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین شما پذیرفتم- بعد از این واقعه نازل شده است. مانند: ابن مردویه، ابونعیم اصفهانى، ابن مغازلى و...
از این آیه استفاده مى شود که آنچه بوسیله آن دین کامل شد و نعمت تمام شد باید امر بسیار مهمى باشد که بدون آن دین ناقص است و آن امر مهم چیزى جز امامت و خلافت نمى تواند باشد.
نکته اى که باقى مى ماند این است که در صحیح بخارى روایت شده که شأن نزول این آیه در روز عرفه بوده نه روز غدیر.
جواب این است که طبق تصریح عده اى از علماى اهل سنت اشکالى در تعدّد نزول آیات قرآن نیست پس امکان دارد که حکم جانشینى امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) در روز عرفه از جانب خداوند به پیامبر صادر شده باشد و روز غدیر خم، آیه (یا ایها الرسول...) نازل شده باشد یعنى اى پیامبر آن حکمى که روز عرفه درباره جانشینى امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) نازل شد به مردم ابلاغ کن. که البته این تأخیر در ابلاغ حکم، مصالح متعددى داشته است که از محل بحث خارج است.
4ـ شعر حسّان بن ثابت بعد از این واقعه عظیم که به اذن پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) و در حضور ایشان و صحابه انشاء شد و هیچ کس حتى مشایخ سه گانه به او اعتراض نکردند.
قسمتى از شعر حسّان:
ینادیهم یوم الغدیر نبیهم***بخم واسمع بالرسول منادیاً
یقول فمن مولاکم وولیکم***فقالوا ولم یبدوا هناک التعامیا
إلهک مولانا وأنت ولینا***ولم ترمنّا فى الولایه عاصیاً
فقال له قم یا على فإننى***رضیتک من بعدى إماماً وهادیاً
بیت آخر (پیغمبر به على فرمود: بلند شو، بدرستى که تو بعد از من امام و رهبر مردم مى باشى) سپس پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) به او فرمودند: اى حسّان تا زمانى که با زبانت از ما دفاع کنى مؤید به روح القدس هستى.
این شعر را 8 نفر از علماى اهل سنت نقل کرده اند. مانند: ابن مردویه، ابونعیم اصفهانى، کنجى، سیوطى و...
5ـ هنگامى که این خبر منتشر شد شخصى به نام حارث بن نعمان نزد پیامبر آمد و گفت: ما را از جانب خدا امر کردى به گفتن شهادتین، ما هم قبول کردیم;  ما را امر کردى به نماز و زکات و روزه و حج، ما هم قبول کردیم تا آنکه به این مقدار راضى نشدى و پسر عمویت را بر ما برترى دادى و گفتى: من کنت مولاه فعلى مولاه. آیا این امر از جانب خداست یا از جانب تو؟ رسول خدا  (صلی الله علیه و آله) فرمودند: قسم به خدایى که جز او خدایى نیست، این امر از جانب اوست. سپس آن شخص برگشت و به سمت مرکبش رفت و گفت: خدایا اگر آنچه پیامبر مى گوید درست است سنگى از آسمان بر ما فرود آور یا عذابى نازل کن!
هنوز به مرکبش نرسیده بود که سنگى از آسمان فرود آمد و او را هلاک کرد. سپس این آیه نازل شد: (سَأَلَ سائِلٌ بِعَذاب واقِع)(21) تقاضا کننده اى تقاضاى عذابى کرد که واقع شد.
این قضیه را 18 نفر از علماى اهل سنت نقل کرده اند. مانند: ثعلبى، سمهودى، ابن صباغ، مناوى و...

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:33 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

6ـ مُناشده و احتجاج امیرالمؤمنین على  (علیه السلام) به این حدیث که 44 نفر از علماى آنها این مناشدات را نقل کرده اند. مانند: احمد بن حنبل، بزّار، نسائى، طبرانى، ابن کثیر و...
احمد بن حنبل نقل مى کند: روزى حضرت على  (علیه السلام) در کوفه عده اى از مردم را که اجتماع کرده بودند قسم داد به اینکه افرادى که روز غدیر خم حضور داشتند و شنیدند که پیامبر چه فرمود، شهادت بدهند. سپس 13 نفر بلند شدند و شهادت دادند که از پیامبر شنیدند که فرمود: من کنت مولاه فعلی مولاه(22).
در حدیث دیگرى نقل مى کند که: دوازده نفر بلند شدند و شهادت دادند اما سه نفر این حدیث را کتمان کردند و امام  (علیه السلام) آنها را نفرین کرد و دچار بیمارى شدند(23) که در روایات دیگر نام آنها آمده است.
اگر معناى این حدیث محبوبیت و یا یارى کردن بود چه دلیلى بر کتمان این حدیث وجود داشت؟
7ـ یکى از مهمترین قرائن بر اینکه مولى به معناى اولویت در تصرف است،این است که پیامبراکرم  (صلی الله علیه و آله) قبل از اینکه حضرت على  (علیه السلام) را به ولایت معرفى کنند، فرمودند: ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ آیا من بر مؤمنین بیش از خودشان ولایت ندارم. سپس فرمودند: فمن کنت مولاه فعلى مولاه. که با «فاء تفریع» این جمله را فرمودند که نشان مى دهد این جمله نتیجه جمله قبل است یعنى حال که اقرار مى کنید من نسبت به شما اُولى هستم پس هر که من مولاى او هستم و نسبت به او اولى هستم على مولاى اوست و نسبت به او اُولى است. اگر پیامبر اکرم  (صلی الله علیه و آله) معنایى غیر از این را اراده کرده بودند باید قرینه اى بر آن مى آوردند چرا که ظهور جمله بندى ها و تقابل میان آنها، دلالت بر امامت و جانشینى دارد.
این روایت را 50 نفر از علماى اهل سنت نقل کرده اند.
8ـ سیاق حدیثى که حاکم در مستدرک نقل کرده است به وضوح دلالت بر امامت دارد. او نقل مى کند از زید بن ارقم که گفت: هنگامى که به غدیر خم رسیدیم رسول خدا  (صلی الله علیه و آله) امر کردند که سایبانى درست کنیم. روزى بود که گرم تر از آن ندیده بودم سپس خدا را ستایش کرد و فرمود: نزدیک است که از میان شما بروم و من چیزى را میان شما مى گذارم که هرگز گمراه نشوید: کتاب خداى عزّ وجل، سپس دست على  (علیه السلام) را گرفت و فرمود: اى مردم: چه کسى از جانهایتان به شما اولى است؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: که هر که من مولاى اویم على مولاى اوست(24). سپس حاکم مى گوید این حدیث صحیح است.
قرائنى که در این حدیث وجود دارد کاملاً نشان مى دهد که مراد از «مولى» همان «امامت» است. چرا که اولاً شدت گرما را توصیف مى کند ثانیاً رسول خدا  (صلی الله علیه و آله) خبر از رحلت خود مى دهد. سپس سؤال مى کند که چه کسى نسبت به شما اولى است و مردم مى گویند خدا و رسولش داناترند. اگر مراد، ناصر و... بود چرا مردم گفتند نمى دانیم. سپس پیامبر فرمودند: هر که من مولاى اویم على مولاى اوست. آیا با همه این قرائن آیا براى انسانى که ذوق سلیم داشته باشد تردیدى باقى مى ماند که معنایى غیر از جانشینى اراده شده باشد؟

بقیه در ادامه مطلب

ادامه مطلب...

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:33 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

شب عید غدیر از یک نظر شبیه لیله القدر است. گاهی انسان به یکدیگر تبریک می گوید، یک شیرینی توزیع می کند؛ گاهی هم ممکن است چند رکعت نمازی که در کتاب های دعا نوشته است، بخواند؛ اینها بهره ضعیفی از عید ولایت است. اگرمقداری جلوتر رفتیم، می بینیم راه بازتر است که ما شب عید غدیر را شبیه لیله القدر بدانیم.
تجلّی همتائی قرآن و عترت (ع) در حدیث ثقلین
توضیح مطلب این است که: در جریان غدیر وجود مبارک رسول گرامی (ص) بعد از نصب وجود مبارک حضرت امیر (ع) این حدیث معروف ثقلین را خواندند. این حدیث را مکرر حضرت به اطلاع عموم مسلمانها رساندند که: انّی تارکم فیکم الثّقلین کتاب الله و عترتی.
بعد هم فرمود: اینها همتا وکفو همند. اگر خدای سبحان لم یکن له کفواً احد(1)است، اما کلام او بدون کفو نیست، چه اینکه ولیّ او هم بدون کفو نیست. خدا حتماً بی همتاست؛ کتاب او حتماً با همتاست، ولیّ او حتماً با همتاست. همتای قرآن کریم، عترت طاهرین است. فرمود: این دو ثقل از هم جدا نیستند و جدا نمی شوند. چه عدّه ای بگویند : حسبنا کتاب الله(2)، چه عدّه ای نگویند؛در هر حال اینها با همند. هم قرآن، جامعه را به عترت دعوت می کند، و هم عترت،مبیّنان و مفسّران و حامیان و مدافعان و مجریان حدود قرآن کریمند. نه آنها از قرآن جدایند، نه قرآن از آنها جدا؛ انّی تارکم فیکم الثّقلین کتاب الله و عترتی لن یفتر قا حتّی یر دا علیّ الحوض (3)، این اصل اوّل.
ابلاغ ولایت علی (ع) به عنوان همتای قرآن و خلاصه عترت طاهرین (ع) در حادثه غدیر
اگر عترت،همتای قرآن است، و اگر طلیعه عترت در غدیر پایه گذاری می شود، و اگر علی (ع) اوّلین عنصر طیّب و طاهر عترت است؛ و اگر این 13 معصوم را بخواهید خلاصه کنید، یک جا به نام علی بن أبیطالب ظهور می کند؛ درباره این علی نیز وارد شده است:
یا أیّها الرّسول بلّغ ما انز ل الیک (4). آنچه درباره ولایت و خلافت و امامت و همتائی علی با قرآن صادر شده است را به مردم ابلاغ بکن. این می شود اصل دوّم.
در موردعموم منزله؛ شما می بینید در فقه وقتی گفتند: رضاع، کار نسب را می کند؛ یک فقیه از عموم منزله بهره های فراوانی می برد. یک متکلّم، یک مفسّر، یک حکیم مجاز است که از این عموم منزله مطالب زیادی استفاده کند. آن عموم منزله فقهی به عهده فقیه است؛ این عموم منزله به عهده متکلّم، حکیم و مفسّر.
اگر عترت، به منزله قرآن است، و اگر در غدیر،جریان ولایت عترت نازل می شود؛ و اگر شبی که قرآن نازل می شود، لیله القدر است و خیر من ألف شهر(5)؛ چرا شب و روزی که ولایت و آیه بلّغ ما انز ل الیک نازل می شود؛ لیله قدر نباشد، روز قدر نباشد، خیر من ألف شهر نباشد ؟!
اندک بودن متاع دنیا و خیر کثیر
کلّ دنیا یک متاع اندک است ! آنکه دنیا را آفرید، نگفت: زمین یک چیز کوچکی است؛ نگفت: این 7 طبقه آسمان کم است ! کلّ مجموعه دنیا را فرمود: قل متاع الدّنیا قلیل (6). امّا معارف الهی، فقه الهی، تفقّه در دین، قرآن یاد گرفتن؛ اینها ( حکمت ) است. و من یؤت الحکمه فقد اوتی خیراً کثیراً (7). این خداست که کلّ دنیا را متاع اندک می داند، و معارف الهی را « خیر کثیر » ! آن بزرگواران که از خیر کثیر بهره بردند، می گویند: اینها که دنیا زده اند؛
چو آن کرمی که در گندم نهان است
زمین و آسمان او همان است
این گندم هائی که گاهی در انبار یا غیر انبار درآنها کرم می افتد را دیده اید؛ خود گندم مگر قطرش چقدر است ! صدر و ذیلش چقدر است ؟! خیلی باشد، 1 سانت؛ هرگز 1 سانت نمی شود. این کرم کوچکی که در درون این گندم رشد کرده؛ یک آسمانی دارد، یک زمینی دارد که زمین و آسمان او را خود آن دانه گندم تشکیل می دهد. آن سقف زبرینش می شود آسمان او، آن زیرینش می شود زمین او؛
چه آن کرمی که در گندم نهان است
زمین و آسمان او همان است
امّا وقتی که به معارف الهی می رسید، می بینید روایاتی که مربوط به بهشت است، می فرماید: اگر تمام مردم دنیا، نه مردم یک عصر ! مهمان یک انسان بهشتی بشوند، جا دارد. خانه یک بهشتی در بهشت آنقدر وسیع است که اگر اهل الدّنیا مهمان او بشوند، می تواند پذیرائی کند؛ یک چنین عالمی است. آنهائی که نسبت به آن جهان، یک رائحه ای را استشمام کردند؛ این شعرها را می گویند، این نثر و نظم را دارند: که کلّ دنیا مثل یک حبّه گندم است، انسان دنیا زده درون این حبّه گندم،آسمان و زمینش همین است !
باور کردن شباهت عید غدیر با شب قدر
پس ما چند جور می توانیم از لیله غدیر، از یوم غدیر استفاده کنیم. یکی اینکه در مصافحات بگوئیم: الحمد للّه الّذ ی جعلنا من المتمسّکین بو لایه علی بن أبیطالب (8). این جزء سنن ماست، دستورات ماست؛ باید بگوئیم، می گوئیم، ثواب هم می بریم. تبریک هم می گوئیم، احیاناً این چند رکعت نمازی هم که گفتند، می خوانیم؛ احیاناً آن دعای بعد از نماز هم می خوانیم؛ امّا اینها ذرّه ای از ذرّات غدیر است !! ما اگر بتوانیم یوم غدیر را، لیله غدیر را باور کنیم که به منزله لیله القدر است؛ آنوقت چقدر از ولایت استفاده می کنیم ؟ به چه دلیل کمتر از لیله القدر باشد ؟! مگر نفرمود: اینها همتای همند ؟ مگر نفرمود: اینها هرگز از هم جدا نیستند؟
عدم هیچ گونه تعارض میان قرآن کریم و عترت طاهرین (ع)
اگر قرآن یک حقیقتی داشته باشد که عترت طاهرین (معاذ الله) فاقد آن حقیقت باشند؛ فافترقا ! چه اینکه اگر عترت طاهرین یک مطلبی داشته باشند که قرآن نداشته باشد، (معاذ الله) فافترقا ! این اوّلین طلیعه افتراق است. هر حقیقتی که در قرآن است، اینها دارا هستند؛ هر چه را اینها دارا هستند، از قرآن گرفتند. اگر قرآن بخواهد به صورت یک انسان در بیاید، می شود علی و اولاد علی. اگر علی و اولاد علی (علیهم السّلام) بخواهند به صورت یک کتاب تدوینی ترسیم بشوند، می شوند قرآن. که فرمود: أنا کتاب الله النّاطق (9).
اگر اینچنین است؛ آنوقت اگر انّا انزلناه فی لیله القدر(10) ما را به اهمیّت شب نزول آگاه می کند،چرا بلّغ ما انز ل الیک من ربّک ما را به اهمیّت شب غدیر و روز غدیر آگاه نکند ؟! پس ما این راه را هم داریم، این راه هم جلوی ما باز است.

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:31 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

هجدهم ذی الحجه هر سال یادآور واقعه ای مهم و نقطه عطفی در تاریخ اسلام است که شیعیان از آن به عنوان یکی از اعیاد بزرگ اسلامی یعنی « عید غدیر » یاد می کنند. در این روز شیعیان و محبان اهل بیت (علیهم السلام ) به جشن و شادی و سرور می پردازند و این روز عظیم را به یکدیگر شادباش می گویند.
موضوع حادثه مهم و تاریخی غدیرخم از زمانهای دور همواره از مباحث اصلی و اساسی تاریخ اسلام بوده که این امر ناشی از سرنوشت ساز بودن این واقعه عظیم در مسئله امامت و خلافت حکایت دارد.
جانشینی پیامبر عظیم الشان اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم ) نقطه اصلی اختلاف بین دو طایفه عمده مسلمانان بعد از رحلت رسول خدا بوده است . شیعیان معتقدند جانشینی پیامبر یک امر الهی است و هیچگاه این مهم به امت اسلامی واگذار نشده است . از سویی دیگر اهل سنت معتقدند که تعیین جانشینی پیامبر امری الهی نبوده و بعد از رحلت پیامبر اسلام به امت او محول گردیده است . با این مقدمه به بررسی دلایل شیعیان جهت گرامیداشت روز غدیر می پردازیم :
1) شیعیان از آن رو روز غدیرخم را عظیم و بزرگ می شمارند چون اعتقاد دارند این واقعه مهم بیانگر حقیقتی است که هیچگاه از متن اسلام جداشدنی نیست و آن مسئله امامت و ولایت است . به عقیده شیعه این مسئله صرفا واقعه تاریخی نیست بلکه یکی از پایه های مهم دین مبین اسلام بوده و سرنوشت دین و دنیای مسلمین به آن بستگی دارد. مگر نه اینست که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) در آن روز عظیم بنا به فرمان و تاکید پروردگار حضرت علی (علیه السلام ) را بعنوان جانشین خود و امام مسلمین بعد از خویش معرفی کرد و فرمود : این علی بن ابیطالب برادر وصی و جانشین من و امام بعد از من است . (1 ) قطعیت واقعه غدیر چه در متون روایی اهل سنت و چه شیعیان کمتر از قطعیت بعثت رسول خدا نیست و مدارک آن در جای جای کتب تاریخی این دو فرقه بزرگ اسلامی به وفور یافت می شود. حال که چنین است مگر پیامبر در آن روز شخصیتی را از طرف پروردگار تعیین نکرد و اطاعتش را بر عرب و عجم کوچک و بزرگ سفید و سیاه واجب نکرد فرمان او را نافذ و مخالفانش را آمرزیده نخواند مگر در آن روز او را پس از خود برترین مردم از زن و مرد معرفی نفرمود (2 ) اگر اینطور است پس آیا تلاش برای شناخت امام علی (ع ) و شناساندن آن حضرت به دیگران چیزی جز کمک کردن به پایه های اساسی اعتقادی مسلمانان می تواند باشد اکنون که اعتقاد داریم امام علی (علیه السلام ) جانشین بلافصل پیغمبر و منصوب از طرف خداوند است آیا نباید آن روز را بزرگ بداریم همچنانکه روز بعثت رسول خدا را بزرگ میداریم .
2) در بزرگداشت حادثه غدیر احادیث زیادی از معصومین (علیهم السلام ) نقل شده است . برای نمونه به قسمتی از خطبه غدیریه حضرت علی (علیه السلام ) اشاره می شود. آن حضرت در رابطه با این روز تاریخی اسلام فرمود : « رحمت خدا بر شما باد. پس از پایان این تجمع به خانه ها برگردید و به خانواده های خود وسعت و گشایش دهید. به برادران خود نیکی کنید و خداوند را بر نعمتی که ارزانی کرده است سپاس گویید. از نعمت الهی به یکدیگر هدیه دهید آنگونه که خداوند بر شما منت نهاده و پاداش آن را در این روز چندین برابر عیدهای گذشته و آینده قرار داده است . نیکی در این روز ثروت را می افزاید و عمر را طولانی می کند ابراز عاطفه و محبت به هم در این روز موجب لطف خدا می شود. تا می توانید در این روز خرج خانواده و برادرانتان کنید و در برخوردها و ملاقات ها شادمانی و سرور نمائید . (3 )
3) شیعه به ماجرای غدیر تنها به دیده واگذاری خلافت و به عنوان یک مسئله تاریخی نمی نگرد بلکه به نص صریح قرآن اسلام را بدون ولایت ائمه (علیهم السلام ) دینی ناقص می داند. آیه اکمال نشان می دهد همان طور که در قیامت تنها دین اسلام از آدمیان پذیرفته می شود اسلام کسانی نیز که ولایت حضرت علی (ع ) را قبول ندارند کامل ندانسته و لذا مورد پذیرش و رضای پروردگار نخواهد بود. شیعه امامت را هرگز به زمامداری محدود نمی داند بلکه لازمه امامت پذیرش مقام علمی اهل بیت (علیهم السلام ) به عنوان تنها آگاه به علوم قرآن و سنت نبوی است . چرا که فقط آنانند که قرآن و سنت را بی کم و کاست می شناسند و به درستی به دیگران یاد می دهند. پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) در تفسیر آیه « واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا » سوره عمران فرمود : ریسمان خدا که باید به آن تمسک بجوئید علی و اهل بیت اویند . (4 ) و در جای دیگر نیز حضرت علی (علیه السلام ) خدمت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم ) عرض کرد : ای رسول خدا فرقه نجات یابنده کدام است پیامبر فرمودند : آنهایی که روش تو و یاران تو را دارند و به آن تمسک می جویند . (5 )
4) رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم ) پس از بیان خطبه خود و انتصاب حضرت علی (علیه السلام ) به جانشینی خویش فرمودند : « این سخن را باید حاضران در این مکان به دیگر افرادی که در این جان نیستند برسانند. » بدون تردید موضوع امامت حضرت علی (علیه السلام ) به طوری جدی از اهمیت بالایی نزد پیغمبر برخوردار بوده است به گونه ای که حاضر نبودن در آن روز و در آن مکان خاص عذری برای ندانستن و نپذیرفتن سخنان رسول خدا نیست . این پیام همه مسلمانان را در برمی گیرد و مرز زمان را در می نوردد همانگونه که امروزه ما نیز مخاطب عبارات آن حضرت می باشیم .
روش و مشی همه ائمه هدی (علیهم السلام ) هموار به امر خطیر امامت و ابلاغ حاضران به غایبان اشاره دارد. برای نمونه خود حضرت امیرالمومنین (علیه السلام ) در موارد مختلف به این وظیفه عمل کرده اند. از جمله در مسیر شام هنگامی که ایشان عازم صفین بودند خطبه ای بیان فرمودند و ضمن اشاره به رخداد غدیر فرمودند : « مگر نمیدانید که بیعت با من هم بر شاهدان و هم بر غایبین واجب و لازم شده است . » (6 )
5) رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم ) در ضمن خطبه مهم غدیر به امامت دوازده امام بعد از خود پرداخته و آنرا به مردم رسما وعلنا اعلام کرده است . در این روز عظیم تاریخی پیامبر عظیم الشان اسلام جانشینی امامان را از سوی خدا و رسول در حلال و حرام و در جمیع علوم اعلام فرموده و سپس نتیجه گرفتند که هرکس در این امر شک کند مورد غضب الهی است . (7 )
برخی سخنان پیامبر در مورد دوازده امام معصوم (علیهم السلام ) که در روز غدیر فرمودند به شرح زیر است :
? من صراط مستقیم خداوندم که خداوند شما را به پیروی از آن فرمان داده است و بعد از من علی و سپس فرزندانم از نسل اویند هم آنان که امامان هدایت کننده به سوی حقند.
? امامت در نسل من از فرزندان علی است تا روز قیامت که خدا و رسولش را ملاقات می کنید .
? قرآن به شما می گوید که امامان بعد از علی فرزندان او هستند و من هم به شما معرفی کردم که امامان از نسل من و او هستند.
6) یکی از مباحث و موارد بسیار مهمی که پیامبر گرامی در خطبه خویش در غدیرخم به آن پرداختند موضوع ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) در آخر الزمان است و این در حالی است که آن خطبه حدود 250 سال قبل از تولد امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف ) ایراد گردیده است . این مسئله نشان از اهمیت موضوع مهدویت و ضرورت اعتقاد به آن در دین اسلام دارد.
پیامبر در آن خطبه فرمودند : نور از طرف خداوند در من و سپس در علی و نسل او تا مهدی قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) قرار داده شده است و مهدی حق خداوند را و هر حقی را که برای ماست خواهد گرفت و خاتم امامان مهدی قائم از ماست .
7) تاریخ گواه است معاویه که حکومت شام را در اختیار داشت می دانست که حضرت علی (علیه السلام ) میدان را برای حیف و میل بیت المال مسلمانان را به وی نخواهد داد و از سویی تابعیت از مولا را نیز نمی پذیرفت . و به ناچار بنای مخالفت با حضرت را در پیش گرفت . معاویه در سب و ناسزاگویی حضرت علی (علیه السلام ) اصرار می ورزید و تا زنده بود از آن دست برنداشت . او با تطمیع پاره ایی از راویان و صحابه های معلوم الحال احادیثی به نام حضرت رسول خدا بر ضد حضرت علی (علیه السلام ) جعل کرد و صریحا اعلام کرد که به خدا سوگند دست از این کار برنمی دارم تا کودکان با این عادت بزرگ و بزرگان با آن پیر شوند تا آنجایی که او را به نیکی یاد نکند. این عمل آنچنان رایج شد که در کلیه ممالک اسلامی در خطبه های نمازجمعه و منابر و در تعقیب نمازهای جماعت حضرت علی (علیه السلام ) را سب و لعن می کردند.
زمخشری در ربیع الابرار می نویسد که در روزگار بنی امیه بیش از هفتاد هزار منبر بوده که در روی آن به امیرالمومنین علی (علیه السلام ) لعن می شد. این عمل تا زمان خلافت عمربن عبدالعزیز ادامه داشت . بی سبب نیست هنگامیکه حضرت امیرالمومنین را در محراب عبادت به شهادت رساندند برخی می گفتند آیا حضرت نماز نیز می خوانده است .
این اوج مظلومیت انسانی وارسته و امامی منصوب از طرف خداوند است . در مقابل این همه ستم و ظلم که نسبت به امام معصوم و جانشین پیغمبر شده است آیا شیعیان و پیروان آن حضرت حق ندارد برای جبران بخشی از آن ستم ها و مظلومیت ها به حادثه غدیر نظر ویژه داشته باشند
8) از منظر شیعه پرداختن به غدیر و حضرت علی (علیه السلام ) صرفا پرداختن به یک واقعه تاریخی و یک شخص نیست . بلکه مهمتر از آن معرفی یک الگوی حکومتی کامل و بی نقص به بشریت در تمام دنیاست و معرفی شخصیتی است که بقول جرج جرداق مسیحی کشتن او خیانت به تمام بشریت بوده است . او می گوید; ای دنیا چه می شد اگر همه نیروهایت را در هم می فشردی و شخصیتی مانند علی را با آن عقل و قلب و زبان و شمشیر نمودار می کردی یا بقول دکتر تیجانی اگر برای علی میسر شده بود که سی سال طبق سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) بر مردم حکومت کند همانا اسلام امروز جهان را فراگرفته بود و عقیده متین و محکم در قلوب مسلمانان جایگزین شده و فتنه های کوچک و بزرگ رخ نمی داد و نه کربلایی می بود و نه عاشورایی . اگر همانطور حکومت سایر ائمه که پیامبر آنان را به نام وصی خود قرار داده بود ادامه می داشت جز مسلمانان ملتی بر روی زمین وجود نداشت و دنیا نه چنین بود که امروز مشاهده می کنیم و زندگی ما به معنای واقعی اش زندگی انسانی بود.
و جبران خلیل جبران از علمای مسیحیت در این باره می گوید : علی بن ابیطالب شهید عظمت خویش شد او از دنیا رفت در حالی که نماز بر زبانش جاری و دلش از شوق خدا لبریز بود مردم عرب حقیقت مقام او را درک نکردند تا گروهی از مردم کشور همسایه آن (ایران ) برخاسته این گوهر گرانبها را از سنگ تشخیص دادند و او را شناختند. مقام و شان او در بصیرت و بینایی مانند پیغمبران بود.
البته جای تاسف دارد که در بزرگداشت این حادثه مهم و روز تاریخی غدیر در بعضی محافل مذهبی و حتی گاهی در رسانه ملی بجای جا انداختن « غدیر » بعنوان یک مدل حکومتی کامل که در صورت اجرای آن سعادت کامل دنیا و آخرت بشریت را تضمین می کند به مراسمی که نتیجه ای جز محدود نمودن شعاع این واقعه و کوچک کردن این حادثه عظیم الهی ندارد اکتفا می گردد.
---------------------------------------------------
1 ـ خطبه غدیر ـ بحارالانوار ج 27 ص 201
2 ـ خطبه غدیر
3 ـ مصباح المتهجد ـ 524
4 ـ صواعق المحرقه ـ 931
5 ـ الاصابه فی تمییزالصحابه ج 2 ص 174
6 ـ بحارالانوار ج 32 ص 388
7 ـ کفایت الطالب ـ 214 و حلیه الاولیا 8611 (اهل سنت )

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:30 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

خلاصه
یکی از شبهاتی که در زمینه حدیث غدیر مطرح می‌شود این است که علت واقعه غدیر، شکایت عده‌ای از سپاه یمن از امیرالمؤمنین علیه السلام بوده است. در پاسخ به این شبهه مقاله‌ای به صورت مفصل و استدلالی تنظیم شده است و اکنون خلاصه و چکیده آن را از نظر شما می‌گذرانیم.
در ابتدا باید گفت که مطرح کنندگان این شبهه جزو علمای طراز اول اهل سنت محسوب نمی‌شوند چرا که خود دانسته‌اند که اشکالات متعددی بر این فرضیه مترتب است که راه فراری از آن نیست.
ثانیاً این شبهه از قدیم مطرح شده است و علمای تشیع به صورت مفصل به آن جواب داده‌اند من جمله علامه میر حامد حسین رضوان الله تعالی علیه در کتاب شریف عبقات الانوار.
منشأ این شبهه روایات مضطربی است که اهل سنت در مورد اعزام امیرالمؤمنین علیه السلام به یمن ذکر کرده‌اند که اگر آنها را منقح کرد می‌توان گفت که حداقل امیرالمؤمنین علیه السلام دو مرتبه به یمن اعزام شده‌اند. بار اول به عنوان دعوت به اسلام و جهاد؛ بار دوم به عنوان جمع آوری خمس و خراج. البته ایشان به عنوان قضاوت نیز به یمن اعزام شده اند که می‌توان آنرا به عنوان یک اعزام مستقل و یا همراه اعزام دوم مطرح کرد.
در پاسخ به شبهه باید گفت که اولا: مطرح کنندگان شبهه هیچ دلیل و نقل تاریخی در مورد اینکه علت حدیث غدیر، شکایت بعضی از صحابه بوده است ندارند بلکه صرفاً مستند به حدس و گمان است.
ثانیاً :آنچه بعضی از مطرح کنندگان شبهه گفته‌اند مربوط به سفر اول امیرالمؤمنین علیه السلام به یمن است که در سال هشتم هجری و بعد از فتح مکه اتفاق افتاد و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم جواب معترضین را در مدینه دادند و هیچ ربطی به حجه الوداع ندارد. که قضیه اعتراض بریده از جمله این نقل هاست.
ثالثاً: مطرح کنندگان شبهه برای اثبات مذهب خود نا آگاهانه مرتکب توهین به صحابه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم شده‌اند. چرا که صحابه را افرادی فراموشکار و تحت تأثیر شایعات دانسته‌اند که اوامر و نواهی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را حمل بر اغراض شخصی می‌کرده‌اند. و همچنین مرتکب توهین به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیز شده‌اند که در آن هوای سوزان مدتی طولانی صبر کرده‌اند تا آنهایی که هنوز نرسیده‌اند برسند و آنهایی که جلوتر رفته‌اند برگردند و فقط سخن ایشان در دفاع از حضرت علی علیه السلام که مورد اعتراض بعضی از صحابه قرار گرفته بود باشد با اینکه جواب اعتراض آنان را در مکه نیز داده بودند.
آیا مردم این توجیه را از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم قبول می‌کنند که در آن هوای سوزان آن مردان و زنان و کودکان را به خاطر آن جمع کند؟! و به قول ابن کثیر خطبه عظیمی را ایراد کند.
رابعاً: اتفاقاً مطرح کردن این شبهه سبب بر ملا شدن بعضی حقایق نظیر حسد و کنیه بعضی اصحاب نسبت به امیرالمؤمنین و نفاق آنها و از سوی دیگر قدر و منزلت امیرالمؤمنین علیه السلام نزد پیامبر به گونه‌ای که حتی اجازه تمام شدن کلام معترضین را نمی‌دهد و از مقام حضرت دفاع کرده و فضایل ایشان را بیان می‌کنند و تصریح به امامت ایشان بعد از خود می‌کنند و فرمایشات ایشان نشان دهنده عصمت مولا علیه السلام می‌باشد.
خامساً: فرضاً نیز اگر نقلی وجود داشته باشد که بگوید علت خطبه غدیر، اعتراض بعضی صحابه است، این نقل بر ما حجت نیست و خارج از قواعد مناظره است همانطور که نقل‌های ما را حجت نمی‌دانند.
و در پایان می‌گوییم: بر فرض که علت حدیث غدیر، اعتراض بعضی صحابه باشد هیچ اشکالی ندارد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در جواب این اعتراض، ولایت و خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام را بیان کرده باشند بلکه مقتضای جواب از اعتراض نیز همین است که پیامبر بفرماید حضرت علی علیه السلام بر شما مانند من ولایت دارد نه اینکه بفرماید او را دوست داشته باشید. چرا که زمانی آن اعتراض جواب داده می‌شود که منظور پیامبر ولایت و اولویت باشد و إلا اگر بفرمایند او را باید دوست داشته باشید جواب قانع کننده‌ای برای معترضین محسوب نمی‌شود.
بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از شبهاتی که در زمینه حدیث غدیر مطرح می‌شود این است که علت واقعه غدیر و حدیث غدیر این است که وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم حضرت علی علیه السلام را با لشکری به یمن فرستاده بودند. عده‌ای از سپاهیان به خاطر یک مسئله‌ای که پیش آمد از حضرت علی علیه السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شکایت میکنند و ایشان به آنان غضب کرده و از حضرت علی علیه السلام دفاع می‌کنند ولی این شکایت همچنان باقی می‌ماند و دامنه پیدا می‌کند تا اینکه بین مسلمان‌ها پخش می‌شود و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مجبور می‌شوند روز غدیر به صورت علنی و همگانی حدیث غدیر را مطرح کنند و تأکید کنند که محبت علی علیه السلام بر همگان لازم و واجب است.
حال ببینیم مطرح کنندگان شبهه چه کسانی هستند و آیا علمای طراز اول اهل سنت و یا اکثریت اهل سنت این حرف‌ها را قبول دارند یا نه؟
مطرح‌کنندگان شبهه:
1.بیهقی(م458) می گوید: و اما حدیث موالات – اگر سندش صحیح باشد – نص بر ولایت علی علیه السلام بعد از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نمی باشد. ما در کتاب الفضائل از بعضی طرق نقل کرده‌ایم که مقصود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از بیان این حدیث این بود که وقتی پیامبر ایشان را به یمن فرستادند شکایت کنندگان از ایشان زیاد شدند و بغض ایشان را اظهار کردند پس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خواست که مردم را ترغیب به محبت ایشان کند و موالات و ترک دشمنی با ایشان را تأکید کند پس فرمودند: من کنت ولیّه فعلی ولیّه(1)
2. ابن کثیر(م477) می گوید: هنگامی که نسبت به علی علیه السلام میان سپاه گفت و گو صورت گرفت و علت این گفت و گو این بود که ایشان آن ها را از سوار شدن بر شتران صدقه منع کرد و لباسهایی را که نائبش به سپاده داده بود پس گرفت. و علی علیه السلام در این کار عذرش قبول است لکن سخن از او میان حجاج زیاد شد پس به همین خاطر و خداوند داناتر است، هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از حج برگشتند و از مناسک حج فارغ شدند و به مدینه برگشتند، از غدیر خم عبور کردند و برای مردم خطبه‌ای خواندند پس ساحت علی علیه السلام را تبرئه کردند و قدر و منزلت او را بالا بردند و بر فضیلت ایشان تأکید کردند تا اینکه آنچه در قلب خیلی از مردم بود از بین برود(2).
در جای دیگر گفته است: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مکانی بین مکه و مدینه هنگام بازگشت نزدیک جحفه – که غدیر خم نامیده می‌شود – خطبه‌ای ایراد کردند. که در آن فضیلت علی بن ابی طالب علیه السلام را تبیین کردند و ایشان را از آن صحبت‌هایی که بعضی از افرادی که با ایشان در یمن بودند بری دانست. علت این صبحت‌ها عدالتی بود که از ناحیه ایشان صادر شد و آن‌ها گمان کردند که ظلم و سخت‌گیری و بخل است.  و حق با علی علیه السلام بود. و به همین‌ خاطر هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از بیان مناسک فارغ شدند و به مدینه برگشتند، این مطلب را در بین راه متذکر شدند پس خطبه‌ای خواندند خطبه‌ای عظیم در روز هجدهم ذی الحجه روز یکشنبه و زیر درختی که آنجا بود،  پس چیزهایی را در آن خطبه بیان کردند و از فضیلت علی علیه السلام و امانت و عدل و نزدیکی او به ایشان سخن گفتند که آن چه در قلب خیلی از مردم از ایشان بود از بین رفت(3).
3. ابن حجر مکی (م974) می گوید : پس سبب آن(حدیث غدیر) همان طور که حافظ شمس الدین جزری از ابن اسحاق نقل کرده، این است که در مورد علی علیه السلام بعضی از افرادی که با ایشان در یمن بودند گفت و گو کردند. پس هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حجش را تمام کرد این خطبه را ایراد کرد در حالی که می‌‌خواست قدر و منزلت علی علیه السلام را بیان کند و بر کسانی که بر ایشان اعتراض کرده بودند مانند بریده، رد کند، همان طور که در بخاری آمده که بریده بغض ایشان را در دل داشت. و سبب این بغض آن بود که – ذهبی آن را تصحیح کرده – او همراه علی علیه السلام به سوی یمن خارج شد و از ایشان سختگیری دید و سپس آن را به عنوان یک مذمت برای پیامبر نقل کرد. چهره پیامبر تغییر کرد و فرمود: ای بریده، آیا من نسبت به مؤمنان از خودشان اولی نیستم؟ گفتم: بله ای رسول خدا، فرمود: هر که من مولای اویم پس علی مولای اوست(4).
4. دهلوی(م1239) می گوید: و سبب این خطبه همان طور که تاریخ نگاران و سیره نویسان نقل کرده‌اند، به صراحت دلالت دارد که منظور پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم محبت امیر علیه السلام بوده است. به این دلیل که گروهی از اصحابی که همراه ایشان در یمن بودند مانند بریده اسلمی و خالد بن ولید و غیر این دو از مشاهیر، از امیر علیه السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شکایاتی که بی مورد بود کردند، پس هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دید که این سخنان شایع شد و اگر بعضی از آنان را منع می‌کرد آنها این منع را بر شدت علاقه ایشان به امیر علیه السلام حمل می‌کردند و فایده‌ای نداشت به خاطر همین خطبه‌ای همگانی ایراد کرد و کلامش را با آیه‌ای از قرآن شروع کرد و فرمود: آیا من به شما مؤمنان از خودتان اولی نیستم؟ یعنی هر چه به شما می‌گویم ناشی از دلسوزی من برای شماست و من نسبت به شما رأفت و مهربانی دارم و مقصود من حمایت از شخص خاصی نیست وهمچنین ناشی از شدت علاقه به او نیست. این قصه را به تفصیل، محمد بن اسحاق و دیگران از اهل سیره نقل کرده‌اند(5).
5. ناصر القفاری(معاصر) می گوید: و معنایی که در حدیث غدیر است هر مؤمنی را شامل می‌شود ولکن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، علی علیه السلام را به آن مخصوص کرد چرا که بعضی از یارانش از ایشان بدگویی کردند و از ایشان زیاد شکایت کردند – هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ایشان را به یمن فرستاده بودند، قبل از خروجشان از مدینه برای حجه الوداع – و به همین سبب بیهقی می‌گوید: اگر هم سند حدیث صحیح باشد نصی بر ولایت علی علیه السلام بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیست(6) .تا آخر کلام بیهقی که ما آن را نقل کردیم.
ملاحظاتی گذرا
ملاحظه‌ای بر کلام بیهقی:
1. می‌گوید: اگر سند حدیث صحیح باشد(ان صح اسناده): بسیار جای تعجب است از اینکه حدیثی را که صد و ده نفر از صحابه و سیصد و شصت عالم اهل سنت نقل کرده‌اند(7) وعده ای از آنان تصریح به تواتر آن دارند را می‌گوید: اگر اسنادش صحیح باشد.
2. می‌گوید: مقصود پیامبر از بیان این حدیث این بود که ... (ما دل علی مقصود النبی صلی الله علیه و آله و سلم من ذلک): جالب است که ایشان از مقصود و ضمیر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اطلاع داشتند که این خود نوعی علم غیب است که اگر شیعه آن را قائل باشد آسمان را بر سرش خراب می‌کنند. نمی‌دانم که ایشان از کدام لفظ در خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این مقصود را متوجه شده‌اند. ای کاش آن را ذکر می‌کرد.
3. خواهد آمد که این علتی را که ایشان ذکر می‌کند یعنی شکایت بعضی از سپاهیان از حضرت، سبب ایراد خطبه غدیر بوده مستند به هیچ دلیل و روایت تاریخی نیست و صرفاً یک تحلیل بدون شاهد تاریخی برای ایجاد شبهه در امامت حضرت علی علیه السلام می‌باشد.
ملاحظه‌ای بر کلام ابن کثیر:
1. می‌گوید: لکن سخن از او میان حجاج زیاد شد(لکن اشتهر الکلام فیه فی الحجیج) :  ای کاش ایشان هم برای این ادعا مدرکی ارائه می‌دادند. آن چه نقل شده  این است که گفت و گو فقط در سپاه حضرت و توسط عده‌ای مخصوص صورت گرفته بود.
2. می‌گوید: پس به همین خاطر و خداوند داناتر است(فلذلک والله اعلم) : معلوم می‌شود که ایشان در این که علت ایراد خطبه غدیر، شکایت بعضی از افراد بوده شک دارد. ان الظنّ لا یغنی عن الحق شیئاً، گمان که انسان را به حقیقت نمی‌رساند و به صرف این احتمال نمی‌توان در مقابل صراحت الفاظ حدیث غدیر و قرائن قطعی آن که دال بر اراده امامت و ولایت‌ می‌باشد مقاومت کرد. اما به هر حال مشخص است که ایشان متوجه این نکته بوده است که نصی تاریخی برای اثبات این ادعا و جود ندارد.
3. می‌گوید: تا اینکه آنچه در قلب خیلی از مردم بود از بین برود (لیزیل ما وقر فی نفوس کثیر من الناس) : متأسفانه این جا هم ایشان متمسک به علم غیب شده است. ای کاش ایشان مدرکی ارائه می‌داد که خیلی از مردم نسبت به حضرت علی علیه السلام تحت تأثیر شایعات قرار گرفته‌اند و نسبت به ایشان بد بین شده‌اند.
4. می‌گوید: پس خطبه‌ای خواندند خطبه‌ای عظیم و بزرگ (فخطب خطبه عظیمه): تمام سخن ما این است که چرا از این خطبه عظیم و بزرگ چند خط بیشتر نقل نمی‌کنید. چرا آقای بخاری اصلا این خطبه عظیم را نقل نمی‌کند مگر شما ادعا ندارید که اهل سنت هستید یعنی حافظ سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هستید خوب چرا این خطبه عظیم که از جهت تعداد مستمعین بی نظیر است نقل نکرده‌اید. چرا مسلم هنگام نقل حدیث غدیر کم لطفی می‌کند. چه چیزی در این خطبه احساس می‌کنید که از نقل آن بیمناک و هراسناک هستید. شما که این قدر در نقل جزئیات حساس هستید حتی ابن کثیر روز واقعه و مکان سخنرانی پیامبر را نقل می‌کند. می‌گوید: روز یکشنبه، زیر درختی در آنجا در غدیرخم(و کان یوم الاحد بغدیر خم تحت شجره هناک). می‌گوید: پس چیزهایی را در آن خطبه بیان کردند(فبین فیها اشیاء) خوب حداقل چند مورد از آن چیزها را نقل می‌کردید. نعوذ بالله آیا سخنانی بی فایده در جمع بیش از صد هزار نفر در آن گرمای طاقت فرسا فرموده‌اند.
می‌گوید: و از فضیلت علی علیه السلام و امانت و عدل و نزدیکی او به ایشان سخن گفتند(و ذکر من فضل علی وامانته و عدله و قربه الیه): سئوال ما این است که آیا ابن کثیر همه این فضائل را از حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه استفاده کرده است یا نه فرمایشات دیگری هم بوده و از آنها استفاده می‌شود. اگر فرض اول را قبول کند پس ثابت می‌شود که همان گونه که پیامبر امانت و عدالت و فضیلت داشته است حضرت علی علیه السلام هم داشته است و شخصی که این قدر به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نزدیک است اولویت به خلافت دارد و اگر فرض دوم را قبول کند پس چرا آن نصوصی که دلالت بر امانت و عدالت می کند را نیاورده است.
5- می‌گوید: آنچه در قلب خیلی از مردم از ایشان بود از بین رفت (ما ازاح به ما کان  فی نفوس کثیر من الناس منه) به نظر می‌رسد این عبارت یک توهین به تعداد زیادی از صحابه ‌باشد همان چیزی که شیعه را به آن متهم می‌کنند و خود ناآگاهانه صدها برابر این اهانت‌ها را نقل می‌کنند. اگر مسئله شکایت از امیرالمؤمنین علیه السلام با توجه به نهی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چنانچه خواهد آمد این قدر میان صحابه دامنه و گسترش پیدا کرد نشان می‌دهد که تعداد زیادی از صحابه تحت تأثیر سخنان معترضین قرار گرفته‌اند و سفارش‌های فراوانی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به حضرت علی علیه السلام شنیده بودند و فضائلی را که به چشمان خود دیده بودند فراموش  کردند و همچنین کسانی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آنان را از بدگویی نسبت به حضرت علی علیه السلام نهی کرد باید با توجه به سفارش پیامبر می‌رفتند و سپاه را قانع می‌کردند که حق با حضرت بوده است تا این بدگویی منتشر نشود. به هر حال با این عبارت ابن کثیر، عده زیادی از صحابه مورد اتهام قرار خواهند گرفت.
گویا ابن کثیر متوجه این نکته بود است که اگر پیامبر بخواهد میان بیش از صد هزار نفر خطبه ایراد کند باید انگیزه و توجیه عقلائی داشته باشد و نمی‌توان به خاطر شکایت عده‌ای خاص، یک سخنرانی همگانی در آن هوای سوزان با توقف طولانی به گونه ای که آنهایی که عقب هستند برسند و آنهایی که جلو رفته‌اند برگردند، ایراد کند. ولذا این گونه به دام متهم کردن اکثر صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم افتاده است و علت خطبه را این طور حدس زده است.
ملاحظه‌ای بر کلام ابن حجر:
1- می‌گوید: همان طور که حافظ شمس الدین جزری از ابن اسحاق نقل کرده (کما نقله الحافظ شمس الدین الجزری عن ابن اسحاق) :  قابل توجه است که حافظ شمس الدین جزری کتابی با عنوان اسنی المطالب فی مناقب سیدنا علی بن ابیطالب علیه السلام تألیف کرده است که در آن حدیث غدیر را با هشتاد طریق نقل می‌کند و تصریح به تواتر آن می‌کند و کسانی را که در آن خدشه می‌کنند جاهل دانسته است.
اینک ما کلام ابن اسحاق را می‌آوریم تا روشن شود که هیچ قطعه‌ای از کلام او دلالت بر آنچه ابن حجر می‌گوید ندارد:
ابن اسحاق از یزید بن طلحه بن یزید بن رکانه نقل می‌کند که گفت: هنگامی که علی علیه السلام از یمن حرکت کرد تا رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را در مکه ملاقات کند به سرعت آمد و جانشینی برای سپاهش قرار داد پس آن مرد به هر کدام از اصحاب یک لباس از لباسهایی که همراه علی علیه السلام (واز اموال خمس)  بود پوشانید، پس هنگامی که آن سپاه نزدیک مکه شد علی علیه السلام خارج شد تا آنان را ملاقات کند پس ناگهان دید که لباسها را پوشیده‌اند. به آن مرد فرمود: این چه کاری است که کردی؟ گفت: خواستم هنگامی که وارد مردم می‌شوند آراسته باشند. حضرت فرمود: وای بر تو آنها را در آور قبل از اینکه به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برسیم. پس لباسها را در آورد و آنها را برگرداند. سپاهیان از این کار شکایت خود را اظهار کردند. ابن اسحاق می‌گوید: از ابی سعید خدری نقل می‌کند که می‌گوید: مردم از علی علیه السلام شکایت کردند پس رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در میان ما ایستاد و فرمود: ای مردم از علی شکایت نکنید، به خدا قسم او در ذات خدا یا در راه خدا محکم‌تر و با صلابت‌تر از آن است که از او شکایت شود. ابن اسحاق می‌گوید: سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ادامه حجش را انجام داد و مناسک و اعمال را به مردم آموخت و خطبه‌ای خواند که در آن بیان کرد آنچه بیان کرد، پس از حمد و ثنای الهی فرمود: ای مردم به سخنان من گوش فرا دهید... تا آخر نقل ،که در این قسمت از خطبه هیچ نامی از امیرالمؤمنین علیه السلام برده نمی‌شود(8).
(قال ابن إسحاق : وحدثنی یحیى بن عبد الله بن عبد الرحمن بن أبی عمره عن یزید بن طلحه بن یزید بن رکانه قال : لما أقبل علی رضی الله عنه من الیمن لیلقى رسول الله صلى الله علیه وسلم بمکه تعجل إلى رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم  واستخلف على جنده الذین معه رجلا من أصحابه ، فعمد ذلک الرجل فکسى کل رجل من القوم حله من البز الذی کان مع علی رضی الله عنه ، فلما دنا جیشه خرج لیلقاهم فإذا علیهم الحلل . قال : ویلک ما هذا ؟ قال : کسوت القوم لیتجملوا به إذا قدموا فی الناس . قال : ویلک انزع قبل أن تنتهی به إلى رسول الله صلى الله علیه وسلم . قال : فانتزع الحلل من الناس ، فردها فی البز . قال : وأظهر الجیش شکواه لما صنع بهم . قال ابن إسحاق : فحدثنی عبد الله بن عبد الرحمن بن معمر بن حزم عن سلیمان بن محمد بن کعب بن عجره عن عمته زینب بنت کعب - وکانت عند أبی سعید الخدری - عن أبی سعید الخدری قال : اشتکى الناس علیا رضی الله عنه فقام رسول الله صلى الله علیه وسلم فینا خطیبا فسمعته یقول : أیها الناس لا تشتکوا علیا فوالله انه لأخشن فی ذات الله أو فی سبیل الله)
2- می‌گوید:و بر کسانی که بر ایشان اعتراض کرده بودند مانند بریده رد کند(و ردّاً علی من تکلم فیه کبریده) : ابن حجر فراموش کرد که در همین کتابش قضیه اعتراض بریده را نقل می‌کند در حالی که این قضیه در مدینه و قبل از حجه الوداع اتفاق افتاده بود.
ملاحظه‌ای بر کلام دهلوی:
1- می‌گوید: همان طور که تاریخ نگاران و سیره نویسان نقل کرده‌اند (کما روی المؤرخون و اهل السیر) :  ای کاش نام این مورخین و اهل سیره را بیان می‌کرد تا دلیلش متقن باشد.زیرا همان طور که ملاحظه شد به هیچ وجه از عبارت ابن اسحاق مدعای آنان ثابت نمی‌شود و اگر هم شخص دیگری نقل کرده باشد نقل او مستند به حدس و یک تحلیل و تخمین تاریخی است که هیچ نصی بر تأیید آن وجود ندارد و اگر وجود داشت حتماً بیان می‌کردند.
2- می‌گوید: به صراحت دلالت دارد(یدل بصراحه) :  اگر صراحت داشت علمای طراز اول شما باید آن را ذکر می‌کردند در حالی که آنان علت حدیث غدیر را شکایت بریده نمی‌دانند، ثانیا اگر صراحت داشت ابن کثیر نمی‌گفت: پس به همین خاطر وخداوند داناتر است!
3- می‌گوید: مثل بریده اسلمی(مثل بریده الاسلمی) : معلوم می‌شود که او تتبع کافی در این زمینه نداشته ‌است چرا که قضیه بریده همان طور که خواهد آمد در مدینه و قبل ازحجه الوداع بوده است و در نقل‌هایی که مربوط به اعتراضات بعد از حجه الوداع است نامی از بریده به چشم نمی‌خورد.
4- می‌گوید: پس هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دید که این سخنان شایع شد (فلما رأی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم شیوع تلک الاقاویل من الناس) : این حدس نیز برداشت دهلوی است که هیچ نص تاریخی آن را تأیید نمی‌کند و همچنین توهین به صحابه تلقی می ‌شود چرا که طبق نقل متقدم از ابن اسحاق که گفت: مردم از علی علیه السلام شکایت کردند پس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در میان ما خطبه‌ای فرمودند: ای مردم! از علی شکایت نکنید به خدا قسم او در ذات خدا یا راه خدا با صلابت است(9). روشن می‌شود که جواب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از این اعتراض، در جمع عده‌ای از مردم بوده است و اگر دهلوی می‌گوید این سخن‌ها میان مردم شایع شد لازمه‌اش این است که صحابه به فرمایشات رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بی اعتنایی کرده باشند و به جای اینکه مسئله را تمام شده بدانند آن را نیز میان دیگران اشاعه داده اند و کسی هم آنان را نهی نکرده باشد.
5- می‌گوید: و اگر بعضی از آنان را منع می‌کرد آنها این منع را بر شدت علاقه ایشان به امیر علیه السلام حمل می‌کردند و فایده‌ای نداشت(و انه ان منع بعضهم عن ذلک حمل علی شده علاقته بالامیر و لم یفد فی ارتداعهم) : این نیز توهین به صحابه پیامبر است چرا که هنوز نمی‌دانند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در عمل به دستورات الهی ومؤاخذه خطاکاران، تابع علاقه و ارتباط خویشاوندی نیست و هر چه حکم می‌کند از جانب خداوند متعال است.
ثانیا نمی‌دانم چه فرقی بین سخنرانی برای آن عده خاص و سخنرانی برای عموم مردم وجود دارد. آن کسانی که قلبشان مریض است و سخنان پیامبر را حمل بر اغراض شخصی می‌کنند در خطاب‌های همگانی هم این تصور را دارند.
6- در توضیح آیه شریفه الست اولی بکم من انفسکم می‌گوید: یعنی هر چه به شما می‌گویم ناشی از دلسوزی من برای شماست و من نسبت به شما رأفت و مهربانی دارم (یعنی انه کل ما اقوله لکم ناشئ من شفقتی علیکم و رأفتی بکم) :  عجیب است که تفسیری از آیه ارائه می‌دهد که تاکنون مفسرین آن را نفهمیده‌اند.
ثانیاً اگر شما واقعاً عقیده دارید که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به امت خود دلسوز و مهربان بود و طاقت نداشت که حتی عده‌ای در مورد حضرت علی علیه السلام بدگویی کنند پس چگونه می‌گویید که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای بعد از خودش خلیفه‌ای انتخاب نکردد و امت را به حال خود رها کرد و در نتیجه شد آنچه شد.
وعده ای از اصحاب نه تنها نسبت به حضرت علی علیه السلام بدگویی نکردند بلکه سه جنگ علیه او به راه انداختند و اولادش را شهید کردند و امت اسلام فرقه فرقه شد تا جایی که هر فرقه‌ای دیگری را محکوم و گاهی تکفیر می‌کرد.
7- می‌گوید: و ناشی از شدت علاقه به او نیست (لیس ناشئا من عن فرط المحبه له) پس معلوم می‌شود که تصور صحابه این بوده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم علاقه زیادی به امیرالمؤمنین علیه السلام داشته ولی در مورد خلفای دیگر، چیزی از این محبت‌ها دیده نمی‌شود و صرفاً فضائل پیش ساخته ای نقل شده است.
ملاحظه‌ای بر کلام ناصر القفاری:
ایشان هم در واقع کلام بیهقی را تکرار کرده است و اگر می‌توانست به عالم طراز اولی یا نقل معتبری استناد کند حتما استناد می‌کرد.
پاسخ تفصیلی از شبهه
با بررسی نقل‌هایی که در رابطه با اعزام حضرت علی علیه السلام به یمن می‌باشد می‌توان دریافت که ایشان بیش از یک بار به یمن اعزام شده‌اند؛ یک مرتبه به عنوان دعوت به اسلام و جهاد و مرتبه دیگر به عنوان جمع‌ آوری خراج و خمس و یک مرتبه نیز برای قضاوت اعزام شدند. حال می‌توان این اعزام اخیر را به صورت مستقل  حساب کرد و یا اینکه آن را در ضمن مرتبه دوم دانست.
اعزام بار اول: این اعزام بعد از فتح مکه و در سال هشتم هجرت اتفاق افتاد و برای این مدعا دلایلی ذکر خواهیم کرد.
1.بخاری به سندش از براء نقل می کند که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ما را همراه خالد بن ولید به یمن فرستاد، سپس علی علیه السلام را بعد از آن به جایش فرستاد و فرمود: به یاران خالد دستور بده هر کدام از آنها بخواهد با تو برگردد و  هر که بخواهد خودش برگردد پس من جزو کسانی بودم که با حضرت علی علیه السلام برگشتم پس مقدار زیادی غنیمت گرفتم(10).
در شرح این حدیث، ابن حجر عسقلانی و عینی از شارحان مهم صحیح بخاری می‌گویند: این قضیه بعد از بازگشت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از طائف و تقسیم غنائم در جعرانه بود (کان ذلک البعث بعد رجوعهم من الطائف و قسمه الغنائم بالجعرانه)(11) ومسلما بازگشت از طائف در سال هشتم هجرت بود.
بخاری این قضیه را به گونه‌ای دیگر از عبدالله بن بریده از پدرش نقل می‌کند که گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم علی علیه السلام را به سوی خالد فرستاد تا خمس را بگیرد و من (بریده) نسبت به علی علیه السلام بغض داشتم و او غسل کرده بود. پس به خالد گفتم آیا به این کار نگاه نمی‌کنی؟ پس هنگامی که نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمدیم، آن قضیه را برای ایشان گفتم. پس فرمود: ای بریده آیا بغض علی علیه السلام را داری؟ گفتم: بله فرمود: بغض او را نداشته باش همانا برای او در خمس بیش از آن است(12).
(بعث النبی صلی الله علیه و آله و سلم علیا الی خالد لیقبض الخمس و کنت ابغض علیا وقد اغتسل فقلت لخالد: الا تری الی هذا؟ فلما قدمنا علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم ذکر له ذلک فقال یا بریده أتبغض علیا؟ فقلت نعم قال: لا تبغضه فان له فی الخمس اکثر من ذلک)
از روایت قبل معلوم می‌شود که این روایت نیز همان قضیه را بازگو می‌کند و روشن می‌شود که اعتراض بریده در سفر اول بوده است و هیچ ربطی به حجه الوداع ندارد. اما نکته قابل ملاحظه این است که بخاری در بیان این قضیه بسیار اجمال گویی کرده ولی سایر محدثین کم و بیش آن را به صورت واضح تری نقل کرده‌اند.  امیدواریم بعد از نقل این قضیه از سایر محدثین، خوانندگان پی ببرند که علت اعراض بخاری از نقل داستان به صورت کامل، حفظ شخصیت ساختگی بعضی از مشاهیر  صحابه مانند خالد بوده است. و مهم‌تر از آن، بیان فضائل حضرت علی علیه السلام توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و استفاده ولایت و امامت از آن نصوص می‌باشد.
روایت احمد و نسائی(ترجمه از نقل احمد می‌باشد): از بریده: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دو سپاه به یمن فرستادکه فرمانده یکی از آنان علی بن ابی طالب علیه السلام و دیگری خالد بن ولید بود. پیامبر فرمود: هنگامی که به هم رسیدید پس علی علیه السلام فرمانده همه است. و اگر جدا شدید  هر کدام فرمانده سپاه خود می‌باشد. پس به قبیله بنی زید(زبید) از اهل یمن رسیدیم پس جنگ کردیم و مسلمانان بر مشرکان پیروز شدند پس جنگ کنندگان را کشتیم و زنان و کودکان را به اسارت گرفتیم پس علی علیه السلام زنی از اسیران را برای خود برداشت. بریده گفت: پس خالد همراه من به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نامه نوشت که از این قضیه او را با خبر سازد پس هنگامی که نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمدم نامه را به ایشان دادم و برایشان خوانده شد. پس من غضب را در چهره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مشاهده کردم گفتم ای رسول خدا اینجا جای پناه آوردگان است. شما مرا با مردی فرستادی و امر کردی که از او اطاعت کنم، پس من هم از او اطاعت کردم چرا که او مرا فرستاد پس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در مورد علی علیه السلام بدگویی نکن به درستی که او از من است و من از اویم و او ولی شما بعد از من می‌باشد و او از من است و من از او هستم و او ولی شما بعد از من می‌باشد. (فقال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لا تقع فی علی فانه منی و انا منه و هو ولیکم بعدی و انه منی و انا منه و هو ولیکم بعدی)(13) .
محقق کتاب مسند احمد، حمزه احمد الزین درباره این حدیث می‌گوید: اسناده صحیح(14)
همچنین احمد در نقلی دیگر می‌گوید: پیامبر فرمود: هر که من ولی او هستم پس علی نیز ولی اوست(من کنت ولیه فعلی ولیه)(15) .
هیثمی می‌گوید: این حدیث را بزار نقل کرده و رجال سند صحیح هستند(16).
روایت طبرانی(م360): نقل می‌کند از پسر بریده از پدرش که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم علی علیه السلام را به عنوان فرمانده لشکر به یمن فرستاد و خالد بن ولید را به جبل فرستاد و فرمود: اگر به هم رسیدید علی علیه السلام فرمانده لشکر است. پس به هم رسیدند و غنائمی به دست آوردند که هرگز مثل آن را بدست نیاورده بودند و علی علیه السلام کنیزی از سهم خمس برداشت سپس خالد بن ولید بریده را خواست و گفت: این کار علی علیه السلام را غنیمت بگیر (به تعبیر امروز به عنوان سوژه داشته باش) و به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خبر بده. پس به مدینه رسیدم و داخل مسجد شدم و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در منزلش بود و عده‌ای از صحابه بیرون خانه ایستاده بودند پس گفتند: چه خبر بریده؟ گفتم: خیر است خداوند مسلمانان را پیروز کرد پس گفتند: برای چه آمده‌ای؟ گفت: کنیزی را علی علیه السلام از خمس برداشت پس آمدم که این خبر را به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بدهم. گفتند: آن را به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خبر بده که سبب می‌شود علی علیه السلام از چشم پیامبر بیفتد. این گفت و گوها به گونه‌ای بود که پیامبر می‌شنید. پس خارج شد در حالی که غضب ناک بود و فرمود: چه سبب شده که اقوامی از علی علیه السلام بدگویی می‌کنند، هر که از علی علیه السلام بدگویی کند از من بدگویی کرده است و هر که از علی علیه السلام جدا شود از من جدا شده، همانا علی از من است و من از علی هستم، او از طینت من آفریده شده و من از طینت ابراهیم علیه السلام خلق شدم و من از ابراهیم برترم، ذریه‌ای بعضی از بعض دیگر و خداوند شنوا و داناست. ای بریده: آیا نمی‌دانی که حق علی علیه السلام بیش از یک کنیزی است که گرفت  و او ولی شما بعد از من است پس گفتم ای رسول خدا: قسم به مصاحبت با شما که دستتان را باز کنید تا دوباره بر اسلام با شما بیعت کنم. بریده گفت: از پیامبر جدا نشدم تا اینکه بر اسلام با او بیعت کردم(17).

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:25 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

وقفه‌ای بر این روایت:
1-خالد بن ولید به بریده می‌گوید: این کار علی علیه السلام را غنیمت بگیر (إغتنمها) :  این عبارت نشان دهنده بغض خالد نسبت به حضرت علی علیه السلام و بی تقوایی اوست که دنبال سعایت از حضرت علی علیه السلام است. 2- عده‌ای از صحابه گفتند: آن را به پیامبر خبر بده که سبب می‌شود علی علیه السلام از چشم پیامبر بیفتد. (فأخبره فانه یسقطه من عین رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ) :  معلوم می‌شود که اطراف پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عده‌ای منافق نیز بودند که علی رغم سفارش‌های مکرر پیامبر به اینکه بغض علی علیه السلام نشانه نفاق است، با این وجود کینه حضرت را در دل داشتند و می‌خواستند از قدر و منزلت علی علیه السلام کاسته شود. همچنین استفاده می‌شود که در میان یاران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عده‌ای بی تقوا نیز وجود داشته‌اند و  این طور نبود که همگی معصوم و بی خطا باشند. و استفاده سوم این است که معلوم می‌شود حضرت علی علیه السلام نزد پیامبر خیلی قدر و منزلت داشته که سبب حسادت عده‌ای از اصحاب بود.
3- فقرات آخر این حدیث به وضوح دلالت بر امامت وهمچنین عظمت امیرالمؤمنین علیه السلام دارد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید:  هر که از علی بدگویی کند از من بدگویی کرده است (من ینتقص علیّا فقد انتقصنی) این ملازمه نشان دهنده عصمت است یعنی از آنجا که من مرتکب خلاف شرع نمی‌شوم پس بدگویی از من صحیح نیست، همچنین بدگویی از حضرت علی علیه السلام نیز خلاف است پس ایشان نیز هیچ عمل خلاف شرعی را مرتکب نمی‌شود که موجب نقص  و بدگویی از او شود و اگر از او بدگویی شود در واقع نسبت به من بدگویی شده است.
همین گونه است که فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که فرمودند: هر که از علی جدا شود از من جدا شده (من فارق علیا فقد فارقنی) این اتحاد نشان دهنده عصمت و بی خطا بودن حضرت علی علیه السلام می‌باشد چرا که اطلاق این فرمایش، ما را متذکر می‌سازد که هیچگاه از علی علیه السلام نمی‌توان جدا شد چرا که به معنای جدایی از پیامبر  اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است و این زمانی معنی می‌دهد که آن شخص معصوم و بی خطا باشد.
نکته بسیار مهم در این نقل این است که بریده از این اعتراض و از سخنان پیامبر دریافت که گویی از اسلام خارج شده و لذا از پیامبر خواست که دوباره بر اسلام با ایشان بیعت کند. بریده متوجه شده بود که اعتراض او در واقع اعتراض به پیامبر است و اعتراض به پیامبر اعتراض به خدا و موجب خارج شدن از اسلام است.
این نکته‌ها سبب شده است که راویان حدیث این قضیه را به صورت مجمل نقل کنند و قسمت‌های مهم آنرا نیاورند. باید توجه داشت که طبرانی متوفای 360 هجری است و فاصله کمتری نسبت به سایر محدثین دارد. هیثمی در مورد این روایت می‌گوید: در سند آن رجالی هستند که آنها را نمی‌شناسم و حسین الاشقر را ابن حبان توثیق کرده و جمهور آنرا ضعیف دانسته‌اند.
اما به هر حال باید توجه داشت که اولا اینکه هیثمی رجال آنرا نمی‌شناسد دلیل بر جعل این روایت نیست. ثانیاً ً:  در مورد حسین الاشقر با اینکه جمهور او را ضعیف شمرده‌اند اما باید گفت که اکثر قریب به اتفاق راویان حدیث اهل سنت یک نقصی در مورد آنها وارد شده است. ثالثاً: می‌توان از قاعده تراکم ظنون استفاده کرد که با وجود روایات متواتر در زمینه اعزام حضرت به یمن و اعتراض بر ایشان و نهی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از اعتراض، بسیار بعید است که این روایت صحیح نباشد.
روایت ذهبی: ذهبی نیز مانند بخاری تلاش می‌کند تا قضیه را اجمالا نقل کند و ذکری از فضائل حضرت علی علیه السلام و فضائح خالد بن ولید و بعضی دیگر نقل نکند. اما چون نکته‌های مفیدی دارد آن را نقل می‌کنیم.
ذهبی از براء نقل می‌کند که گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خالد بن ولید را به یمن فرستاد تا آن‌ها را به اسلام دعوت
کند و من از کسانی بودم که با خالد همراه بودم پس شش ماه آن جا اقامت کردیم و خالد آن‌ها را به
اسلام دعوت می‌کرد اما آن‌ها قبول نمی‌کردند. سپس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم علی علیه السلام را فرستاد و به ایشان امر کرد
که خالد را برگرداند و افراد سپاه او هم اگر دوست داشتند با علی علیه السلام همراه شوند اشکالی ندارد. پس 
من همراه علی علیه السلام بودم، هنگامی که نزدیک آن قوم شدیم به سوی ما خارج شدند، علی علیه السلام با ما نماز
خواند پس ما را یک صف کرد و جلوی ما ایستاد و نامه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را برای آن‌ها خواند پس قبیله
همدان همگی اسلام آوردند.  علی علیه السلام به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نامه نوشت و هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم
نامه را خواند به سجده افتاد، پس سربلند کردند و فرمودند سلام بر همدان، سلام بر همدان.
ذهبی می‌گوید این حدیث صحیح است که بخاری بخشی از آن را با این سند ذکر کرده است(18).
البانی نیز آن را صحیح دانسته است(19).
از این نقل استفاده می‌شود که خالد به مدت شش ماه نتوانست اثر گذار باشد ولی امیرالمؤمنین علیه السلام در یک برخورد آنان را مسلمان کرد و خدا می‌داند که خالد مرتکب چه اعمالی شده بود که پیامبر دستور به برگرداندن او می‌دهد. البته با مراجعه به شرح حال خالد بن ولید قبل از اسلام آوردن ظاهری او و همچنین فجایعی که بعد از اسلام آوردن انجام داد مانند قتل عام قبیله بنی جذیمه که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدایا من از آنچه خالد انجام داد بیزارم(20). (اللهم انی ابرأ الیک مما صنع خالد) پس علی علیه السلام را فرستاد تا آنان را دلداری دهد و دیه مقتولین و تمام خسارات را به آنها بدهد، و همچنین قتل عام قبیله مالک بن نویره و ... می‌توان حدس زد که با توجه به روحیه‌اش کارهای خلافی مرتکب شده بود و لذا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم او را برگرداند.
2- دلیل دومی که نشان می‌دهد این قضیه در مدینه و قبل از حجه الوداع اتفاق افتاده است نقل طبرانی در المعجم الاوسط می‌باشد که گذشت و در آن تصریح داشت که این شکایت در مدینه اتفاق افتاد.
3- احمد بن زینی دحلان در کتاب السیره النبویه می‌نویسد: اینکه گفته می‌شود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم علی علیه السلام را در سال دهم فرستاد وهم واشتباه است چرا که اعزام علی علیه السلام به قبیله همدان در سال دهم نبوده بلکه در سال دهم به سوی قبیله بنی مذحج اعزام شدند و اما اعزامشان به قبیله همدان در سال هشتم بعد از فتح مکه بود. پس بعد از نقل حدیث بخاری می‌گوید این صراحت دارد که اعزام اول در اواخر سال هشتم به سوی همدان بوده است(21).
4- نقل‌هایی خواهد آمد که نشان می‌دهد هنگام اعتراض بعضی افراد به برخورد حضرت علی علیه السلام با آن‌ها در مکه نامی از بریده میان آنان به چشم نمی‌خورد و ذکری از گرفتن کنیز به میان نیامده بلکه علت اعتراض را استفاده سپاه از لباس‌ها و شتران خمس و خراج بیان می‌کند. پس این دسته از نقل‌ها می‌توانند شاهد خوبی بر این نکته باشند که آن چه بعضی از ناآگاهان می‌گویند که علت حدیث غدیر اعتراض بریده بوده است نمی‌تواند صحیح باشد چرا که هم نامی از او در میان اعتراض کنندگان در حجه الوداع نیست و هم اینکه بعد از اینکه پیامبر او را از بدگویی نسبت به حضرت علی علیه السلام نهی کرد یکی از دوست‌داران و مدافعان سرسخت امیرالمؤمنین علیه السلام شد بر عکس خالدبن ولید که با توجه به نهی  پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هیچ گاه جزو دوستداران علی بن ابیطالب علیه السلام نبود و هم او بود که وقتی مالک ابن نویره را فریبکارانه کشت، همان شب با زن او همبستر شد و ابوبکر او را معذور دانست(22).
هیثمی نقل می‌کند: از بریده یعنی ابن حصیب که گفت: نسبت به علی علیه السلام بغض داشتم که نسبت به هیچ کس آن قدر بغض نداشتم و مردی از قریش را دوست داشتم به خاطر اینکه او نیز نسبت به علی علیه السلام بغض داشت پس آن مرد با سپاهی اعزام شد و من با او همراه شدم و علت همراهی من با او فقط این بود که او بغض علی علیه السلام را در دل داشت. پس در جنگی که کردیم عده‌ای را اسیر گرفتیم و آن مرد به پیامبر نامه نوشت که فردی را بفرست که اموال بدست آمده را تخمیس کند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم علی علیه السلام را فرستاد – قصه را نقل می‌کند تا اینکه می‌گوید وقتی پیامبر مرا از بدگویی نسبت به علی علیه السلام نهی کرد – پس هیچ یک از مردم بعد از این فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نزد من محبوب تر از علی علیه السلام نبود.
سپس هیثمی تصریح به صحت این حدیث می‌کند(23).
ملاحظه می‌فرمایید: که چگونه نام خالد بن ولید در این ورایت حذف شد. این روایت نشان می‌دهد که خالد دشمنی‌اش با امیرالمؤمنین علیه السلام سابقه داشته و بعد از نهی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز اعترافی به محبت نسبت به حضرت ندارد بلکه ثابت است که از دشمنان حضرت علی علیه السلام بوده است و مجال بحث دیگری می‌طلبد تا به موارد آن اشاره کرد.
لازم به ذکر است که همین بریده نقل می‌کند که محبوب‌ترین زنان نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فاطمه سلام الله علیها بود و از مردان علی علیه السلام بود(24)‌(کان احب النساء الی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فاطمه و من الرجال علی ) این حدیث را ترمذی و حاکم در مستدرک نقل کرده و ذهبی نیز آن را صحیح دانسته است.
و همین بریده است که این حدیث را نقل می‌کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خداوند از اصحاب من چهار نفر را دوست دارد و مرا امر کرد که آنها را دوست داشته باشم؛ علی و ابوذر و سلمان و مقداد(25).
و همین بریده است که نقل می‌کند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به ما دستور داد که به علی علیه السلام با لقب امیرالمؤمنین خطاب کنیم. ابن مردویه از بریده نقل می‌کند که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ما را امر کردند که به علی علیه السلام با لقب امیرالمؤمنین سلام کنیم. (عن برید الاسلمی قال: امرنا رسول اللهصلی الله علیه و آله و سلم   أن نسلم علی علی بامره المؤمنین و نحن سبعه و انا اصغر القوم یومئذ)(26).

بقیه در ادامه مطلب

ادامه مطلب...

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:25 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

مقام حضرت على(ع) افضل از دیگر انبیاء غیر از حضرت خاتم المرسلین(ص) مى‏باشد. در رابطه با دلیل این مساله ابتدا باید توجه داشته باشید که نوعا در مسائل مختلف سه گونه استدلال وجود دارد: عقلى، نقلى و حسى دلایل عقلى در رابطه با امور کلى مى‏باشند و در چنین موردى که مقایسه دو امر جزئى است نباید در جست و جوى آن بود. زیرا خارج از قلمرو و براهین عقلى است.  دلیل حسى نیز وجود ندارد زیرا اولا ما نظاره‏گر تمام اعمال و حرکات آنها نیستیم تا با مقایسه شهودى از طریق کنش آنها حکم به برترى یکى بر دیگرى نمائیم. ثانیا اصلا فضایل و مقامات تجربه‏پذیر نیستند مگر آن که خواصى از طریق تجربه باطنى حقایقى را دریافت دارند. تنها مى‏ماند دلیل نقلى. این گونه ادله نیز چند دسته‏اند: روایات خاص و صریح، روایات صریح و عام و روایات غیر صریح. الف) دسته اول روایاتى است که به صراحت‏بر فضیلت امیر المؤمنین(ع) بر شخص حضرت ابراهیم(ع) دلالت دارد. مانند احتجاج خود آن حضرت. چنان که در احتجاج طبرسى آمده است که از آن حضرت پیرامون این مساله سؤال شد و فرمودند: من از ابراهیم(ع) برتر مى‏باشم. زیرا وقتى خداوند از قیامت و برانگیخته شدن مردگان با وى سخن گفت از خداوند درخواست نمود که چگونگى آن را به وى بنمایاند. خطاب آمد: «اولم تؤمن؟» جواب داد: «لیطمئن قلبى‏». ولى من در مرتبه‏اى از یقین هستم که «لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا. اگر همه پرده‏هاى غیب کنار رود اندکى بر یقینم افزوده نگردد». زیرا آن را اندک کاستى نیست تا بدین وسیله جبران گردد. ب) روایات عام آنهایند که فضیلت امیر المؤمنین(ع) بر دیگر انبیاء را به طور عام و مطلق دلالت دارند بدون آنکه در آنها نام شخص حضرت ابراهیم(ع) ذکر شده باشد. از جمله در جلد 11 بحار الانوار (ص 139 ب 2 ح 6) آمده است: «قال رسول الله(ص):ان الله فضل انبیاء المرسلین على ملائکه المقربین و فضلنى على جمیع الانبیاء و المرسلین و الفضل بعدى لک یا على و الملائکه من بعدک‏». این مضمون در جلد 26 ص 335 نیز آمده است. ج) دسته سومى روایاتى است که لفظا و صراحتا فضیلت‏بر برترى حکم نمى‏راند، بلکه برترى پنج تن از دیگر مخلوقات از آنها استنباط و کشف مى‏شود. از جمله: 1- احادیثى که نشان مى‏دهد حضرت آدم(ع) نور پنج تن را در عرش الهى مشاهده کرد. -2 احادیثى که پیرامون توسل انبیاء گذشته به اهل بیت(ع) وجود دارد. -3 حدیث قدسى مرسله‏اى که در آن خداوند به پیامبر(ص) فرموده است: «اگر تو نبودى جهان را نمى‏آفریدم و اگر على(ع) نبود تو را نمى‏آفریدم و اگر فاطمه(س) نبود هیچ یک را».

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:20 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 

امامت همچنان که از کلام خداوند تبارک و تعالی بر مى آید منصبى است که به برخى از انبیاء، ازجمله ابراهیم((علیه السلام))، اعطا شده است و آن مقام سرپرستى و اداره جامعه است که در قرآن کریم از آن به ولی نیز تعبیر شده است. روشن است که امامت دراین موارد شأنى اضافه بر شأن نبوت است که در اثر پایدارى و صبر در مقابل ابتلائات و آزمایش هاى الهى براى آنان حاصل مى شد. همچنان که درباره ابراهیم((علیه السلام)) آمده است:
و اذا ابتلی ابراهیم ربّه بکلمات فاتمهن قال انى جاعلک للناس اماما ً)سوره بقره ایه 124)
به خاطر آورید هنگامى که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشواى مردم قرار دادم!»
در نتیجه امامت شانی بالاتر از نبوت می باشد
از روایات نیز اینگونه استفاده می گردد که مقام ائمه مخصوصا امیر المومنین علی (علیه السلام) بالاتر است
پیامبر رحمت (صلی الله علیه و اله ) فرمودند یا علی... انت افضل السابقین ای علی تو بهترین گذشتگان هستی ( بحار الانوار ، موسسه الوفاء بیروت ج 38 ص 134)
و در روایتی دیگر فرمودند : خیر الاولین و الاخرین من اهل السموات و الارضین او بهترین اولین و اخرین از اهل اسمانها و زمین ها است هنگامی که روز قیامت شود او را بر شتری از شترهای بهشتی سوار می کنند با حرکت او جای جای قیامت روشن می گردد پیامبران می پرسند این اقا با این همه عظمت کیست ایا او نبی مرسل است ؟ منادی ندا می دهد ایشان علی بن ابیطالب وصی حبیب الله است .( بحار الانوار چ موسسه الوفاء بیروت ج 27 ص 360)
حضرت ختمی مرتبت در روایتی دیگر می فرمایند : علی بن ابیطالب افضل خلق الله غیری علی بن ابیطالب بعد از من بهترین خلق خداست .(( بحار ، همان ، ج 25 ص 360)
چرا مى گویند : حضرت على(علیه السلام) از سایر پیامبران(علیهم السلام) بالاتر است ؟
پاسخ :
از آیات و روایات استفاده مى شود که مقام امامت ، بالاتر از مقام نبوت و رسالت است . مقام نبوت و رسالت ، یعنى مقام دریافت وحى الهى و تبلیغ و نشر آن در بین مردم ، و تربیت انسان ها از طریق ]انذار و تبشیر [و تعلیم و آگاهى بخشیدن به آن ها . بنابراین ، رسول موظف است در حوزه مأموریت خود ، مردم را به سوى خدا دعوت کند و فرمان الهى را به آن ها برساند ، و براى یک انقلاب فرهنگى و فکرى و عقیدتى ، از هیچ کوششى دریغ نکند ; امّا مقام «امامت » ، یعنى مقام رهبرى و پیشوایى مردم . امام ، کسى است که با تشکیل یک حکومت الهى و به دست آوردن قدرتِ لازم ، سعى مى کند احکام خدا را عملاً اجرا کند و اگر هم رسماً نتواند حکومت تشکیل دهد ، تا آن جا که در توان دارد ، براى اجراى احکام مى کوشد . به عبارت دیگر ، وظیفه امام اجراى دستورهاى الهى در جامعه است ; در حالى که وظیفه رسول فقط «انذار» و «تبشیر» و ابلاغ دستورها است . به همین جهت ، مقام امامت از مقام نبوت و رسالت بالاتر و نیازمند شایستگى و لیاقت بیش ترى است .
قرآن کریم در آیه 124 سوره بقره مى فرماید : «خداوند ، ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او از عهده آزمایش ها به خوبى برآمد ; آن وقت ، مقام امامت را به او داد» .(1)
برخى از انبیا ، فقط داراى مقام نبوت و رسالت بوده اند ; ولى برخى دیگر ، به جهت شایستگى بیش تر ، علاوه بر مقام نبوت و رسالت ، داراى مقام امامت نیز بوده اند ; مانند : حضرت ابراهیم ، حضرت موسى(علیه السلام) ، پیامبر خاتم (صلى الله علیه وآله)و.. . .
علامه طباطبایى(رحمه الله) در ذیل آیه 124 مى فرماید : از این آیه استفاده مى شود که مقام امامت در ذرّیه لایق و پاک و معصوم ابراهیم ـ على نبیناوآله وعلیه السلام ـ هم قرار داده شده است (2) و پیامبران دیگرى نیز داراى این مقام بوده اند ; چنان که خداوند متعال درباره اسحاق و یعقوب(علیهما السلام) مى فرماید : «و جعلنهم أئمّه یهدون بأمرنا... ;(انبیاء ، 73) و آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما هدایت مى کردند و به ایشان ، انجام کارهاى نیک و برپاداشتن نماز و دادن زکات را وحى مى کردیم و آنان پرستنده ما بودند» .
----------------------------------------------
1 . اقتباس از : تفسیر نمونه ، آیت الله مکارم شیرازى و دیگران ، ج 1 ، ص 435 ـ 446.
2 . المیزان ، ج 1 ، ص 276 ، نشر اسماعیلیان .

نوشته شده در  سه شنبه 90/8/24ساعت  12:19 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد