سفارش تبلیغ
صبا ویژن
نرم افزار مدیریت اطلاعات شهدا -ایثار
منوی اصلی
 » صفحه نخست
 » پروفایل مدیر وبلاگ
 » پست الکترونیک
 » آرشیو وبلاگ
 » عناوین مطالب وبلاگ

موضوعات وبلاگ
 » مقالات سیاسی
 » مقالات دینی و مذهبی
 » مقالات اجتماعی
 » مقالات علمی و آموزشی
 » مقالات تاریخ
 » پاسخ به شبهات
 » فراماسونری و شیطان پرستی
 » حجاب
 » اخبار
 » اخبار و مطالب تصویری
 » حضرت فاطمه ی زهرا(س)
 » امام حسین(ع)
 » امام سجاد(ع)
 » امام محمّد باقر(ع)
 » امام موسی کاظم(ع)
 » امام رضا(ع)
 » امام جواد(ع)
 » امام هادی(ع)
 » حضرت مهدی(عج)
 » بابیت و بهاییت
 » شهدا
 » سالروز ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س)
 » 13 ابان
 » عرفه،روز نیایش
 » حضرت زینب کبری(س)
 » حضرت مسلم بن عقیل(ع)
 » حضرت رقیه(س)
 » عید سعید قربان
 » طنز
 » انحرافات جنسی
 » حوادث
 » نقد و تحلیل
 » عید سعید غدیر خم
 » داستان
 » ولایت فقیه
 » علما و مراجع
 » شعر
 » آخر الزمان

همسنگران
 » EMOZIONANTE
 » عاشق آسمونی
 » به سوی فردا
 » شکوفه های زندگی
 » ترنم یاس
 » بسم الله العلی العظیم
 » فرزانگان امیدوار
 » لحظه های آبی
 » کوچه ای برای گفتن
 » عَشَقه
 » قاصدک
 » جزین
 » عروج
 » جزیره علم
 » پرورش دینی
 » خداجونم
 » همنشین
 » بیداران...
 » سایت اطلاع رسانی دکتر رحمت سخنی Dr.Rahmat Sokhani
 » دست خط ...
 » آخرالزمان و منتظران ظهور
 » سید علی خامنه ای
 » یا امیر المومنین روحی فداک
 » *** انـتـظـار ***
 » یک لحظه با یک طلبه!
 » شهیدان لاله های لاله زارند
 » روح مناجات
 » عکس و مطلب جالب و خنده دار
 » آموزه ـ AMOOZEH.IR
 » اقتصاد بدون یارانه
 » کــــلبه
 » میر یزید نیوز
 » موعود هادی
 » نظرمن
 » هو اللطیف
 » افسونگر
 » جاده های مه آلود
 » سیب سرخ
 » قیدار شهر جد پیامبراسلام
 » سکوت خیس
 » منتظرظهور
 » ...بــــــــاران که ببارد، همه عاشق هستند
 » سایه
 » شیمی وزندگی
 » ● بندیر ●
 » سایت مهندسین پلیمر
Polymer Engineers of Darab University

 » سجاده ای پر از یاس
 » افطار
 » شقایقهای کالپوش
 » لنگه کفش
 » عاشقانه می گویم
 » .::نهان خانه ی دل::.
 » دل نوشته های یک دختر شهید
 » نمکدون...
 » بچه مرشد!
 » سکوت ابدی
 » حامل نور ...
 » وبلاگ عقل وعاقل شمارادعوت میکند(بخوانیدوبحث کنیدانگاه قبول کنید)
 » TOWER SIAH POOSH
 » خاکستر سرد
 » هم نفس
 » حسن آباد جرقویه علیا
 » سیب خیال
 » حقوقی و فقهی
 » چلچراغ شهادت
 » لباس شخصی
 » حنا، دختری با مقنعه
 » پرپر
 » معراج ستاره ها
 » تفحص شهدا
 » جبهه وبلاگ غدیر
 » یا علی مدد
 » مُهر بر لب زده
 » نشریه حضور
 » نغمه ی عاشقی
 » MNK Blog
 » یگان امُل های مُدرنیسم نشده...امُلیسم
 » جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی
 » ● رایحه ●
 » عــــــــــروج
 » کانون فرهنگی شهدا
 » برلیان
 » پژواک
 » تخــریــبـچــی
 » ****شهرستان بجنورد****
 » نظرعشق
 » +O
 » عشق الهی
 » سرزمین مِه وخورشید (خورشید گام سبز)
 » بی سر و سامان
 » ~>+ حبـــــــــــــــاب خیــــــــــــــــال +<~
 » شب و تنهایی عشق
 » گمگشته
 » دانلود بازی موبایل جاوا
 » صراط مستقیم
 » سلحشوران
 » آوای قلبها...
 » سکوت سبز
 » دوربین مدار بسته
 » طراوت باران
 » هــم انــدیشـی دینــی
 » یادداشتها و برداشتهای سخی فرهادی
 » گل و منظره
 » تعمیرات تخصصی انواع پرینتر لیزری اچ پی HP رنگی و تک رنگ و اسکنر
 » جـــیرفـــت زیـبا ( استان سبزواران)
 » ثریای کویر ایران
 » خاطرات دکتر بالتازار
 » پروانگی
 » دارالرضوان
 » اندیشه برتر
 » امام زمان
 » .: شهر عشق :.
 » باولایت
 » سکوت سبز
 » اردبیل بهشتی پنهان
 » بوی سیب
 » بادصبا
 » یاربسیجی
 » جاده مه گرفته
 » طریق یار
 » رباتیک
 »
 » سایت روستای چشام (Chesham.ir)
 » سرگرمی اطلاع رسانی شمیم یاس
 » مهاجر
 » فقط عشقو لانه ها وارید شوند
 » منطقه آزاد
 » میقات محمد
 » ابـــــــــــرار
 » یادداشتهای فانوس
 » علمدارمظلوم
 » نور اهلبیت (ع)
 » انسان جاری
 » گدایی در جانان به سلطنت مفروش
 » سرافرازان
 » یک
 » پارسی نامه
 » تمهیدات
 » شبح سیاه
 » خون شهدا
 » مقلدان علمدار
 » ایحسب الانسان ان یترک سدی
 » جرعه ای از شراب عشق
 » رازهای موفقیت زندگی
 » مطب مجازی روانشناسی
 » صبح امید
 » قافیه باران
 » رایحه ظهور به مشام می رسد! از کجاست؟
 » دهن رود
 » شبستان
 » حرم الشهدا
 » برادران شهید هاشمی
 » شهداشرمنده ایم _شهرستان بجنورد
 » کبوتر حرم
 » یامهدی
 » سعادت نامه
 » آدمکها
 » اسطوره عشق مادر
 » دلنوشته های یک فروند چریک
 » پنجره چهارمی ها
 » نسیم یاران
 » صدای سکوت
 » ترانه ی زندگیم (Loyal)
 » سیاست دینی
 » جزتو
 » عشق پنهان
 » Manna
 » ألیس اللهُ بکافٍ عبده ...
 » محض خدا
 » بشری
 » پرهیزگاران، جوانمردان واقعی ...
 » زشت است بی تو زندگی زیبای عالم
 » سیاه مشق های میم.صاد
 » بهشت بهشتیان
 » آسمانی
 » کابینت ام دی اف محمدی 09126600583 شهریار
 » عشق الهی: نگاه به دین با عینک محبت، اخلاق، عرفان، وحدت مسلمین
 » عطش (وبلاگ تخصصی ماه محرم و صفر)
 » پروانه های بی پروا
 » زندگی
 » اواز قطره
 »
 » بچّه شهید (به یاد شهدا)
 » بیا تو!!!
 » حرف شیرین
 » کلبه تنهایی
 » اخراجی های جدید
 » تـــــــکـــبـــیــر
 » راه فضیلت
 » مهاجر
 » عاشقانه
 » ستاره طلایی
 » مردود
 » ماه و مهر
 » غروب آرزوها
 » شهید شلمچه
 » جبهه فرهنگی امام روح الله مازندران محمودآباد
 » شمیم یاس
 » فالوده یزدی
 » گروه اینترنتی جرقه داتکو
 » جواندل
 » شهید قنبر امانی
 » نهِ/ دی/ هشتاد و هشت
 » چفیه
 » همای رحمت
 » مرگ عاشق
 » ویژه نامه کارون پردیس
 » شاه تور
 » هر چی تو فکرته
 » پلاک 40
 » به وبلاگ بر بچون دزفیل(دزفول) خوش اومهِ
 » غزلیات محسن نصیری(هامون)
 » خدایا؟فرشته ام را به کسی نخواهم داد!هرگز!میگذاری آیا؟
 » ... یاس ...
 » read me (بخوان مرا...)
 » خورشید مکه
 » ..:: بهونه های بارونی ::..
 » فدائیان ولایت
 » گروس سرای آشنا
 » وبلاگ رسمی هیئت توآ در بندر عامری
 » بیــــــــــــــــدهای سَرقنات
 » حرف های من...
 » ازدواج آگاهانه، همین و بس
 » هالی
 » دانلود کتاب
 » Nili2012
 » تنهایی.......
 » جمعه های سوت و کور
 » حقوقدان منتظر
 » ژئوماتیک
 » با ولایت زنده ایم
 » پا در کفش همه!
 » اهلبیت (ع)،کشتی نجات ما...
 » دردودل
 » وبلاگ اندیشه های مطهر -بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی مالک اشتر
 » تنهای غریب
 » ترنم حضور
 » #**حرف های گفتنی**#
 » FANTOM
 » صدفی برای مروارید
 » مجله التکرونیکی وبلاگ های پایگاه شهید سیدمصطفی خمینی(ره)
 » MARAll
 » ایرانی باشیم
 » کنج دلتنگی های من!
 » صاعقه
 » عطر ریحان
 » شاهکار
 » کتابهای رایگان برای همه
 » مهربانی
 » گروه فرهنگی سردار خیبر
 » اصولی رایانه
 » سید خراسانی
 » پرسپولیس
 » بادله گشت
 » عفاف و حجاب
 » موسسه فرهنگی هنری سنگر
 » خاطره های مدرسه و دوستان
 » یه دخترشاد
 » حرفهای آسمانی
 » .... فاصله ....
 » حاج احمد متوسلیان
 » هدایت قرآنی
 » سلام بر ساقی عطشان کربلا
 » راهی به سوی اینده
 » ایرانیان ایرانی
 » باشگاه پرواز
 » َ ازدانشگاه آزادقزوین
 » فاطمیون لنجان
 » آذرخش
 » IT فناوری اطلاعات
 » و ناگهان مرگ...
 » مهدی یاران
 » محب
 » y divouneh
 » عطر حضور
 » بهار عشق
 » وبلاگ مرزداران عشق * ایران *
 » ناجی
 » ما اهل دلیم
 » آرمان
 » لــعل سـلـسـبیــل
 » ای دریغااااااااا
 » شهادت
 » می گذره ...
 » چند تکه عاشقانه
 » تاریخ را به یاد اوریم
 » خاکریز ولایت
 » ادبیات
 » عدالت جویان نسل بیدار
 » در حسرت شهادت
 » اخبار دنیای عشق
 » چزابه
 » وبلاگ شخصی مرتضی صادقی
 » تجربه های مربی کوچک
 » آمرین به معروف و ناهیان از منکر
 » مرامنامه عشاق
 » صل الله علی الباکین علی الحسین
 » نماز ریشه ی همه ی خوبیها
 » جدیدترین یوزر پسورد آنتی ویروس nod32- Kaspersky - Avira
 » اللهم عجل لولیک الفرج

جنبش سایبری: بصیرت علوی لبیک یا خامنه ای
طراح قالب


سایر امکانات
 RSS 
POWERED BY
BLOGFA.COM

 

  السلام علیک یا علی بن موسی الرضا

 

 

جبر و اختیار از منظر امام هادی(ع)

نوشتار زیر بر آن است تا با اشاره به تلاش ائمه از جمله امام هادی (علیه السلام) برای حفظ کیان اسلام و تشیع راستین از کژرویها و انحرافات فکری و عقیدتی نقش آن حضرت را در تبیین یکی از مهمترین مشکلات فکری بشر یعنی مسئله جبر و اختیار را که با تلاش حاکمان و مغرضان می رفت عقاید مسلمانان را به بیراهه بکشاند بازگو کند. نویسنده در این مقاله در مقام تشریح یکی از پیچیده ترین معضلات فکری انسان یعنی مساله جبر و اختیار از منظر امام هادی(علیه السلام) است که با هم آن را از نظر می گذرانیم.

نقش ائمه(علیهم السلام) در برابر انحرافات فکری و فرهنگی

امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) در مسائل متداول کلامی در عصر خود، چون صفات باری، قدر، و جایگاه فاسق به موضع گیری پرداخته، و عموماً با مسائل، با نگرشی اعتدال گرایانه برخورد نموده اند. آن حضرات در مسئله صفات، در مقابل دو گرایش افراطی تعطیل و تشبیه، در عین تأکید بر تنزیه ذات باری از هرگونه کیفیت و ویژگی های جسمانی، بر ازلی بودن صفات ذات، چون علم تأکید داشته و راهی میان تعطیل و تشبیه را توصیه می کرده اند.
در موضوع پردامنه جبر و قدر، نظریه مشهور امام صادق(علیه السلام) و دیگر ائمه اهل بیت(علیهم السلام) ، نفی جبر و تفویض (اختیار مطلق) و گرایش به «امر بین الامرین» بوده است. آن حضرت و دیگر ائمه(ع)، با فرق نهادن میان مفاهیم مشیت و اراده، و مطرح کردن دوگونه اراده الهی: اراده حتم و اراده عزم تبیین کرده اند که چگونه ممکن است خداوند به کرداری امر کند و درعین حال مشیت او برآن قرار نگرفته باشد.

مسئله جبر و اختیار در عصر امام علی النقی(علیه السلام)

امام علی النقی در عصری می زیست که انحرافات عقیدتی و فکری و اخلاقی به اوج خود رسیده بود. در این دوره امام(علیه السلام) برای هدایت جامعه اقدام به بازسازی اندیشه ها و تبیین مفاهم بینشی و اندیشه ای بر پایه اصول و محکمات قرآنی و روایات معتبر عترت طاهره و سنت نبوی(علیه السلام) گرفت. برخی از کژروی ها که با نام اندیشه های شیعی پدیدار شده بود، اختلافات را میان شیعیان دامن می زد. عقاید کلامی منتسب به هشام بن حکم و هشام بن سالم موجب شده بود تا دو دسته گی ها در جامعه شیعی موجبات تکفیر و طرد در میان آنان را فراهم سازد و نیرو و توان شیعی به جای حفظ عقاید اصیل شیعی و دفاع از اقلیت دربرابر اکثریت حاکم، در تضعیف و نابودی یک دیگر به کار رود. هزینه این برخوردها آن چنان سنگین بود که برخی از اصحاب امام هادی(علیه السلام) با نگارش نامه ای به ایشان خواستار راهنمایی از آن حضرت و تبیین حقایق و نگرش درست شیعی به مسایل مهم و ابتلایی جامعه شیعی شدند. روایات متعدد و گاه متناقضی که گروه های منحرف منتسب به شیعیان تولید و منتشر ساخته بودند براین اختلاف دامن می زد. استناد به روایات درست و نادرست موجب می شد که حق در این میان گم شود.

آماده سازی امت برای عصر غیبت

از سویی آن حضرت در پادگان نظامی در نزدیک بغداد (سامرا) تحت محافظت شدید قرار داشت. دولتمردان عباسی با آگاهی از نفوذ امام هادی(علیه السلام) در میان علویان و دوست داران اهل بیت(علیهم السلام) می کوشیدند تا ارتباط میان رهبری و امت را تا حد امکان کنترل و مهار نمایند. در این زمان وضعیت به گونه ای بود که حتی نمایندگان آن حضرت به سختی می توانستند با ایشان تماس گرفته و از راهنمایی ایشان بهره برند. کاهش ارتباط هرچند برای آینده نزدیکی که به زودی آغاز می شد مفید بود؛ زیرا به زودی امت شیعی می بایست بدون حضور امام، جامعه را اداره و هدایت امت را به عنوان امت شاهد و نمونه به دست گیرد. عصر غیبت به زودی آغاز می شد و این شرایط و وضعیت کنونی زمینه های مساعدی را برای این مهم فراهم می آورد. ولی از آن جایی که شیعیان تاکنون تا این اندازه از امام خود دور نبوده اند، با مشکلاتی در حوزه اندیشه و نگرش و عمل مواجه شدند. امام در پادگان بود و آنان به سختی می توانستند خود را با این وضعیت سازگار سازند. تشکیلات و هسته اصلی شیعه نیازمند راهنمایی های پیاپی و دایمی بود. آنان در این اوضاع و احوال با مشکلاتی روبه رو شدند که مخالفان با جعل و وضع حدیث پدید آورده بودند. افکار التقاطی و انحرافی به عنوان بینش و نگرش شیعی در جامعه و حتی بخشی از هسته اصلی تشکیلات شیعی نفوذ پیدا کرده و موجبات آشفتگی و فکری و فرهنگی شیعیان را فراهم آورده بود. آن چه برای امام هادی(علیه السلام) در این اوضاع و احوال مهم و راهبرد بنیادین بود حفظ هسته اصلی تشکیلات شیعی از هرگونه انحراف فکری و عملیاتی بود. اگر تا پیش از این دوره کادرسازی به گونه ای بود تا شیعیان با هدایت مستقیم امام فعالیت کنند، اکنون زمان آن رسیده بود که کادرسازی برای به عهده گرفتن زمام امور بدون حضور امام انجام گیرد. نقش اساسی امام در این دوره، ایجاد تشکیلاتی منسجم و قوی برای اداره شیعیان درعصر غیبت است. پس از وی امام حسن عسکری(علیه السلام) نیز این شیوه را ادامه داد و شیعیان را برای مسئله غیبت آماده کرد. استفاده درست امامان(علیه السلام) از شرایط و بهره گیری از آن برای به سرانجام رساندن راهبردها و سیاست ها این امکان را به شیعیان بخشید تا برای عصر غیبت آماده شوند.

آموزش شیوه برخورد با انحرافات به مدیران جامعه

امام هادی(علیه السلام) در این دوره افزون بر آماده سازی تشکیلات برای عصر غیبت می بایست به بازسازی آن چیزی می پرداخت که از پیشینیان رسیده و آغشته به باطل گردیده بود. در این دوره با آموزش عملی و به سخن امروز برگزاری دوره های پودمانی وکارگاهی کوچک برای هسته اصلی مدیریت شیعه، امام توانست شیوه برخورد با انحرافات فکری را بیاموزد. امام با بیان چگونگی برخورد با روایات و آیات به مدیران آینده جامعه شیعی آموخت چگونه می توانند از انحرافات جلوگیری به عمل آورند. اگر به مجموعه رفتارها و نامه های امام از این زاویه دید نگریسته شود به خوبی دانسته می شود که امام در این دوره چه نقش مهمی را به عهده داشته و چگونه توانست به خوبی از عهده آن برآید.
ایجاد بخش مدیریت علمی و عملی برای جامعه شیعی در عصر غیبت و چگونگی برخورد با انحرافات نقش اصلی امام را در این دوره تشکیل می دهد.
برای نمونه می توان به نگارش نامه ای از سوی امام درباره مسأله جبر و تفویض اشاره کرد که امام در این نامه می کوشد تا شیوه برخورد با افکار و اندیشه های التقاطی را به مدیران آینده جامعه شیعی بیاموزد؛ اندیشه ها و افکاری که در قالب روایات و آیات به جامعه تزریق می شود و امت به جهت نفوذ معنوی و حجیت آن بدون هیچ تردید و گمانی می پذیرند درحالی که آغشته به باطل است.
برخی از دشمنان باتوجه به نفوذ کلامی امام باقر و امام صادق(علیه السلام) در میان شیعیان با جعل و وضع روایات نادرست از آن بزرگواران، می کوشیدند تا افزون بر ایجاد انحراف فکری به اختلافات در میان شیعیان دامن بزنند و امت کوچک شیعی را تضعیف و نابود سازند. در این زمانه است که عناصر فداکار و مدیران مرتبط با رهبری با نوشتن نامه ها از آن امام می خواهند که به این اوضاع خاتمه دهد و شیوه درست برخورد با این گونه روایات و نیز افکار التقاطی و یا انحرافی را بیاموزد. امام هادی(علیه السلام) نیز در پاسخ به این پرسش ها و درخواست ها، اقدام به نگارش رساله ای می کند و در آن نه تنها به بیان دیدگاه خود بلکه به جهت همراهی بیشتر شیعیان و نفوذ معنوی امام صادق(علیه السلام) و امام باقر(علیه السلام) در میان شیعیان مستند به فرمایش و سخنان آن حضرات(علیه السلام) به تبیین درست مواضع و مطالب می پردازد. وی در نامه ای درباره مسأله جبر و تفویض با بیان ملاک درستی و صحت روایات یعنی عرضه به قرآن و یادآوری جایگاه رفیع عترت و با بهره گیری از قدرت نفوذ کلامی امام صادق و باقر(علیه السلام) به تبیین این مسأله کلامی و جنجالی می پردازد و می نویسد:
«پس ما این بحث را با این سخن امام صادق(علیه السلام) آغاز می کنیم که فرمودند : «نه جبر است و نه تفویض، بلکه مرتبه ای میان آن دو است که شامل: .1 تندرستی؛ .2 آزادی راه؛ .3 مهلت کافی .4 زاد و توشه راه؛ .5 انگیزه و وسیله تحریک شخص بر انجام کاری است.»
آن حضرت برای تحکیم مسأله با تشریح دیدگاه امام صادق می کوشد تا نگرش درست در مسأله را بازسازی و راه درست استنباط مطالب را به مردمان بیاموزد تا در آینده خود برای رهایی از این قبیل مسایل با بهره گیری از روش آموزشی بتوانند، احکام درست را استنباط کنند. امام توضیح می دهد که در نگرش شیعی فقدان هر یک از موارد پنج گانه به معنای اسقاط بخشی از تکلیف است. به این معنا که تکالیف الهی هنگامی از انسان خواسته می شود که این پنج عنصر در وی فراهم آمده باشد:
«در نتیجه این همان پنج چیزی است که امام صادق(علیه السلام) در آن، کلیات فضل را گرد آورده است. اگر بنده ای فاقد یکی از آنها باشد به نسبت همان کاستی و کمبود، تکلیف از او ساقط می گردد. بنابراین حضرت امام صادق(علیه السلام) خبر از اصلی داده که طلب فهمش بر مردم واجب است، و قرآن در تصدیق آن گویا است، و احادیث محکم و معتبری که از رسول خدا(ص) منقول است نیز بدان گواهند.»
امام هادی(علیه السلام) در تأیید این بیان به احادیث دیگری از آن حضرت تکیه می کند و در ادامه می افزاید:
«و نیز حدیثی موافق آن حدیث پیشین؛ بدین مضمون از آن حضرت(علیه السلام) وارد شده که: «فردی از او پرسید: آیا خداوند، بندگان را مجبور به ارتکاب گناه می کند؟ فرمودند : خدا عادلتر از این است. پرسید: آیا کار را به خودشان واگذاشته است؟ فرمودند : عزت و اقتدار خدا بر آنان بالاتر از این است.»

اقسام جبریون

و نیز حدیثی از آن حضرت نقل شده که فرمودند : «مردمان در موضوع «قدر» (جبر) سه گروهند:
1- دسته ای معتقدند که کار به ایشان واگذار شده، که ایشان با این پندار خود، خدا را در سلطه و قدرتش ضعیف شمرده اند، در نتیجه ایشان رو به هلاکتند.
2- دسته ای قائلند که خدای جلیل و عزیز، بندگان را مجبور به معصیت و تکلیف طاقت فرسا و خارج از حد توانشان کرده است که با این پندار، به خدا نسبت ظلم و ستم داده اند، و آنان نیز رو به هلاکتند.
3- گروهی معتقدند که خداوند بندگان خود را در حد توانشان مأمور ساخته، نه خارج از حد توان و زائد بر نیرویشان، پس هرگاه خوبی کنند، خدا را سپاس گویند؛ و چون بدی نمایند، استغفار و طلب آمرزش کنند. هر فردی با این عقیده، همان مسلمان رشید و رشد یافته است.»
در نتیجه حضرت امام صادق(علیه السلام) با این کلام خبر داده است که هرکس از جبر و یا تفویض پیروی کند و بدان معتقد شود بر خلاف حق بوده و از صراط حق خارج است.»
امام علی النقی(علیه السلام) آن گاه به تشریح و توضیح مبانی شیعی می پردازد و در نوشتار بلند خود برای تقریب اذهان و درک مطالب به بیان مثال هایی می پردازد تا همگان بتوانند به سادگی به محتوا و مقصود بلند آن برسند؛ آن بزرگوار در این باره می نویسد:
«من (در توضیحاتم)، هم جبر را که معتقد به آن دچار خطا بوده، و هم تفویض را که معتقد به آن به باطل گرائیده شرح دادم، بنابراین مرتبه میان جبر و تفویض در وسط آن دو واقع است.
سپس حضرت(علیه السلام) فرمودند : و برای هر یک از این ابواب مثالی خواهم زد تا هم معنای آن را به ذهن جوینده حقیقت نزدیک سازد و هم بررسی نمودن، شرح آن را آسان نماید، به گونه ای که هم آیات محکم قرآن تصدیقش نمایند، و هم خردمندان پذیرفته و تأییدش کنند؛ و توفیق و عصمت با خدا است.»
حضرت درباره دیدگاه جبری ها می نویسد: آنان بر این باورند که خدا مردم را به گناه مجبور می کند و سپس آنان را بر کاری که مجبور بوده اند، مواخذه و عذاب می کنند. امام توضیح می دهد که این رأی و اندیشه نمی تواند با دین اسلام و قرآن سازگار باشد. آن گاه امام(علیه السلام) آیاتی را بیان می دارد که در آن ها خداوند به صراحت ظلم و ستم را ناروا می شمارد و خود را از آن مبرا می دارد. سپس می افزاید که چگونه کسی می تواند بنده خود را بر کاری مجازات کند که خود او را بدان مجبور نموده است.
امام درباره مسأله تفویض نیز چنین توضیح می دهد: و اما آن تفویضی که امام صادق(علیه السلام) آن را باطل دانسته و معتقدان و پیروانش را خطاکار برشمرده این عقیده است که: «خداوند اختیار امر و نهی خود را به بندگان سپرده، و سرخود رهایشان ساخته است». امام ادامه می دهد: «اگر خدا اختیار بندگان را از سر اهمال و سهل انگاری به خودشان سپرده بود، باید انتخاب آنان را (هرچه باشد) پذیرفته، و به سبب آن مستحق ثواب گردند، و (زمانی که خود سری و اهمال حاصل شود) دیگر بر جنایتی که کنند هیچ عقوبتی نباشد».
امام می فرماید «برای این سخن می توان دو معنا احتمال داد: اول این که بندگان خدا بر خدا شوریده اند و خدا نیز به ناچار آن را پذیرفته است که این به معنای ناتوانی و وهن خداست؛ دوم این که خداوند از وادار نمودن بندگانش به کاری درمانده و عاجز است. از این رو امر و نهی خود را بدیشان سپرده و بر وفق مرادشان امضاء نموده است. هر دو این معنا به کفر برمی گردد و اسلام آن را مردود می شمارد. آیات بسیاری در قرآن آمده است که این معنا را باطل و نادرست می داند.»

دیدگاه صحیح درباره جبر و تفویض

امام(علیه السلام) آن گاه به بیان دیدگاه درست و نگرش توحیدی می پردازد و می نویسد: اما آن چیزی که ما به آن اعتقاد داریم این است که خداوند مردم را با قدرت خود آفریده، و نیرویی به ایشان بخشیده تا با آن او را پرستش و اطاعت کنند، آنگاه آنان را به خواست خود امر و نهی کرد، و پیروی امر خود از ایشان پذیرفته و بدان رضایت داد و آنان را از کارهایی بازداشته و گناهکاران و نافرمانان را نکوهیده و بر گناهشان و نافرمانی شان مجازات می کند. اختیار در امر و نهی با خدا است. پس هرکس که فرمان برد، راه یافت و هر کس عصیان ورزید گمراه و سرکش گشت. این اطاعت و نافرمانی نیز به جهت قدرت و نیرویی است که خداوند به ایشان داده است.»

دو مثال ساده

برای فهم درست این مطلب ذکر مثالی خالی از لطف نیست. از یکی از علمای بزرگ اسلام درباره جبر و تفویض و امر بین الامرین پرسیدند. وی به پرسشگر خود گفت: پای راست خود را بلند کن. او این کار را کرد. سپس گفت: پای راست را بر زمین بگذار و پای چپ را بلند کن. این چنین کرد. در مرتبه سوم به او گفت: حالا پای چپ و راست را همزمان بلند کن و بایست. نتوانست و بر زمین افتاد. عالم گفت: این همان امر بین امرین است. یعنی اختیار داری که هر یک را برداری ولی اختیار نداری هر دو را برداری چون جبر و قوانین جبری طبیعت، این اجازه را به تو نمی دهد که همزمان دو پا را از زمین بلند کنی.
باز یکی از اساتید درباره این مسأله به جمله بحول الله و قوته اقوم و اقعد تمسک جست و گفت: حول و قوت و قدرت را به خدا نسبت می دهی ولی این فعل بلندشدن و نشستن را به خود نسبت می دهی، یعنی که بخشی از آن من است و در آن اختیار دارم و بخشی از آن دیگری است و در آن مجبورم.
به هر حال آن چه از معنای تفویض و اختیار آمده است نشان می دهد که نمی تواند هر یک از دو نظریه به تنهائی درست باشد و تنها در صورتی می توان باور قرآنی داشت که قایل به امر میان دو امر جبر و اختیار باشیم. امام هادی(علیه السلام) پس از بیان آیاتی از قرآن و روشن کردن مسأله جبر و تفویض می نویسد:
از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده که پس از بازگشت از شام (جنگ صفین) در پاسخ به پرسش مردی که پرسید: ای امیرمؤمنان بفرمائید حرکت ما با شما آیا قضا و قدر الهی بود؟ فرمودند : آری؛ از هیچ تپه ای بالا نرفتید و به هیچ دره ای سرازیر نشدید مگر به قضا و تقدیر الهی، پرسید: ای امیرمؤمنان آیا رنج و زحمتی که من در این راه برده ام به حساب خدا بگذارم؟ فرمودند : مپرس ای پیرمرد، که بی شک خداوند به ازای (رنج) این سفر و راهی که پیمودید، و هر مکانی که منزل کردید، و در برگشت شما که بازمی گشتید (در تمامی این مراحل) به شما اجر و پاداشی عظیم داده است، چرا که شما در هیچ یک از کارهایتان نه مجبور بودید و نه ناچار. مبادا پنداشته ای که آن قضائی قطعی و تقدیری حتمی بوده است؟! اگر مطلب این چنین بود در این صورت پاداش و کیفر بیهوده گشته، و تشویق و تهدید بی معنا می بود، و دیگر چیزی پابرجا و ثابت نمی ماند. این اعتقاد بت پرستان و دوستان شیطان است، به درستی خدای جلیل و عزیز با دادن اختیار است که امر و فرمان داده، و برای برحذر ساختن، نهی فرمودند ه است. نه اطاعت از او با اکراه و زور است، و نه از سر قهر و چیرگی بدون اختیار نافرمانی و معصیت شده، و نه آسمانها و زمین و آن چه را میان آنهاست بیهوده و عبث آفریده است! این پندار کسانی که کفر ورزیدند.»
امام هادی(علیه السلام) در ادامه می نویسد: «امیرالمؤمنین(علیه السلام) موافق و مناسب قرآن راهنمائی فرمودند ه است و آن با (مذهب) جبر و تفویضی که اعتقاد و پیروی از هر دو آن ها باطل و کفر و مایه تکذیب قرآن است، منافات دارد، و ما از گمراهی و کفر به خدا پناه می بریم! ما نه معتقد به جبریم و نه به تفویض، بلکه قائل به مرتبه ای میان آن دوئیم و آن امتحان و آزمایش توسط قدرتی است که خدا به ما داده و در پرتو آن به طاعت خود فراخوانده است، هم چنان که قرآن بدان گواه است، و امامان نیکو کار خاندان پیامبر- که درود خدا بر تمام ایشان باد- بدان معتقدند.»

دو هدف عمده امام هادی(علیه السلام)

امام هادی (علیه السلام) با تبیین دقیق و آوردن آیات و روایات بسیاری کوشید تا به دو مسأله توجه دهد: اول آن که دیدگاه اسلام راستین را تبیین کند و با بیان این مسأله به مخالفت علمی و علمی با حکومت و قدرت های غاصب بپردازد که با اندیشه جبری و اشعری می کوشیدند تا خود را در هاله ای از قداست فرو برند و اعمال و رفتار ظالمانه خود را توجیه کنند و آن را به خدا نسبت دهند و از سوی دیگر کوشید تا به مدیران آینده تشکیلات شیعی چگونگی استنباط احکام و مدیریت علمی را بیاموزاند.
اگر در زمانی شرایط، اقتضای آن را داشت تا امامی با شمشیر و امامی با دعا و آن دیگری با آموزش و ایجاد هسته های علمی و یا نفوذ در ارکان قدرت هدایت و رهبری فکری و سیاسی امت را به دست گیرد و حداقل امت مؤمن و شاهدی را حفظ و هدایت کند اکنون در این دوره امام هادی بر خود لازم می دانست تا به تربیت مدیریتی اهتمام ورزد که برای عصر غیبت و فقدان حضور امام(علیه السلام) آمادگی داشته باشند.
تلاش های فکری و علمی آن امام همام در شرایط سخت و در حصار پادگان نظامی عباسی آن چنان مهم و مفید و سازنده بود که بعدها در عصر غیبت اندیشمندان و دانشمندان به نامی چون کفعمی، دیلمی، صدوق، مفید، کلینی، سیدمرتضی، سیدرضی و در نهایت شیخ طوسی توانستند مدیریت علمی و تشکیلاتی شیعی را در دست گیرند و جامعه شیعی را به شکوفایی و بالندگی در خور خود برسانند به گونه ای که اولین حکومت شیعی در طبرستان و سپس در تمامی ایران و بین النهرین پدیدار گردد و آل بویه و سادات مرعشی و کیایی و صفوی به حکومت شیعی دست یابند و زمینه را برای حکومت جمهوری اسلامی و ولایت فقیه فراهم آورند. باشد که ما نیز این راه را با تمام قدرت و قوت تا قیام قائم و حضور منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ادامه دهیم. ان شاءالله.



نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:7 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

همسر و فرزندان امام هادی (ع)

همسر امام هادی(علیه السلام)

همسر امام هادى (ع)سوسن نام داشت. وى کنیزی از اهالى نوبه[1] بود. دست تقدیر او را به مدینه و خانه امام هادى‏(ع) رساند و پس از مدتى امام حسن عسکرى‏(ع) از او متولد شد. وى از زنان عارف و فاضل عصر خود و به نام‏هاى «سلیل، حدیثه، حربیه» معروف و مشهور بود. قبل از آنکه امام هادى‏(ع) با آن خانم ازدواج کند، امام جواد(ع) در وصف آن بانو گفت:
«سلیل»، یعنى بیرون کشیده از هر آفت و پلیدى و ناپاکى (بعد، از آینده او خبر داد) و فرمود: اى سلیل! زود است خداوند به تو، حجت خود را عطا فرماید که زمین را از عدل پر کند، بعد از آنکه از ستم پر شده باشد.[2]
همچنین امام هادى‏(ع) او را ستود و درباره او ‏فرمود:
«سلولٌ مسلولةٌ من الآفات و الانجاس؛ سلول (یکى از القاب سوسن) از بدى‏ها و آلودگی‌ها پاک است».
سوسن به قدرى با فضیلت بود که وقتى امام حسن عسکرى‏(ع)به شهادت رسید، به عنوان پناهگاه شیعیان به شمار مى‏آمد. احمد بن ابراهیم مى‏گوید: از حکیمه دختر امام جواد(ع)پرسیدم: در این دوران اضطراب و نگرانى شیعه (دوران غیبت حضرت ولى عصر)، شیعیان به چه کسى مراجعه کنند؟ در جواب فرمود: «الى الجدة امّ ابى محمد».
در سال 259 ق. امام حسن عسکرى‏(ع)،سوسن و امام زمان را به سفر حج فرستاد و قبل از حرکت، اسم اعظم، سلاح و... را به حضرت مهدى واگذار فرمود. سوسن و نوه گرامی‌اش، به سفر مکه مشرف شدند و سپس به مدینه رفتند. در آن‏جا باخبر شد که فرزند دلبندش به شهادت رسیده است؛ پس با عجله به طرف سامرا حرکت کرد. هنگامى که به سامرا رسید، متوجه شد جعفر کذّاب ادعاى ارث و وصایت حضرت امام حسن(ع) دارد و خود را وصىّ و وارث امام معرفى مى‏کند. سوسن نزد جعفر کذاب رفته و فرمود: «وصىّ امام حسن من هستم». جعفر قبول نکرد. وى براى اثبات مدعاى خود، نزد «ابوالشّوارب»، قاضى سامرا، رفت و وصایت خود را به اثبات رساند.
سوسن وصیت کرد: هرگاه از دنیا رفتم، مرا در کنار قبر شوهرم امام هادى و فرزندم امام حسن عسکرى‏(ع) دفن کنید. هنگامى که از دنیا رفت، خواستند به وصیتش عمل کنند، جعفر کذاب به بهانه اینکه وارث برادر و مالک منزل حضرت است، از دفن کردن سوسن خوددارى کرد. در این لحظه به امر پروردگار حضرت مهدى‏(ع)ظاهر شد و خطاب به عموى ناخلفش فرمود: «اى جعفر! آیا این خانه، خانه توست یا خانه من است؟!» و از نظرها غایب گردید. جعفر که به شدت تحت تأثیر قرار گرفته بود، خود را کنار کشید و به این ترتیب سوسن در کنار شوهر و فرزند معصومش به خاک سپرده شد.[3]

فرزندان

اکثر علماى شیعه چهار فرزند پسر براى امام هادی(ع) ذکر کرده‏اند، اما در تعداد دختران ایشان اختلاف وجود دارد.
حضینى مى‏نویسد: فرزندان امام هادى(ع)عبارت‌اند از: امام حسن (ع)، محمد، حسین و جعفر که مدّعى امامت و به کذّاب معروف بود.[4]
شیخ مفید مى‏نویسد: جانشین آن حضرت ابامحمد حسن است که امام بعد از اوست و حسین و محمد و جعفر و دخترى به نام عایشه.[5]
شیخ طبرسى غیر از عایشه، دختری به نام دلالة را هم به عنوان دختر امام هادى(ع) معرفى می‌کند.[6] و ابن شهر آشوب دخترى به نام علیّه براى ایشان نام مى‏برد.[7]
البته با توجه به قرائن و شواهد امکان دارد که امام هادى(ع) فقط دارای یک دختر بود که نام‌هاى متفاوتى داشته است. از سخنان علماى اهل سنّت هم این مطلب استفاده مى‏شود که حضرت امام هادى(ع) چهار فرزند پسر و یک دختر به نام عایشه داشته‏است[8].
ابن عنبه معتقد است که نسل امام هادى(ع) از طریق دو فرزندش (امام حسن عسکرى و جعفر) ادامه یافت.[9]
اینک به صورت گذرا به شرح حال فرزندان آن حضرت می‌پردازیم:

1. امام حسن عسکرى

امام حسن عسکرى در روز جمعه هشتم[10] ماه ربیع الثانى سال 232ق. در مدینه منوره، دیده به جهان گشود.[11]
مادر گرامی‌ا‌ش، «حُدَیث» بانویى بزرگوار، باتقوا و نیکوکار بود. از دیگر نام‏هاى او «سوسن»، «سلیل» و «جدّه» است.
دوران کودکى آن حضرت، تحت سرپرستى پدر بزرگوارش امام هادى‏(ع)سپرى شد. امام هادى‏(ع)در حق فرزندش مى‏فرماید:
«فرزندم ابومحمد، اصیل‏ترین چهره خاندان نبّوت و استوارترین حجت (خدا) است. او بزرگِ فرزندانم و جانشین من است و امامت و احکام به سوى او باز مى‏گردد».[12]
روایات بسیارى از امام هادى‏(ع)نقل شده است که در آنها بر امامت و رهبرى امام حسن عسکرى‏(ع)تأکید شده است. صقر بن ابى دلف مى‏گوید: از امام هادى شنیدم که فرمود:
امام بعد از من، حسن و بعد از حسن، پسرش «قائم» است؛ کسى که زمین را پر از قسط و عدل مى‏کند؛ همانطور که از جور و ظلم پر شده باشد.[13]
امام حسن عسکرى‏(ع)، عابدترین فرد زمان خود بود و بیش از همه به عبادت خداوند و انجام دستورهاى الهى مى‏پرداخت. شب‏ها را تا بامداد به تلاوت قرآن، نماز و سجده براى خدا مى‏پرداخت. نماز اول وقت را بر هر کارى مقدم مى‏داشت و هر گاه به نماز مى‏ایستاد، با تمام وجود نیایش مى‏کرد و تا وقتى که از نماز فارغ نشده بود، هیچ چیزی توجه او را به خود معطوف نمى‏کرد. ابوهاشم جعفری مى‏گوید:
خدمت امام حسن عسکرى‏(ع)شرفیاب شدم. امام مشغول نوشتن چیزى بود. وقت نماز فرا رسید، امام از نوشتن دست کشید و به نماز ایستاد.[14]
سخاوت از اخلاق کریمه امام حسن عسکرى‏(ع)است. او بخشنده‏ترین مردم زمان خویش بود. هیچ فقیر و تهى‏دستى از منزل آن حضرت، دست خالى بر نمى‏گشت. سعى داشت، قبل از آن‏که ابراز فقر شود به آنان کمک کند. آن حضرت در بیشتر مناطق اسلامى، وکیلانى تعیین فرمود تا حقوق شرعى را از مردم وصول و به فقیران و درماندگان برسانند و به آنان اجازه داده بود که از آن اموال در راه حل اختلاف میان مسلمانان و دیگر موارد خیر مصرف کنند.[15]

2. سیّد محمد

سید محمد بنابر برخى از منابع، حدود سال 228 ق. متولد شد.[16] بنا بر این قول، سید محمد، فرزند اول امام است؛ ولى طبق برخى روایات سید محمد فرزند دوم و از امام حسن عسکرى‏(ع)کوچک‌تر بود. على بن مهزیار نقل مى‏کند: به امام هادى‏(ع)گفتم: اگر شما از دنیا بروید، به چه کسى رجوع کنیم؟
امام فرمود: «عهدى الى الاکبر من ولدى».[17]
سید محمد به اندازه‌ای جلیل القدر و عظیم الشأن بوده است که شیعیان خیال مى‏کردند او امام بعدى است. یاران امام هادى‏(ع)نیز درباره امامت وى از امام سؤال مى‏کردند. على بن عمرو نوفلى مى‏گوید:
همراه ابى الحسن‏(ع)در حیاط منزلشان بودیم که پسرش محمد از جلوى ما گذشت. گفتم: فدایت شوم، آیا امام ما بعد از شما این است؟ امام در جواب من فرمود: نه، امام شما بعد از من، حسن است[18]. بقیه در ادامه مطلب

ادامه مطلب...


نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:5 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

امام هادی(ع) از منظر ولایت
مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) درباره امام هادی(علیه السلام) می فرمایند:
در نبرد بین امام هادى (علیه‏السّلام) و خلفایى که در زمان ایشان بودند، آن کس که ظاهراً و باطناً پیروز شد، حضرت هادى (علیه‏السّلام) بود؛ این باید در همه‏ى بیانات و اظهارات ما مورد نظر باشد.
در زمان امامت آن بزرگوار شش خلیفه، یکى پس از دیگرى، آمدند و به درک واصل شدند. آخرین نفر آنها، «معتز» بود - همان‏طور که ایشان فرمودند - که حضرت را شهید کرد و خودش هم به فاصله‏ى کوتاهى مُرد. این خلفا غالباً با ذلت مردند؛ یکى به ‏دست پسرش کشته شد، دیگرى به دست برادرزاده‏اش و به همین ترتیب بنى‏عباس تارومار شدند؛ به عکسِ ... شیعه در دوران حضرت هادى و حضرت عسگرى (علیهماالسّلام) و در آن شدت عمل روزبه‏روز وسعت پیدا کرده؛ قوى‏تر شد.
کودکی امام هادی(علیه‏السّلام) :
حدیثى درباره‏ى کودکى حضرت هادى است، که نمى‏دانم شنیده‏اید یا نه؛ وقتى معتصم در سال 218 هجرى، حضرت جواد را دو سال قبل از شهادت ایشان از مدینه به بغداد آورد، حضرت هادى که در آن‏ وقت شش ساله بود، به همراه خانواده‏اش در مدینه ماند. پس از آن‏که حضرت جواد به بغداد آورده شد، معتصم از خانواده حضرت پرس‏وجو کرد و وقتى شنید پسر بزرگ حضرت جواد، على‏بن‏محمد، شش سال دارد، گفت این خطرناک است؛ ما باید به فکرش باشیم. معتصم شخصى را که از نزدیکان خود بود، مأمور کرد که از بغداد به مدینه برود و در آن‏جا کسى را که دشمن اهل‏بیت است پیدا کند و این بچه را بسپارد به دست آن شخص، تا او به عنوان معلم، این بچه را دشمن خاندان خود و متناسب با دستگاه خلافت بار بیاورد. این شخص از بغداد به مدینه آمد و یکى از علماى مدینه را به نام «الجنیدى»، که جزو مخالفترین و دشمن‏ترینِ مردم با اهل‏بیت (علیهم‏السّلام) بود - در مدینه از این قبیل علما آن‏وقت بودند - براى این کار پیدا کرد و به او گفت من مأموریت دارم که تو را مربى و مؤدبِ این بچه کنم، تا نگذارى هیچ‏کس با او رفت و آمد کند و او را آن‏طور که ما مى‏خواهیم، تربیت کن. اسم این شخص - الجنیدى - در تاریخ ثبت [شده] است. حضرت هادى هم - همان‏طور که گفتم - در آن موقع شش سال داشت و امر، امر حکومت بود؛ چه کسى مى‏توانست در مقابل آن مقاومت کند. بعد از چند وقت یکى از وابستگان دستگاه خلافت، الجنیدى را دید و از بچه‏یى که به دستش سپرده بودند، سؤال کرد. الجنیدى گفت: بچه؟! این بچه است؟! من یک مسأله از ادب براى او بیان مى‏کنم، او بابهایى از ادب را براى من بیان مى‏کند که من استفاده مى‏کنم! اینها کجا درس خوانده‏اند؟! گاهى به او، وقتى مى‏خواهد وارد حجره شود، مى‏گویم یک سوره از قرآن بخوان، بعد وارد شو - مى‏خواسته اذیت کند - مى‏پرسد چه سوره‏یى بخوانم. من به او گفتم سوره‏ى بزرگى؛ مثلاً سوره‏ى آل‏عمران را بخوان؛ او خوانده و جاهاى مشکلش را هم براى من معنا کرده است! اینها عالمند، حافظ قرآن و عالم به تأویل و تفسیر قرآنند؛ بچه؟!
ارتباط این کودک که على‏الظاهر کودک است، اما ولى‏اللَّه است؛ «وآتیناه الحکم صبیّا» - با این استاد مدتى ادامه پیدا کرد و استاد شد یکى از شیعیان مخلص اهل‏بیت(سلام الله علیهم)!
سامرا و نفوذ امام هادی(علیه‏السّلام) :
حضرت هادى (علیه‏السّلام) چهل ‏و دو سال عمر کردند، که بیست سالش را در سامرا بودند؛ آن‏جا مزرعه داشتند و در آن شهر کار و زندگى مى‏کردند. سامرا در واقع مثل یک پادگان بود و آن را معتصم ساخت تا غلامان ترکِ نزدیک به خود را - با ترکهاى خودمان؛ ترکهاى آذربایجان و سایر نقاط اشتباه نشود - که از ترکستان و سمرقند و از همین منطقه‏ى مغولستان و آسیاى شرقى آورده بود، در سامرا نگه دارد. این عده چون تازه اسلام آورده بودند، ائمه و مؤمنان را نمى‏شناختند و از اسلام سر در نمى‏آوردند. به همین دلیل، مزاحم مردم مى‏شدند و با عربها - مردم بغداد - اختلاف پیدا کردند. در همین شهر سامرا عده‏ى قابل توجهى از بزرگان شیعه در زمان امام هادى (علیه‏السّلام) جمع شدند و حضرت توانست آنها را اداره کند و به وسیله‏ى آنها پیام امامت را به سرتاسر دنیاى اسلام - با نامه‏نگارى و... - برساند. این شبکه‏هاى شیعه در قم، خراسان، رى، مدینه، یمن و در مناطق دوردست و در همه‏ى اقطار دنیا را همین عده توانستند رواج بدهند و روزبه‏روز تعداد افرادى را که مؤمن به این مکتب هستند، زیادتر کنند. امام هادى همه‏ى این کارها را در زیر برق شمشیر تیز و خونریز همان شش خلیفه و على‏رغم آنها انجام داده است. حدیث معروفى درباره‏ى وفات حضرت هادى (علیه‏السّلام) هست که از عبارت آن معلوم مى‏شود که عده‏ى قابل توجهى از شیعیان در سامرا جمع شده بودند؛ به‏گونه‏یى که دستگاه خلافت هم آنها را نمى‏شناخت؛ چون اگر مى‏شناخت، همه‏ى‏شان را تارومار مى‏کرد؛ اما این عده چون شبکه‏ى قوى‏یى به ‏وجود آورده بودند، دستگاه خلافت نمى‏توانست به آنها دسترسى پیدا کند.
یک روزِ مجاهدت این بزرگوارها – ائمه(علیهم‏السّلام) - به قدر سالها اثر مى‏گذاشت؛ یک روز از زندگى مبارک اینها؛ مثل جماعتى که سالها کار کنند، در جامعه اثر مى‏گذاشت. این بزرگواران دین را همین‏طور حفظ کردند، والّا دینى که در رأسش متوکل و معتز و معتصم و مأمون باشد و علمایش اشخاصى باشند مثل یحیى‏بن‏اکثم که با آن‏که عالم دستگاه بودند، خودشان از فساق و فجار درجه یکِ علنى بودند، اصلاً نباید بماند؛ باید همان روزها بکل کلکِ آن کنده مى‏شد؛ تمام مى‏شد. این مجاهدت و تلاش ائمه (علیهم‏السّلام) نه فقط تشیع بلکه قرآن، اسلام و معارف دینى را حفظ کرد؛ این است خاصیت بندگان خالص و مخلص و اولیاى خدا. اگر اسلام انسانهاى کمربسته نداشت، نمى‏توانست بعد از هزار و دویست، سیصد سال تازه زنده شود و بیدارى اسلامى به‏ وجود بیاید؛ باید یواش یواش از بین مى‏رفت. اگر اسلام کسانى را نداشت که بعد از پیغمبر این معارف عظیم را در ذهن تاریخ بشرى و در تاریخ اسلامى نهادینه کنند، باید از بین مى‏رفت؛ تمام مى‏شد و اصلاً هیچ چیزش نمى‏ماند؛ اگر هم مى‏ماند، از معارف چیزى باقى نمى‏ماند؛ مثل مسیحیت و یهودیتى که حالا از معارف اصلى‏شان تقریباً هیچ‏چیز باقى نمانده است. این‏که قرآن سالم بماند، حدیث نبوى بماند، این همه احکام و معارف بماند و معارف اسلامى بعد از هزار سال بتواند در رأس معارف بشرى خودش را نشان دهد، کار طبیعى نبود؛ کار غیر طبیعى بود که با مجاهدت انجام گرفت. البته در راه این کار بزرگ، کتک خوردن، زندان رفتن و کشته شدن هم هست، که اینها براى این بزرگوارها چیزى نبود.
منبع: بیانات مقام معظم رهبری،30/5/1383


نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:5 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

کراماتی از امام هادی(ع)

احترام پرندگان به امام هادی(علیه السلام)

ابوهاشم جعفری می‌گوید:
متوکل تالار آفتابگیری درست کرده بود که پنجره‌های مشبک داشت و داخل آن پرندگان خوش آواز را رها ساخته بود. روزهایی که سران حکومت برای سلام رسمی و تبریک نزد او می‌آمدند، متوکل درون همین تالار می‌نشست اما بر اثر سر و صدای پرندگان، نه حرف دیگران را می‌شنید و نه دیگران حرفش را می‌شنیدند.
فقط وقتی که امام هادی علیه السلام وارد می‌شدند تمام پرندگان ساکت و آرام می‌شدند و تا وقتی امام هادی از آنجا خارج نمی‌شد سر و صدایی شنیده نمی‌شد. (1)

آگاهی از سؤال ذهن اصحاب

محمد بن شرف می‌گوید:
همراه امام هادی علیه السلام در یکی از کوچه ‌های مدینه راه می‌رفتم. خواستم از امام هادی علیه السلام مسأله‌ای بپرسم اما قبل از این که سوالم را مطرح کنم، امام به من فرمود: «ما در جای شلوغی هستیم و مردم در رفت‌ و آمدند. اکنون زمان خوبی برای سوال ‌کردن نیست.» (2)

پیشگویی مرگ جوان غافل

ابوحسین سعید پسر سهل بصری ملّاح می‌گوید:
روزی امام هادی علیه السلام به مجلس ولیمه یکی از فرزندان خلیفه عباسی دعوت شد. همراه امام وارد مجلس شدیم. حاضران با دیدن امام به احترامش سکوت کردند. ولی جوانی در این مجلس حضور داشت که احترام امام هادی را نگه نداشت و در مجلس به خنده و حرف‌های یاوه مشغول بود. در این هنگام حضرت هادی علیه السلام رو به او کرد و فرمود: «در خنده زیاده‌روی می‌کنی و از یاد خدا غافل هستی، در حالی که سه روز بعد در قبرستان خواهی بود.»
جوان ساکت شد و چیزی نگفت. ما روزها را شمارش کردیم، دقیقا پس از سه روز از دنیا رفت و همان روز به خاک سپرده شد. (3)

تبدیل کردن خاک به طلا

داود بن قاسم جعفری می‌گوید:
یک سال پیش از سفر حج، برای وداع با امام هادی علیه السلام وارد شهر سامرا شدم. امام مرا تا بیرون شهر بدرقه کرد. آنگاه از مرکب خویش پیاده شد و روی زمین با دست خود دایره‌ای کشید و فرمود: «ای عمو، آنچه را در این دایره هست برای مخارج و هزینه سفر حج‌ات بردار.»
همین که دست بر خاک گذاشتم، شمشی به وزن دویست مثقال از طلا به دستم آمد.(4)

شِفای نابینا

هاشم بن زید می‌گوید:
با چشمان خود دیدم که کوری را نزد امام هادی علیه السلام را آوردند و امام، او را بینا کرد. و نیز دیدم که با گِل، پرنده‌ای درست کرد و در آن دمید، و پرنده جان گرفت و به پرواز درآمد.
به امام گفتم: «میان شما و حضرت عیسی علیه السلام تفاوتی نیست!»
امام فرمود: «اَنَا مِنهُ و هُوَ مِنِّی»؛ من از او هستم و او از من است. (5)

نجات جان یونس نقاش

روزی یونس نقاش با دل ترسان و مضطرب نزد امام هادی علیه السلام رفت و گفت: «ای آقای من، تو را درباره خانواده‌ام سفارش به نیکی می‌کنم.»
امام فرمود: «چه خبر شده؟»
یونس گفت: «تصمیم گرفتم از این جا بروم.»
امام هادی علیه السلام در حالی که تبسمی بر لب داشت فرمود: «چرا؟»
یونس گفت: «موسی بن بغا (یکی از مقامات حکومت بنی‌عباس) نگینی به من سپرد که بسیار ارزشمند و قیمتی است و از من خواست روی آن نقشی حک کنم. موقع کار این نگین دو نیم شد. فردا قرار است آن را تحویل بدهم و در این صورت یا هزار تازیانه می‌خورم یا مرا می‌کشند.»
حضرت هادی علیه السلام فرمود: «به منزلت برگرد. تا فردا جز خیر چیزی نخواهد بود.»
فردا یونس دوباره ترسان و لرزان خدمت امام هادی علیه السلام رسید و اظهار داشت: «مامور آمده و نگین را می‌خواهد.»
امام فرمود: «برگرد که جز خیر نخواهی دید.»
یونس پرسید:«ای آقای من، به او چه بگویم؟»
امام تبسمی کرد و فرمود: «برگرد و به آنچه به تو می‌گوید گوش بده. جز خیر نخواهد بود.» یونس رفت و پس از مدتی با لبان خندان بازگشت. به امام گفت: «ای سید من! مامور می‌گوید کنیزانم با هم اختلاف دارند. آیا می‌توانی این نگین را دو نیمه کنی تا ما نیز تو را بی‌نیاز کنیم؟»
امام هادی علیه السلام خشنود شد و رو به آسمان عرض کرد: «خدایا حمد از آنِ توست که ما را از آن گروهی قرار دادی که تو را ستایش کنند.» (6)

بقیه در ادامه مطلب

ادامه مطلب...


نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:3 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

تفسیر قرآن در کلام امام هادی(ع)

قرآن کریم در اندیشه، گفتار و کردار پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیهم السلام)، تجسم و عینیت تمام یافته و سیره کریمانه و سخنان حکیمانه آنان، مستقیم یا غیر مستقیم، روشنگر کتاب الهی در ابعاد گوناگون آن است. یکی از رسالت‌های مهم امامان معصوم(علیهم السلام)، تبیین احکام و تفسیر قرآن بود. میراث قرآنی ارزشمندی که از حضرت امام هادی(علیه السلام) باقی مانده است، از ذخایر عظیم تفسیری معصومان(علیهم السلام) است.
در این مقاله تفسیر برخی آیات را از منظر ایشان می‌آوریم. اما ابتدا به یکی از مباحث فکری و عقیدتی دوران امام هادی(علیه السلام) اشاره می‌کنیم. به گفته محققان، بحث در باب مخلوق بودن قرآن، از اواخر حکومت بنی‌امیه آغاز شد و نخستین بار، جعد بن درهم، معلم مروان بن محمد آخرین خلیفه اموی، این بحث را مطرح کرد. او این فکر را از ابان بن سمعان و ابان نیز از طالوت بن اعصم یهودی فرا گرفته بود.[1]. گروه معتزله نیز که در مسائل عقیدتی کند‌وکاو عقلی بیش از حدی می‌کردند و این بحث ر در صفات خدا مطرح ساخته بودند، با قدیم بودن قرآن که اشاعره و اهل حدیث از آن جانبداری می‌کردند، به مخالفت برخاستند.
در زمان امام هادی(علیه السلام) سخت‌گیری‌ها و اصرار معتزله بر روی مخلوق بودن قرآن، سبب نفرت مردم از آنان شد و متوکل عباسی خود جانب اهل حدیث (اشاعره) را گرفت و مسئله معروف به «محنة القرآن» را خاتمه داد، ولی بحث همچنان رونق داشت و تا مدت‌ها در جامعه اسلامی مطرح بود.[2] امام هادی(علیه السلام) مصلحت را سکوت در برابر این بحث و جدال فکری دید و مسلمانان را از چنین مباحث بیهوده‌ای برحذر داشت. ایشان در پاسخ یکی از شیعیان بغداد نوشتند:
بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند ما و تو را از دچار شدن به این فتنه حفظ کند که در این صورت بزرگ‌ترین نعمت را بر ما ارزانی داشته است، و گر نه هلاکت و گمراهی است. به نظر ما بحث و جدال درباره قرآن ( که مخلوق است یا قدیم؟) بدعتی است که سؤال کننده و جواب دهنده در آن شریک‌اند؛ زیرا پرسش کننده دنبال چیزی است که سزاوار او نیست و پاسخ دهنده نیز بی‌جهت خود را به زحمت و مشقت می‌افکند که بیرون از توان او است. خالق، جز خدا نیست و به جز او همه مخلوق‌اند. قرآن نیز کلام خداست و از پیش خود اسمی برای آن قرار مده که از گمراهان خواهی گشت. خداوند ما و تو را از مصادیق سخن خود قرار دهد که می‌فرماید: متقیان کسانی هستند که در نهان از خدای خویش می‌ترسند و از روز جزا بیمناک‌اند.[3]

تازه بودن قرآن در همه زمان‌ها

یعقوب بن سکیت نحوی می‌گوید: امام هادی(علیه السلام) فرمودند:
«إنّ الله تعالی لم یجعله لزمان دون زمان و لالناس دون ناس، فهو فی کلّ زمان جدید، و عند کلَّ قوم غضّ إلی یوم القیامة؛ خدای سبحان قرآن را برای زمان خاص بدون زمان دیگر، و برای مردمی خاص بدون مردم دیگر، قرار نداده است. از این رو، قرآن تا قیامت در هر زمان نو، و نزد هر ملتی تازه است».[4]

تفسیر آیه شریفه(ام تریدون أن تسألوا رسولکم)[5]

حضرت امام حسن عسکری(علیه السلام) از امام هادی(علیه السلام) نقل می‌کنند که فرمودند: (ام تریدون)؛ یعنی بلکه‌ ای کفار قریش و یهود! شما از پیامبر خود همان معجزات پیشنهاده شده‌ای را ـ که نمی‌دانید آیا به صلاحتان است یا نه ـ می‌خواهید که قبلاً آن را از موسی خواستند، و به ایشان پیشنهاد کردند، و گفتند که: (لَن نُؤمِنَ لَکَ حتّی نَرَی اللهَ جَهرَةً فأخَذَتْکُم الصّاعِقَةُ)[6]؛ ما هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم تا خدا را آشکارا ببینیم، پس صاعقه شما را فرا گرفت».
(و من یتَبّدلُ الکفر بالایمان)؛ یعنی پس از پاسخ پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) به ایشان که: آن درخواست پیشنهادی به خدا به مصلحتشان نیست، و اگر هم درست ( و مصلحت) باشد، پس از آوردن آن معجزات از سوی خداوند «چنانچه کسی کفر را با ایمان عوض کرد»، یعنی به معجزات ایمان نیاورد یا چون فهمید به مصلحت نیست و باید به همان براهین و معجزات موجود اکتفا کند، قبول نکند و کفر را با ایمان عوض کند، لجاجت ورزد و حجّت راستین حق را نپذیرد، )فقد ضلَّ سواء السبیل(؛ یعنی از راهی که به بهشت می‌رسد، گمراه شده و در راهی که به دوزخ می‌رسد، گام نهاده است...».[7]

تفسیر (میسر)

ابراهیم بن عنبسه به امام هادی(علیه السلام) نوشت: چنانچه سرور و مولایم مصلحت بداند، بفرماید که مراد از «میسر» در آیه شریفه )یسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیسِرِ([8]چیست؟ امام هادی(علیه السلام) در پاسخ نوشت: هر چه با آن قمار شود، مَیسِر است و هر مست کننده‌ای حرام است.[9]

تفسیر آیه مباهله[10]

عیاشی نقل کرده است امام هادی(علیه السلام) در تفسیر آیه شریفه مباهله فرمودند:
«و اگر می‌فرمودند: بیایید مباهله کنیم و لعنت خدا را بر شما قرار دهیم، آنان برای مباهله نمی‌آمدند، و گرنه خدا می‌داند که پیامبرش پیام‌های او را به مردم می‌رساند و دروغگو نیست».[11]

سرزنش تشبیه‌کنندگان

صدوق نقل می‌کند: محمد بن عیسی از امام هادی(علیه السلام) درباره آیه شریفه ) وَ الأرضُ جمیعاً قَبْضَتُهُ و یوْمَ القیامَةِ وَ السَّماواتُ مَطْویاتٌ بیمینهٍ([12] پرسیدم. فرمودند: خدای سبحان سرزنش کرده کسی را که او را به خلقش تشبیه می‌کند. آیا نمی‌بینی که (در صدر آیه) می‌فرماید: ( و ما قدروا الله حق قدره)؛ «و خدا را چنان که شایسته است نشناخته‌اند» که می‌گویند: «تمام زمین در روز قیامت، در قبضه اوست و آسمان‌ها پیچیده در دست راست او»؛ نظیر آنجا که خدای سبحان می‌فرماید: «و خدا را آن چنان که شایسته است، نشناخته‌اند که می‌گویند: خدا چیزی را بر بشری نازل نکرده است». سپس خدای سبحان خود را از قبضه و یمین منزّه می‌شمرد و می‌فرماید: «خداوند پاک و برتر است از آنچه با وی شریک می‌گردانند».[13]

تفسیر )لِیغْفِرَ لَکَ اللهُ مَا تقدَّم(َ[14]

استرآبادی نقل می‌کند: از امام هادی(علیه السلام) درباره آیه «تا خداوند از گناه گذشته و آینده تو درگذرد»، پرسیدند. فرمودند: پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)کدام گناه گذشته و اینده‌ای دارد؟ این گناهان گذشته و آینده شیعیان علی(علیه السلام) است که خدا آن را بر دوش پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌نهد و از همه به خاطر او در می‌گذرد».[15]

تفسیر آیه (یوْمَ یعَضُّ الظّالم علی یدَیه)

علامه مجلسی نقل می‌کند: به متوکّل عباسی خبر دادند که امام هادی(علیه السلام) آیه شریفه(یوم یعضُّ الظالم علی یدیه یقول یالیتنی...)[16] را بر خلیفه اول و دوم تطبیق می‌کند. متوکل گفت: با او چه کار کنیم؟ گفتند: مردم را جمع کن و از او در حضور مردم بپرس. اگر همان پاسخ را داد، مردم به حسابش می‌رسند، و اگر غیر آن را گفت، نزد یاران خود رسوا می‌شود. متوکّل همه قضات و بنی هاشم و یاوران خود را فراخواند و در جمع آنان از امام هادی(علیه السلام) پرسید. آن امام همان فرمودند: اینان کسانی هستند که خدا با کنایه از ایشان سخن گفته است و بر ایشان منّت نهاده و عیبشان را پوشانده است. آیا امیر می‌خواهد آنچه را خدا پوشانده، آشکار کند؟ متوکّل گفت: نه، نمی‌خواهم.[17]

تفسیر (تَبَّتْ یدا أبی لَهَبٍ)[18]

مجلسی نقل می‌کند که متوکّل روزی یک نویسنده نصرانی به نام ابا نوح را صدا کرد و اطرافیان با کنیه خواندن اهل کتاب را جایز نشمردند. متوکل استفتا کرد و پاسخ‌های گوناگون شنید. از امام هادی(ع) نیز آن را پرسید. امام(علیه السلام) در پاسخ نوشت: (بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم تبَّتْ یدا أبی لَهَبً). متوکل فهمید که جایز است؛ زیرا خدا کافر را با کنیه خوانده است.[19]

فضیلت سوره هَلْ أتی

شیخ طوسی نقل می‌کند که علی بن عمر عطار گفت: در روز سه‌شنبه خدمت امام هادی(علیه السلام) رسیدم. فرمودند: تو را دیروز ندیدم. عرض کردم: در روز دوشنبه حرکت به سوی مقصد را دوست ندارم. امام هادی(علیه السلام) فرمودند: ای علی! هر که می‌خواهد خدا او را از شرّ روز دوشنبه حفظ کند، در رکعت اوّل نماز صبح آن، سوره هل أتی را بخواند. سپس امام هادی(علیه السلام) آیه )فَوَقاهُمُ اللهُ و شَرَّ ذلکَ الْیوْمِ وَ لقّاهُمْ نَضْرَةً وَ سروراً([20] را خواندند.[21]

تفسیر(بَلْ هم أضلّ)

شیخ طوسی با سند خود از عبید الله بن محمّد تمیمی نقل می‌کند که گفت: در سامرا از سرورم ابوالحسن امام هادی(علیه السلام) شنیدم که می‌فرمودند: اراذل و اوباش، قاتلان پیامبران‌اند، و عامّه، نامی است که از عمی (به معنای نابینایی) گرفته شده است و خداوند نخواست ایشان را فقط به چارپایان تشبیه کند؛ از این رو، فرمودند: )بل هم اضلّ[22](؛ «بلکه گمراه‌ترند».[23]

پی نوشت:

[1] . ر.ک: تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر کلام، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1336ش، ج3، ص214.
[2] . برای آگاهی بیشتر درباره بحث خلق قرآن می‌توانید به منابع ذیل رجوع کنید: تاریخ الخلفاء، سیوطی، ص306 ـ 312؛ ضحی الاسلام، احمد امین، ط7، قاهره، المکتبة المصریة، ج3، ص 155ـ 207؛ بحوث الملل و النحل، جعفر سبحانی، ط2، قم، لجنة ادارة الحوزة العلمیة، 1411ق، ج2، ص252ـ269.
[3] . التوحید، صدوق، تهران، مکتبة الصدوق، 1387ه.ق، ص224، ح4؛ الأمام الهادی من المهد الی الحد، ص156، ح19؛ انبیاء/ 49: )الّذینَ یخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُون(.
[4] . الامالی، شیخ طوسی، ص 580، ح1203؛ بحارالأنوار، ج92، ص15، ح9.
[5] . بقره / 108.
[6] . بقره / 55.
[7] . بحارالانوار، ج17، ص421، ح47؛ فرهنگ جامع سخنان امام هادی، ص120ـ124.
[8] . بقره / 219.
[9] . تفسیر العیاشی، ج1، ص105، ح311.
[10] . آیه مباهله در سوره آل عمران / 61 آمده است: )فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نساءَنا وَ نِساءَکُمْ و أَنْنُسَنا وَ أنْفُسَکُمْ ثُمَّ نََبْتَمِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الکاذبینَ(.
[11] . تفسیر العیاشی، ج1، ص176، ح55؛ بحارالانوار، ج21، ص342، ح9.
[12] . زمر / 67.
[13] . التوحید، صدوق، ص160، ح1، معانی الأخبار، ص14، ح4.
[14] . فتح / 2.
[15] . بحارالانوار، ج24، ص273، ح57؛ فرهنگ جامع سخنان امام هادی(ع)، ص152.
[16] . فرقان / 27.
[17] . بحارالانوار، ج30، ص246، ح113 و ج50، ص214، ح26.
[18] . مسد / 1.
[19] . بحارالانوار، ج10، ص391، ح4؛ فرهنگ جامع سخنان امام هادی، ص154.
[20] . انسان / 11
[21]. الأمالی، شیخ طوسی، ص224، ح389.
[22] . فرقان / 44.
[23] . الامالی، شیخ طوسی، ص613، ح 1267؛ بحارالانوار، ج70، ص11، ح12.



نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:1 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

ویژگی‏های ‏اخلاقی‏ امام‏ هادی(ع)

امام هادی(ع) نمونه‏ای از انسان کامل و مجموعه سترگی از اخلاق اسلامی بود. «ابن شهر آشوب» در این باره می‏نویسد:
«امام هادی(ع) خوش‏خوترین و راست‏گوترین مردم بود. کسی که او را از نزدیک می‏دید، خوش برخوردترین انسان‏ها را دیده بود و اگر آوازه‏اش را از دور می‏شنید، وصف کامل‏ترین فرد را شنیده بود. هرگاه در حضور او خاموش بودی، هیبت و شکوه وی تو را فرا می‏گرفت و هرگاه اراده گفتار می‏کردی، بزرگی و بزرگواری‏اش بر تو پرده در می‏انداخت. او از دودمان رسالت و امامت و میراث‏دار جانشینی و خلافت بود و شاخساری دل نواز از درخت پربرگ و بار نبوت و میوه سرسبد درخت رسالت ...».(1)
امام در تمام زمینه‏های فردی، اعم از ظاهری و اخلاقی، زبانزد همگان بود. «ابن صباغ مالکی» در این راستا می‏نگارد:
«فضیلت ابوالحسن، علی بن محمد الهادی(ع) بر زمین پرده گسترده و رشته‏هایش را به ستاره‏های آسمان پیوسته است. هیچ فضیلتی نیست که به او پایان نیابد و هیچ عظمتی نیست که تمام و کمال به او تعلق نگیرد. هیچ خصلت والایی بزرگ نمی‏نماید مگر آنکه گواه ارزش آن در وی آشکار است. او شایسته، برگزیده و بزرگوار است که در سرشت والا پسندیده شده است ... هر کار نیکی با وجود او رونق یافته. او از نظر شکوه، آرامش، پاکی و پاکیزگی بر اساس روش نبوی و خلق نیکوی علوی آراسته شده که هیچ فردی از آفریدگان خدا به سان او نیست و به او نمی‏رسد و امید رسیدن به او را هم ندارد».(2)
نیکو و به جاست این قسمت از نوشتار، به زیبایی‏های طبع او آراسته گردد:

1. عبادت

ایجاد ارتباط عاشقانه با معبود و معشوق ازلی و عبادت فراوان، از ویژگی‏های برجسته امام هادی(ع) است. در این باره نوشته‏اند: «همواره ملازم مسجد بود و میلی نیز به دنیا نداشت. عبادتگری فقیه بود. شب‏ها را در عبادت به صبح می‏رساند بی آنکه لحظه‏ای روی از قبله برگرداند. با پشمینه‏ای بر تن و سجاده‏ای از حصیر زیر پا به نماز می‏ایستاد. شوق به عبادتش به شب تمام نمی‏شد. کمی می‏خوابید و دوباره برمی‏خاست و مشغول عبادت می‏شد. آرام زیر لب قرآن را زمزمه می‏کرد و با صوتی محزون آیاتش را می‏خواند و اشک می‏ریخت که هرکس صدای مناجات او را می‏شنید، می‏گریست. گاه بر روی ریگ‏ها و خاک‏ها می‏نشست. نیمه شب‏ها را مشغول استغفار می‏شد و شب‏ها را به شب زنده‏داری می‏گذراند.(3) شبانگاه به سجده و رکوع می‏افتاد و با صدایی محزون و غمگین می‏گفت: خداوندا، این گناهکار پیش تو آمده و این نیازمند به تو روی آورده، خدایا، رنج او را در این راه بی‏پاداش مگذار! بر او رحمت آور و او را ببخش و از لغزش‏هایش درگذر».(4)

2. ساده‏زیستی

از دیگر ویژگی‏های برجسته اخلاقی امام هادی(ع)، ساده‏زیستی و دوری از دنیا بود. در این زمینه نیز آمده است: «از دنیا چیزی در بساط زندگی نداشت. بنده‏ای وارسته از دنیا بود. در آن شبی که به خانه‏اش هجوم آوردند، او را تنها یافتند با پشمینه‏ای که همیشه بر تن داشت و خانه‏ای که در آن هیچ اسباب و اثاثیه چشم‏گیری دیده نمی‏شد. کف خانه‏اش خاک‏پوش بود و بر سجاده حصیری خود نشسته، کلاهی پشمین بر سر گذاشته و با پروردگارش مشغول نیایش بود».(5)

3. دانش

یکی از محورهای اساسی و از سترگ‏ترین پشتوانه‏های امامت، دانش امام است که بر اساس آن بشریت از کوره راه‏های نابودی رهایی می‏یابد. شخصیت علمی امام هادی(ع) از همان دوران کودکی و پیش از امامت ایشان شکل گرفته بود. مناظره‏های علمی، پاسخ‏گویی به شبهه‏های اعتقادی و تربیت شاگردان برجسته نمونه‏های برجسته‏ای از جایگاه والای علمی امام هادی(ع) است. او در همان کودکی مسائل پیچیده فقهی را که بسیاری از بزرگان و دانشمندان در حلّ آن فرو می‏ماندند، حل می‏کرد. گنجینه‏ای پایان‏ناپذیر از دانش و چکاد نشینی در بلندای بینش بود. دشمن ساده‏اندیش به خیال در هم شکستن وجهه علمی ایشان، مناظره‏های علمی تشکیل می‏دهد، ولی جز رسوایی و فضاحت ثمره‏ای نمی‏بیند. از این رو، به بلندی مقام امام اعتراف می‏کند و سر تسلیم فرود می‏آورد.(6)
با این همه، متوکل، مانع نشر و گسترش علوم از سوی ایشان می‏شده همواره در تلاش بود تا شخصیت علمی امام بر مردم آشکار نشود. از این رو، امام را تحت مراقبت شدید نظامی گرفته بود و از ارتباط دانشمندان علوم و حتی مردم عامی با ایشان جلوگیری می‏کرد. دشمنان، پرتو گیتی فروز آن آفتاب علم و معرفت را می‏دیدند و خفاش صفت با چشمانی شب‏زده به خیال شب پرستی، از فروزندگی‏اش چشم فرو می‏بستند و با شمعی به جنگ آفتاب می‏رفتند و مناظره به راه می‏انداختند. با این حال، امام با صبری بی‏پایان، لحظه‏ها را به کار می‏گرفت و تیرگی جهل را با نور دانش خود می‏زدود. او در بیان پرتوافشانی چهارده خورشید تابنده علم می‏فرمود:
اسم اعظم خدا هفتاد و سه حرف است. تنها یک حرف آن نزد آصف [بن برخیا] بود که وقتی خدا را بدان خواند، زمین برای او در هم پیچیده شد و تخت بلقیس را نزد سلیمان نبی آورد. آن گاه زمین گسترده شده و به حال اول خود برگشت. تمام این‏ها در یک چشم برهم زدن انجام گرفت، ولی نزد ما هفتاد و دو حرف از آن وجود دارد که یک حرف آن نزد خدا مانده [و بقیه را به ما داده[ که در خزانه دانش غیب او به خودش اختصاص دارد.(7)
او به تمامی زبان‏های عصر خود از قبیل هندی، ترکی، فارسی و... آگاه بود و حتی نوشته‏اند که در جمع فارسی زبانان به زبان خودشان سخن می‏گفت.(8)
اظهار نظرهای «یزداد نصرانی»، شاگرد «بختیشوع» درباره دانش امام هادی(ع) بسیار مهم است. او پزشک مخصوص دربار معتصم بود. چیرگی امام در دانش، به اندازه‏ای او را مجذوب خود کرده که در توصیف مقام علمی ایشان گفته بود: «اگر بنا باشد آفریده‏ای را نام ببریم که از جهان غیب آگاهی داشته باشد، او (امام هادی(ع)) خواهد بود». این سخن نتیجه تنها دیدار کوتاه او با امام بود.(9)

4. آگاهی از اسرار

براساس روایات فراوان، امام معصوم(ع) هر گاه بخواهد از چیزی که بر او پوشیده است، آگاه شود، خداوند او را بدان آگاه خواهد ساخت. امام علی النقی(ع) نیز به سان دیگر پیشوایان، از غیب خبر می‏داد، آینده را به وضوح می‏دید. از درون افراد آگاه بود و زمان مرگ افراد را می‏دانست.
«ابوالعباس احمد ابی‏النصر» و «ابو جعفر محمد بن علویه» می‏گویند: «شخصی از شیعیان اهل‏بیت(ع) به نام عبدالرحمان در اصفهان می‏زیست. روزی از او پرسیدند: سبب شیعه شدن تو در این شهر چه بود؟ گفت: من مردی نیازمند، ولی سخنگو و با جرئت بودم. سالی با جمعی از اهل شهر برای دادخواهی به دربار متوکل رفتم. به در کاخ او که رسیدیم، شنیدیم دستور داده امام هادی(ع) را احضار کنند. پرسیدم: علی بن محمد کیست که متوکل چنین دستوری داده؟ گفتند: او از علویان است و رافضی‏ها او را امام خود می‏خوانند. پیش خود گفتم شاید متوکل او را خواسته تا به قتل برساند. تصمیم گرفتم همان جا بمانم تا او را ملاقات کنم. مدتی بعد سواری آهسته به کاخ متوکل نزدیک شد. باوقار و شکوهی خاص بر اسب نشسته بود و مردم از دو طرف او را همراهی می‏کردند. به چهره‏اش که نگاه کردم، محبّتی عجیب از او در دلم افتاد. ناخواسته به او علاقه‏مند شدم و از خدا خواستم که شرّ دشمنش را از او دور گرداند. او از میان جمعیت گذشت تا به من رسید. من در سیمایش محو بودم و برایش دعا می‏کردم. مقابلم که رسید، در چشمانم نگریست و با مهربانی فرمود: خداوند دعاهای تو را در حق من مستجاب کند، عمرت را طولانی سازد و مال و اولادت را بسیار گرداند.
وقتی سخنانش را شنیدم، از تعجب ـ که چگونه از دل من آگاه است؟ ـ ترس وجودم را فرا گرفت. تعادل خود را از دست دادم و بر زمین افتادم. مردم اطرافم را گرفتند و پرسیدند چه شد. من کتمان کردم و گفتم: خیر است ان شاء اللّه‏ و چیزی به کسی نگفتم تا این‏که به خانه‏ام بازگشتم. دعای امام هادی(ع) در حق من مستجاب شد. خدا دارایی‏ام را فراوان کرد. به من ده فرزند عطا فرمود و عمرم نیز اکنون از هفتاد سال فزون شده است. من نیز امامت کسی را که از دلم آگاه بود، پذیرفتم و شیعه شدم.(10)
«خیران اسباطی» نیز در زمینه آگاهی امام از اسرار می‏گوید: نزد ابوالحسن الهادی(ع)، در مدینه رفتم و خدمت ایشان نشستم. امام پرسید: از واثق (خلیفه عباسی) چه خبر داری؟ گفتم: قربانت شوم! او سلامت بود و ملاقات من با او از همه بیشتر و نزدیک‏تر است. اما الآن حدود ده روز است که او را ندیده‏ام. امام فرمود: مردم مدینه می‏گویند: او مرده است. گفتم: ولی من از همه او را بیشتر می‏بینم و اگر چنین بود، باید من هم آگاه می‏بودم. ایشان دوباره فرمودند: مردم مدینه می‏گویند او مرده! از تأکید امام براین کلمه فهمیدم منظور امام از مردم، خودشان هستند.
سپس فرمود: جعفر (متوکل عباسی) چه؟ عرض کردم: او در زندان و در بدترین شرایط است. فرمود: بدان که او هم اکنون خلیفه است. سپس پرسید: ابن زیّات(11) (وزیر واثق) چه شد؟ گفتم: مردم پشتیبان او و فرمانبردارش هستند. امام فرمود: این قدرت برایش شوم بود. پس از مدتی سکوت فرمود: دستور خدا و فرمان‏های او باید اجرا شوند و گزیری از مقدّرات او نیست. ای خیران، بدان که واثق مرده، متوکل به جای او نشسته و ابن زیات نیز کشته شده است. عرض کردم: فدایت شوم، چه وقت؟! با اطمینان فرمود: شش روز پس از اینکه از آنجا خارج شدی».(12)

5 . سخنوری

گفتار امام، شیرین و سرزنش ایشان تکان دهنده بود. به گونه‏ای که آموزگارش در کودکی شیفته سخنوری او گردید. آن گاه که لب به سخن می‏گشود، روح شنونده‏اش را تازگی می‏بخشید و چون او را عتاب می‏کرد، کلامش چون شمشیری آتشین از جمله‏های نغز، پیکره دشمنش را شرحه شرحه می‏کرد.
آن گاه که خصم برای عشرت‏طلبی خود از او می‏خواهد شعری بخواند تا بزم خود را با آن کامل کند، لب به سخن می‏گشاید، چند بیت می‏خواند و آن چنان آتشی از ترس در وجود او می‏اندازد که بزم و عیش‏اش را تباه می‏سازد و جهان را پیش چشمان شب پرست دشمن تیره و تار می‏کند. امام می‏سراید:
ـ بر بلندای کوهسارها شب را به صبح آوردند، در حالی که مردان نیرومند از آنان نگهبانی می‏کردند، ولی کوه‏های بلند هم به آنان کمکی نکرد.
ـ سرانجام پس از دوران شکوه و عزت از جایگاه‏های خویش به زیر کشیده شده و در گودال‏های قبر افتادند و در چه جای بد و ناپسندی منزل گرفتند.
ـ پس از آن که به خاک سپرده شدند و فریادگری فریاد برآورد: کجاست آن دستبندها، تاج‏ها و زیور آلات و آن لباس‏های فاخرتان؟
ـ کجاست آن چهره‏های ناز پرورده و پرده نشین‏تان؟
ـ قبرهاشان به جای آنها ندا در می‏دهد: بر آن چهره‏های ناز پرورده اکنون کرم‏ها می‏خزند.
ـ چه بسیار خوردند و آشامیدند، ولی اکنون پس از آن همه شکم بارگی‏ها، خود، خوراک کرم‏ها می‏شوند.
مستی از سر متوکل پرید. جام شراب از دستش به زمین افتاد. تلوتلوخوران از ترس فریاد می‏کشید. حاضران می‏گریستند و متوکل، سخت حیران و وحشت زده، آن قدر گریست که ریشش خیس شد و دستور داد بزم بر هم خورده را برچینند.(13)

6. مهربانی

امام بسیار مهربان بود و همواره در رفع مشکلات اطرافیان تلاش می‏کرد و حتی گاه خودرا به مشقّت می‏انداخت. آن هم در دورانی که شدت سخت‏گیری‏های حکومت بر شیعیان به اوج خود رسیده بود. «محمد بن علی» از «زید بن علی» روایت می‏کند: «من به سختی بیمار شدم و شبانه، پزشکی برای درمان من آوردند. او نیز دارویی برایم تجویز کرد. فردای آن روز هر چه گشتند، نتوانستند آن دارو را بیابند. پزشک دوباره برای مداوای من آمد و دید حالم وخیم‏تر شده است، ولی چون دید دارو را به دست نیاورده‏ام، ناامیدانه از خانه‏ام بیرون رفت.
اندکی بعد فرستاده امام هادی(ع) به خانه‏ام آمد. او کیسه‏ای در دست داشت که همان دارو در آن بود. آن را به من داد و گفت:
ابوالحسن به تو سلام رساند و این دارو را به من داد تا برایت بیاورم. او فرمود: آن را چند روز بخور تا حالت بهبود یابد.
دارو را از دست او گرفتم و خوردم و چندی بعد به کلی بهبود یافتم».(14)

7. احترام به اهل دانش

امام، به مردم به ویژه دانشمندان و اهل علم احترام فراوان می‏گذاشت. در تاریخ آمده است: روزی امام در مجلسی نشسته بودند و جمعی از بنی هاشم، علویان و دیگر مردم نیز در آن مجلس حضور داشتند که دانشمندی از شیعیان وارد شد. او در مناظره‏ای اعتقادی و کلامی، تعدادی از ناصبیان و دشمنان اهل‏بیت: را مجاب و رسوا ساخته بود. به محض ورود این شخص به مجلس، امام از جای خود برخاست و به
نشانه احترام به سویش رفت و او را نزد خود در بالای مجلس نشانید و با او مشغول صحبت شد. برخی از حاضران از این رفتار امام ناراحت شده و اعتراض کردند. امام در پاسخ آنان فرمود: اگر با قرآن داوری کنم، راضی می‏شوید؟ گفتند: آری. امام تلاوت فرمود: (ای کسانی که ایمان آورده‏اید، هنگامی که به شما گفته شد: در مجلس جا برای دیگران باز نمایید، باز کنید. تا خداوند [رحمتش را [برایتان گسترده سازد. و چون گفته شد برخیزید، برخیزید تا خداوند به مراتبی [منزلت [مؤمنانتان و کسانی را که علم یافته‏اند بالا برد)(15) و نیز فرموده است: (آیا کسانی که دانشمند هستند با آنان که نیستند برابرند؟)(16) خداوند مؤمن دانشمند را بر مؤمن غیر دانشمند مقدم داشته، همچنان که مؤمن را بر غیر مؤمن برتری داده است. آیا به راستی آنکه می‏داند و آنکه نمی‏داند، مساوی است؟ پس چرا انکار و اعتراض می‏کنید؟ خدا به این مؤمن دانشمند برتری داده است. شرف مرد به دانش اوست، نه به نسب و خویشاوندی‏اش. او نیز با دلایلی محکم که خدا به او آموخته، دشمنان ما را شکست داده است.(17)

8 . بخشش

بخشندگی با خون و گوشت اهل بیت: آمیخته بود. آنان همواره با بخشش‏های خود، دیگران را به شگفتی وا می‏داشتند. گاه آن قدر می‏بخشیدند که رفتارشان در شمار معجزه به شمار می‏آمد، تا آنجا که در این مقام در توصیف حضرت هادی(ع) می‏گفتند: «انفاق امام هادی(ع) به قدری بود که جز پادشاهان کسی توانایی انجام آن را نداشت و مقدار بخشش‏های ایشان تا آن زمان از کسی دیده نشده بود و در جغرافیای اندیشه‏ها نمی‏گنجید».(18)
اسحاق جلاب می‏گوید: «برای ابوالحسن(ع) گوسفندان بسیاری خریدم. سپس مرا خواست و از منزلش مرا به جایی برد که بلد نبودم و فرمود تا تمامی این گوسفندان را میان افرادی که خود دستور داده بود، پخش کنم».(19)
بی آنکه دیگران متوجه شوند، آنان را از نسیم بخشندگی خود می‏نواخت و مورد تفقد (20)
ای ابا هاشم! علّت آنکه من سخن آغاز کردم، آن است که گمان کردم می‏خواهی از برخی مشکلات خود شکایت کنی. دستور داده‏ام دویست دینار طلا به شما بدهند که با آن مشقت را بر طرف سازی. آن را بگیر و به همان مقدار بسنده کن».(21)

9. سخت کوشی

امام علی النقی(ع) پیشوای بزرگ شیعیان و بزرگ خاندان هاشم بود. درآمدهای اسلامی همه به دست او می‏رسید و می‏توانست از آن بهره‏مند شود؛ چرا که حق او بود، ولی به سان پدران خود دوست داشت از حاصل دسترنج خود بهره گیرد و نیازهای زندگی اش را با زحمت خود فراهم آورد. «علی بن حمزه» می‏گوید: «ابوالحسن(ع) را دیدم که به سختی مشغول کشاورزی است؛ به گونه‏ای که عرق از سر و رویش جاری است. از ایشان پرسیدم: فدایت شوم! کارگران شما کجایند [که شما این گونه خود را به زحمت انداخته‏اید]؟
در پاسخ فرمود: ای علی بن حمزه! آن کس که از من و پدرم برتر بود، با بیل زدن در زمین خود روزگار می‏گذراند. دوباره عرض کردم: منظورتان کیست؟ فرمود: رسول خدا، امیرمؤمنان و همه پدران و خاندانم خودشان کار می‏کردند. کشاورزی ازجمله کارهای پیامبران، فرستادگان، جانشینان آنها و شایستگان درگاه الهی است».(22)

10. بردباری

شکیبایی از برجسته‏ترین صفات مردان بزرگ الهی است؛ زیرا برخوردهای آنان با مردم نادان بیشتر از همه است و آنان برای هدایت شان باید صبر پیشه سازند تا این‏گونه دروازه‏ای از رستگاری را به رویشان بگشایند.
«بریحه عباسی»، گماشته دستگاه حکومتی و امام جماعت دو شهر مکه و مدینه بود. او از امام هادی(ع) نزد متوکل سخن چینی و سعایت کرد و برای او نگاشت: «اگر مکه و مدینه را می‏خواهی، علی بن محمد(ع) را از این دو شهر دور ساز؛ زیرا مردم را به سوی خود فرا خوانده و گروه بسیاری نیز به او گرایش یافته و از او پیروی می‏کنند».
در اثر سعایت‏های بریحه، متوکل امام را از جوار پر فیض و ملکوتی رسول خدا(ص) تبعید کرد و ایشان را به سامرا فرستاد. در طول این مسیر، بریحه نیز با ایشان همراه شد.
در بین راه رو به امام کرد و گفت: «تو خود بهتر می‏دانی که من عامل تبعید تو بودم. سوگندهای محکم و استوار خورده‏ام که چنانچه شکایت مرا نزد امیرالمؤمنین (متوکل) و یا حتی یکی از درباریان و فرزندان او کنی، تمامی درختانت را در مدینه به آتش کشم و خدمت‏کارانت را بکشم و چشمه‏ها و قنات‏های مزرعه‏ات را ویران سازم. بدان که در تصمیم خود مصمم خواهم بود». امام(ع) با چهره‏ای گشاده در پاسخ بریحه فرمود: «نزدیک‏ترین راه برای شکایت از تو، این بود که دیشب شکایت تو را به درگاه خدا عرضه کنم و من شکایتی را که نزد خدا کرده‏ام، نزد غیر خدا و پیش بندگانش عرضه نخواهم کرد».
بریحه که رأفت و بردباری امام را در مقابل سعایت‏ها و موضع زشتی که در برابر امام گرفته بود دید، به دست و پای حضرت افتاد و با تضرع و زاری از امام درخواست بخشش کرد. امام نیز با بزرگواری تمام فرمود: «تو را بخشیدم!»(23)

11. شکوه و هیبت

از آنجا که امام معصوم، کانون تجلی قدرت و عظمت پروردگار و معدن اسرار الهی و قطب عالم امکان است، قداست معنوی و شکوه و وقار بسیار دارد. در زیارت جامعه کبیره از زبان امام هادی(ع) می‏خوانیم:
«هر بزرگ و صاحب شرافتی در برابر بزرگواری شما و شرافتتان سر فرود آورده و هر خود بزرگ بینی به اطاعت شما گردن نهاده است. هر زورگویی در برابر برتری شما فروتن شده و همه چیز در برابر شما خوار و ذلیل است».(24)
«محمد بن حسن اشتر» می‏گوید: «من همراه پدرم، بیرون کاخ متوکل با جمعی از علویان، عباسیان و جعفریان ایستاده بودیم که امام هادی(ع) آمد. تمام مردم برای ادای احترام و بزرگداشت ایشان از مرکب‏های خود پایین آمدند و صبر کردند تا ایشان وارد کاخ شود. پس از آن، برخی زبان به گلایه گشودند و گفتند: چرا ما باید به این پسر بچه احترام بگذاریم و از مرکب‏هایمان به احترامش پیاده شویم؟ نه شرافت او از ما بیشتر است و نه بزرگ‏سال‏تر از ماست. به خدا سوگند که وقتی بیرون آمد، دیگر از مرکب هایمان پیاده نمی‏شویم.
ابو هاشم جعفری در رد سخن آنها گفت: به خدا سوگند که همگی شما با خواری و خفت پیاده خواهید شد. پس از مدتی، امام از کاخ متوکل بیرون آمد. صدای تکبیر و تهلیل مردم به آسمان برخاست و همگی مردم، حتی آنان که گله‏مند بودند، از اسب هایشان پیاده شدند. آن گاه ابو هاشم رو به آنان کرد و گفت: شما که گفتید به او احترام نمی‏گذارید (25)

پی نوشت:

1. مناقب آل ابی طالب، ابو جعفر محمد بن علی ابن شهر آشوب السروی المازندرانی، بیروت، دار الاضواء، بی تا، ج 4، ص 401.
2. فصول المهمة فی معرفة الائمة، ابن صباغ مالکی، بیروت، دارالاضواء، 1409 ق، ج 2، ص 268.
3. ائمتنا، علی محمد علی دخیلّ، بیروت، دار مکتبة الامام الرضا، چاپ ششم، 1402 ق، ج 2، ص (ع)21.
4. همان، ص 257.
5. همان، ص 217 ؛ اصول کافی، محمد بن یعقوب الکلینی، تهران، مکتبة الصدوق، 1381 ق، ج 1، ص 502؛ بحار الانوار، محمد باقر المجلسی، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1403 ق، ج 50، ص 211.
6. الفصول المهمة، ص 267.
7. دلائل الامامة، محمد بن جریر بن رستم الطبری، نجف، منشورات المطبعة الحیدریة، 1369 ق، ص 219 ؛ اصول کافی، ج 1، ص 230 ؛ مناقب آل ابی طالب، ج 4 ص 406.
8. بحار الانوار، ج 50، ص 130.
9. دلائل الامامة، ص 221.
10. سفینة البحار، شیخ عباس قمی، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بی‏جا، ج 2، ص 240.
11.او وزیر معتصم و واثق بود که مخالفان را در تنوری می‏انداخت که کف آن میخ‏های آهنی بزرگی قرارداشت. مردم به شدت از او متنفر بودند. متوکل بعد از به قدرت رسیدن او را در همان تنور انداخت. علی بن الحسین المسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، برگردان: ابوالقاسم پاینده، تهران،انتشارات علمی و فرهنگی، 0(ع)13، چاپ چهارم، ج 2، ص 489.
12. الارشاد، محمد بن محمد بن النعمان المفید، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378 ش، ج 2، ص 424؛ کشف الغمة فی معرفة الائمه، علی بن عیسی الاربلی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، بی تا، ج 3، ص 236.
13. تذکرة الخواص، ابن الجوزی، تهران، مکتبة النینوی الحدیثه، ص 361 ؛ بحار الانوار، ج 50، ص 211.
14. الارشاد، ج 2، ص 433.
15. مجادلة: 11.
16. زمر: 9
17. الإحتجاج، احمد بن علی بن ابی طالب الطبرسی، قم، انتشارات اسوه، 1416، چاپ دوم، ج 2، ص309.
18. مناقب آل ابی طالب، ج 4، ص 409.
19. اصول کافی، ج 1، ص 498.
20. اعیان الشیعة، سید محسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بی‏تا، ج 2، ص 37.
21. بحار الانوار، ج 50، ص 129.
22. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، بیروت، دارالصعب، بی تا، ج 3، ص 216.
23. اثبات الوصیة، علی بن الحسین المسعودی، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، 1343 ش، ص 196.
24. مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، قم، انتشارات اسوه، 1379 ش، چاپ چهارم، زیارت جامعه کبیره.
25. حیاة الامام علی الهادی(ع)، باقر شریف قرشی، بیروت، دار الاضواء، چاپ اول، 1402 ق، ص 24.



نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  1:0 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

بَدْر ذی الحجّه( میلاد امام هادی علیه‏السلام)

اشاره

نیمه ماه ذی‏ الحجّه ، آن هنگام که بَدْر زیبایش، بر عرصه آسمان، حکم فرمایی و جلوه گری می‏کرد، بدری دیگر در مدینه درخشید که پرتو نورش، همه را واله و حیران کرد و معشوقان مجازی را، از خودنمایی باز داشت.
امام هادی علیه‏السلام آمد، مدینه روشن شد و دل‏های دوست داران روشن‏تر. شادی، مهمان دل‏ها شد و تبسم، همراه لب‏ها. مقدمش مبارک!

شاد باش

ماه حج، ماه نزدیک‏تر شدن به خدای کعبه، به نیمه خود رسیده بود که نوری دیگر، در آسمان پرتو افشانی کرد. سومین «علی»، در میان ستارگان درخشان دیگر، نام گذاری شد و نسیمی از امید و مهر، بر دل‏های حاجیان و دیگر مسلمانان وزید. زاد روز دهمین پیشوای عاشقان، هدایت گر مردمان، حامی محرومان و همدم دل‏های مهربان را به همگان شاد باش می‏گوییم.

تولد

درباره تاریخ تولد حضرت امام هادی علیه‏السلام بیش‏تر تاریخ نگاران، اتفاق نظر دارند که ایشان در سال 212 ق به دنیا آمده است، اما درباره ماه و روز ولادت، با هم اختلاف دارند، برخی آن را در 15 و 27 ذی الحجه و برخی دیگر در سیزدهم و سوم رجب ذکر کرده‏اند.
محل تولد آن حضرت در «بصریا» ـ روستایی که امام موسی کاظم علیه‏السلام در نزدیکی مدینه به وجود آورده بود ـ است. هم‏چنین آن حضرت، نخستین فرزند امام جواد علیه‏السلام اسلام می‏باشند که از بانویی به نام «سَمانه» متولد شد. عمر شریف آن حضرت، 41 سال و چند ماه بوده است.

نام‏گذاری

حضرت امام جواد علیه‏السلام ، پس از تولد امام هادی علیه‏السلام ، نام نیاکان پاکش را بر او نهاد و ایشان را هم نامِ سه امام بزرگ‏وار؛ امام علی علیه‏السلام امام علی بن الحسین علیه‏السلام و امام علی بن موسی الرضا علیه‏السلام گردانید. این نام گذاری، بسیار به جا بود و امام دهم، به حکم وراثت، ویژگی‏های نیاکان پاکش را درخود داشت و در صفات نیک، سرآمد روزگار بود.

لقب‏های مبارک

لقب‏های گوناگونی برای امام هادی علیه‏السلام نقل شده که هر کدام، گویای دریچه‏ای از شخصیت تابناک آن بزرگ‏وار است؛ لقب‏هایی چون «ناصح»، «مرتضی»، «فقیه»، «عالم»، «امین»، «طیب»، «رشید»، «مُوَضّح»؛ «روشن کننده احکام»، «خالِص؛ پاک از هر عیب»، «وفی»، «شهید»، «فتاح؛ گره گشا»، «تقی»، «نجیب» و «متوکل» ـ که آن حضرت، از لقب آخر، به دلیل مشاهبت با لقب خلیفه وقت، بی‏زار بوده و دوست نداشتند به آن لقب خوانده شوند.

فرزندان

حضرت امام هادی علیه‏السلام ، دارای چهار فرزند پسر به نام‏های ابومحمد حسن عسکری علیه‏السلام ، حسین، محمد و جعفر و یک دختر به نام عایشه (یا عِلیّه) بودند. از میان فرزندان ایشان، حسین و محمد، در زمان حیات امام هادی علیه‏السلام درگذشتند و پسر دیگر ایشان به نام جعفر، بعد از شهادت برادرش، امام حسن عسکری علیه‏السلام ، ادعای امامت کرد و به جعفر کذاب معروف شد.

راهنمای گمراهان

امام هادی علیه‏السلام ، همان‏گونه که از نام مبارک ایشان برمی‏آید ـ که به معنای راهنما و هدایت‏گر است ـ ، در راه نجات گمراهان و رهنمون شدن آن‏ها به بزرگْ راه سعادت و خوشبختی، تلاش فراوانی داشتند. از جمله هدایت یافته‏گان، فردی به نام «ابوالحسن بصری» است که مذهب واقفی داشت و پس از امام هفتم علیه‏السلام ، امامت هیچ یک از فرزندان حضرت را نپذیرفته بود. روزی امام علی النقی علیه‏السلام او را دیدند و فرمودند: «این خواب غفلت تا کی؟ آیا زمان آن نرسیده که به خود آیی...». نفَس قدسی حضرت، آن‏چنان گرم و اثرگذار بود که همین دو جمله، او را دگرگون ساخته و به راه اصلاح باز آورد و به امامت حضرت هادی علیه‏السلام اعتراف کرد.

گره‏گشایی

تاریخ نویسان، نام افراد زیادی را که برای حل مشکل و رفع گرفتاری خود به پیشوای دهم مراجعه کرده و از محضرآن امام، با خشنودی بازگشته‏اند را به ثبت رسانده‏اند. یکی از این نمونه‏ها، مراجعه فردی است که از بدهی سنگین خود، به ایشان پناه برد و امام علیه‏السلام به او راهی آموخت تابتواند پول مورد نیاز را از خلیفه وقت بگیرد؛ حضرت به ایشان فرمود: در شهر، دستْ خطی را که من به تو می‏دهم، در حضور مردم به من عرضه کن ومبلغی که در آن نوشته شده است را ازمن درخواست کن. آن‏مرد به دستور امام علیه‏السلام عمل کرد و در سامرا، در حالی که برخی از اطرافیان خلیفه ومردم در محضر آن حضرت نشسته بودند، وارد شد و با نشان دادن نوشته، از حضرت، مبلغ آن را تقاضا کرد. امام علیه‏السلام از شخص مهلت خواست، اماآن فرد اصرار ورزید. وقتی جریان به گوش خلیفه رسید، دستور داد تا مبلغ زیادی ـ که سه برابر بدهی شخص بود ـ را به امام بدهند. امام علیه‏السلام پول‏ها را گرفت و همه را به آن مرد عرب داد و گره از کار او باز کرد.

گذشت

«بُرَیحه عباسی»، که از سوی خلیفه به امامت جماعت مکه و مدینه منصوب شده بود، از امام هادی علیه‏السلام نزد متوکل، بدگویی کرد و برایش نوشت: «اگر نیاز به مکه و مدینه داری، علی بن محمد را از این دو شهر بیرون کن؛ زیرا او مردم را به سوی خود خوانده و گروه زیادی از او پیروی کرده‏اند».
بر اثر بدگویی‏های پی در پی بریحه، متوکل، امام علیه‏السلام را از مدینه به سامرا تبعید کرد. در مسیر انتقال حضرت به سامرا، بریحه نیز ایشان را همراهی کرد و با گستاخی تمام، به امام گفت: تو خود می‏دانی که عامل تبعید تو من بودم، اکنون اگر نزد متوکل از من شکایت کنی، به اموالت در مدینه آسیب رسانده و دوست‏دارانت را می‏کشم...». امام نگاهی به او کرد و فرمود: «نزدیک‏ترین راه برای شکایت از تو این بود که شب گذشته شکایتت را نزد خدا بردم و چنین شکایتی را نزد غیر او از بندگانش نخواهم برد». بریحه با شنیدن این سخن به وحشت افتاد و با التماس و زاری، از امام تقاضای بخشش کرد. امام علیه‏السلام با وجود رنج‏هایی که به سبب بدگویی‏های او متحمل می‏شد، از او گذشتند و وی را بخشیدند.

خوشه چینان معرفت

شناسایی و جذب افراد با استعداد و تربیت آنان بر اساس اصول اسلامی و مجهزساختن آن‏ها به انواع دانش‏های مورد نیاز جامعه، از رسالت‏های مهم امامان معصوم علیهم‏السلام بود و محدودیت‏های اعمال شده از سوی حکومت‏های وقت، هرچند انجام این رسالت را در حد مطلوب، با مشکلاتی مواجه ساخت و بسیاری را از دست‏یابی به این سرچشمه‏های زلال دانش و معرفت، محروم کرد، ولی موجب تعطیل شدن آن نشد. بر اساس نوشته شیخ طوسی،تعداد دست پروردگان پیشوای دهم و کسانی که از آن حضرت، در زمینه‏های مختلف علوم اسلامی، روایت نقل کرده‏اند، بیش از 185 نفر می‏باشد که در میان آنان، می‏توان چهره‏های برجسته علمی و فقهی چون «ایوب بن نوح»، «حسن بن علی ناصر»، «عبدالعظیم حسنی» و «عثمان بن سعید» را نام برد.

آماده سازی مردم برای دوران غیبت

«تقدیر الهی این بود که امام هادی علیه‏السلام ، نوه گران مایه خویش را نبیند، چرا که ولادت حضرت مهدی علیه‏السلام ، حدود یک سال بعد از شهادت حضرت هادی علیه‏السلام رخ داد؛ اما آن حضرت، به دلیل آگاهی از نزدیک شدن وعده خدا درباره ولادت امام مهدی علیه‏السلام ، جوّ فکری، فرهنگی و اجتماعی جامعه خویش را برای میلاد نور آماده و مقدمات آن را فراهم می‏ساخت. از این رو، امام هادی علیه‏السلام ، به تدریج، از حضورش در میان مردم می‏کاهد تا مردم را رفته رفته برای دوران غیبت امام علیه‏السلام ، آماده سازد و به همین دلیل است که حضرت، در بغداد و مرکز کشور پهناور اسلامی، برای خویش نمایندگانی برگزید تا واسطه پیوند میان امام علیه‏السلام و دوست‏داران اهل‏بیت علیهم‏السلام باشند».

بشارت ظهور مهدی علیه‏السلام

امام هادی علیه‏السلام ، با بیان سخنانی خیلی روشن، امامان بعداز خود را ذکر کرده و فرمودند: «امامِ پس از من، فرزندم حسن علیه‏السلام و پس از او، پسرش قائم(عج) است؛ همو که زمین را از عدل و داد لبریز می‏سازد، همان‏گونه که در آستانه ظهورش، از ستم و بیداد لبریز است». و با این بیان، هرگونه شبهه و تردیدی را از دل‏های حق جویان زدودند.

دانشگاه امام شناسی

یکی از یادگارهای امام هادی علیه‏السلام ، «زیارت جامعه» است. امام علیه‏السلام دراین زیارت، به توصیف جایگاه امام و در واقع، به امام‏شناسی برای تمامی دوست داران اهل بیت علیهم‏السلام پرداخته و آن‏ها را با مقام آن بزرگ‏واران آشنا می‏سازد. یکی از ویژگی‏های این زیارت‏نامه، عمومی بودن آن است؛ بدین معنا که می‏توان آن را در تمامی زیارت‏های مربوط به دوازده امام خواند و بهره‏مند شد. در فرازی از این زیارت پرمحتوا می‏خوانیم: «هر انسان شریفی، در برابر شرافت شما، سر فرود آورد و هر گردنْ‏فرازی، به فرمان شما درآید و فروتن گردد... نام شما در ردیف نام‏های دیگران است و پیکرتان با سایر پیکرها،... چه شیرین است نام‏های شما و چه گرامی است جان‏های‏تان و چه بزرگ و والاست مقام شما...».

تنها خدا

یکی از یاران امام هادی علیه‏السلام ، که به سبب ارادت به ایشان، از سوی متوکل، خلیفه وقت، مورد بی‏مهری واقع شده و حقوق و مزایای او را قطع کرده بودند، نزد امام علیه‏السلام رفت و از وضع معیشتی خود، به امام علیه‏السلام شکایت کرد و از حضرت خواست تا نزد خلیفه، وساطت وی را بکند. امام علیه‏السلام به او فرمود: «اگر خدا بخواهد، بی‏نیاز خواهی شد». همان شب، فرستادگان متوکل به سراغ او آمده و از وی خواستند تا نزد خلیفه برود. پس از ورود این مرد به کاخ خلیفه، متوکل با رویی گشاده او را مورد توجه قرار داده و دستور داد تا حقوق وی را دو برابر کنند. مرد، خوشحال نزد امام علیه‏السلام حاضر شد و پس از سپاس‏گزاری، باشگفتی از امام پرسید که چگونه با این که نزد خلیفه نرفته‏اید، مشکل من حل شده است؟ امام علیه‏السلام پاسخ دادند: «خداوند متعال می‏داند که ما در کارهای خود، جز به او رجوع نمی‏کنیم و در سختی، جز به او توکل نداریم؛ لذا تمامی خواسته‏های ما را برآورده می‏سازد...». آن مرد فهیمد که از برکت دعای حضرت، گرفتاری او برطرف گردیده است.

بهره‏ای از نور
ستایش دانشمندان دین

دانشمندان دین، در روزگار غیبت امام زمان(عج)، نقش بسیار حساس و مهمی دارند؛ از این رو، حضرت امام هادی علیه‏السلام ، در ستایش از این گروه فرمودند: «اگر پس از غیبت حضرت قائم علیه‏السلام ، دانشمندانی نبودند که به سوی او دعوت کنند و روش او را برای خواستاران، بیان و با برهان و دلیل، از دین او دفاع کنند و بندگان ضعیف را از چنگ ابلیسان و دام مخالفان اهل‏بیت علیهم‏السلام و ازدرگاه حقْ رانده شدگان، نجات دهند، تمام مردم، از حق روی گردان می‏شدند و حقیقت ایمان، برایشان روشن نمی‏شد، اما دانشمندان دین، مهار دل شیعیان ضعیف را در دست دارند، همان گونه که کشتی‏بان، سّکّان کشتی را به دست دارد. آنان نزد خداوند متعال، برتر و گرامی‏ترین هستند...».

روزها را شوم ندانیم

امام هادی علیه‏السلام ، هم‏چون پیامبر اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، در مبارزه با عادت‏ها و سنت‏های باطل جاهلی، تلاش فراوان داشت؛ داستان زیر، نمونه‏ای است از این تلاش‏ها: یکی از اصحاب ایشان به نام «حسن بن مسعود» می‏گوید: روزی انگشتم زخم برداشت و در راه، با مرکبْ سواری بر خورد کردم و شانه‏ام آسیب دید و پس ازآن، وارد جمعیتی شدم و لباس‏هایم پاره گشت. همین که خدمت ابوالحسن، امام هادی علیه‏السلام ، رسیدم، گفتم: خداوند مرا از شر این روز آسوده بدارد، چه روز شومی است! حضرت، از شنیدن این سخن، ناراحت شده و سخنانی فرمودند که دانستم اندیشه‏ام باطل و نادرست است. ایشان در بخشی از این نصیحت‏ها به من فرمودند: «ای حسن! روزگار را چه گناهی است که چون به سزای کردار خویش می‏رسید، آن را شوم می‏شمارید؟... به راه خطا مرو و روزها را مؤثر در احکام الهی ندان و نقشی به عهده آن‏ها مگذار!».

سفارش به پاکیزگی

امام هادی علیه‏السلام ، مسلمانان را به پاکیزگی و آراستگی فرا خوانده و می‏فرمود: «خداوند، زیبایی و آراستگی را دوست می‏دارد، آلودگی و آشفتگی را برای مومن نمی‏پسندد و خداوند دوست دارد اثر نعمت خود را بر بنده‏اش ببیند و او باید جلوه‏های نعمت‏های خداوند را نشان دهد». به حضرت عرض کردند: چگونه اثر نعمت را ظاهر کند؟ حضرت فرمود: «لباس خود را پاکیزه نگه دارد، خود را خوش‏بو کند، خانه‏اش را نیکو بدارد و حیاط آن را جارو کند، حتی روشن کردن چراغ، پیش از غروب خورشید، فقر و تهی دستی را از بین می‏برد و روزی را افزون می‏کند».

ارزش کرامت

ارزش‏های انسانی، گوهرهای نابی را می‏مانند، که جوینده آن، در واقع به دنبال دُرّ و یاقوت است و اگر بتواند با تلاش‏های خود، به آن برسد، سرمایه‏ای اندوخته که کسی را چنین سرمایه گرانْ‏سنگی به دست نیامده است. امام هادی علیه‏السلام ، در سرزنش کسانی که این ارزش‏ها را سبک شمرده و کرامت را درک نمی‏کنند، فرمودند: «هر که ارزش بزرگ‏واری را نداند، شایسته خواری و خفت است». و باید دانست که چنین انسانی، قابل اعتماد نمی‏باشد و به فرموده امام هادی علیه‏السلام : «هر که قدر خود نداند، از شرّ او ایمن نباش».

پاس‏داشت نعمت‏ها

نگه‏داری و تلاش در حفظ و افزایش دارایی، مهم‏تر از به دست آوردن آن است. انسانِ برخوردار از نعمت‏ها و هدایای خداوند نیز، با توجه به این نکته، لازم است نخست راه حفظ و افزایش نعمت را بشناسد و سپس جویای خود آن باشد. در این راستا، حضرت امام هادی علیه‏السلام ، دو راهْ‏کار اساسی را بدین شرح بیان فرمودند: «نعمت‏ها را با نیک رفتاری در حق آن‏ها پایدار دارید و با سپاس گزاری از نعمت‏ها، در پی افزایش آن‏ها باشید». و در مقابل فرمودند: «کفران نعمت‏ها، نشانه سرمستی و باعث تغییر و از بین رفتن آن‏هاست».

زیان جدال و حسدورزی

مجادله، برتری جویی و اصرار بی‏جا بر گفته‏های خویش، زیان‏های فراوانی در پی خواهد داشت که در کلامی نورانی از امام هادی علیه‏السلام چنین بیان شده است: «جدال، دوستی‏های قدیمی را از بین می‏برد و کینه‏های استوار، بر جای می‏نهد و کم‏ترین چیز در جدال، برتری جویی است و برتری جویی، اساس جدایی است». آن امام بزرگ‏وار، هم‏چنین به زیان‏های خوی ناپسند دیگری به نام «حسد» اشاره کرده و فرمودند: «تو را از حسد پرهیز می‏دهم که [زیان] آن در تو آشکار شود و در دشمن تو کارگر نیفتد». بر اساس فرمایش امام هادی علیه‏السلام شخص حسود، زیان‏های روحی و جسمی را تنها نصیب خودش می‏کنند.

مبارزه با تنبلی

تنبلی و کوتاهی در انجام کار، موجب بازماندن انسان از رسیدن به هدف‏هایش می‏گردد و این ایستایی نیز، اندوه و تأسّف را در پی خواهد داشت. در این میان، یکی از راه‏های پیش‏گیری از سهل‏انگاری و کوتاهی در انجام برنامه‏ها، اراده و تصمیم‏گیری محکم و عملی می‏باشد. امام علی النقی علیه‏السلام در این‏باره، چنین سفارش فرمودند: «افسوسِ کوتاهی در انجام کار را با تصمیم قاطع، جبران کن».

شکر نعمت، برتر از نعمت

حضرت امام هادی علیه‏السلام ، درباره آثار سپاس‏گزاری و برتری آن، برخودِ نعمتی که باعث سپاس‏گزاری شده است، فرمودند: «شکرگزاری نعمت، نیکوتر است از نعمتی که باعث شکر شده؛ زیرا نعمتْ کالای دنیاست و شکرِ نعمت، کالای دنیا و آخرت».
براین اساس، کسی که سپاس نعمت الهی را به جای می‏آورد، ضمن این که گامی در جهت افزایش نعمت‏های خداوند برداشته، قدمی نیز در افزایش اندوخته‏های آخرت خویش برداشته و باعث کسب ثواب و پاداش شده است.

پارسایی

هادی مسلمانان، اما دهم، حضرت علی النقی علیه‏السلام ، درباره پارسایی و پرهیزگاری و دوری از آن‏چه ناخشنودی حضرت حق را در پی خواهد داشت، فرمودند: «هر که از خداوند بپرهیز، از او بپرهیزند و هر که خدا را فرمان برد، اطاعت شود و هر که مطیع خداست، از خشم مخلوق باکی ندارد و هر که خداوند را به خشم آورد، باید یقین کند که به خشم بندگان او گرفتار می‏شود».
و به راستی چه سعادت‏مند خواهد بود کسی که نعمت زندگی را صرف بندگی کند و تمام کوشش او، کسب خشنودی حضرت حق باشد.

خداوند؛ برتر از توصیف

شناخت خداوند، در بالاترین درجه آن، از آنِ بندگان برگزیده او و انسان‏های کاملی است که در خاندان وحی و اعجاز و کرامت رشد یافته‏اند. حضرت امام هادی علیه‏السلام ، در وصف خداوند فرمودند: «به راستی، خداوند وصف نشود، جز بدان‏چه خود را وصف کرده است؛ کجا وصف شود آن که حواس، از درکش عاجزند و اوهام، بدو نرسند و تصورات، به کُنه او پی نبرند و در دیده‏ها نگنجد. در نزدیکی‏اش، دور است و در دوری‏اش، نزدیک؛ چگونگی را پدید آورده، بی‏آن که گفته شود خود او چگونه است و مکان را آفریده، بی‏آن که خود مکانی داشته باشد. او از چگونگی و مکان برکنار است، یکتا و یگانه است، شکوه و ابهت‏اش بزرگ و نام‏هایش پاک است».

یکی از آفت‏های دانش‏پژوهی

جویای دانش، تا زمانی که ندانسته‏های خود را بیش‏تر از دانسته‏هایش بداند، درک کرده و به این حقیقت رسیده باشد که هر آن چه آموخته، قطره‏ای از اقیانوس دانش است، در مسیر رشد و بالندگی قرار گرفته است؛ ولی اگر توجه به آموخته‏ها کرده و آن را بسیار انگارد، دچار آفت علمی شده و از پیشرفت‏های بعدی، باز می‏ماند. امام هادی علیه‏السلام در تبیین این آفت، می‏فرمایند: «خودبینی، انسان را از دانش‏جویی باز می‏دارد و به تکبر و خودخواهی جاهلانه فرا می‏خواند».

کتاب‏شناسی امام هادی علیه‏السلام

1. ارفع، سیدکاظم، امام علی النقی علیه‏السلام ، فیض کاشانی، تهران، 1370.
2. رفیعی، علی، تحلیلی از تاریخ دوران دهمین خورشید امامت، امام هادی علیه‏السلام ، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1370.
3. سازمان تبلیغات اسلامی، امام هادی علیه‏السلام ، ترجمه: واحد تدوین و ترجمه، تهران، 1368.
4. سحاب، ابوالقاسم، زندگانی حضرت امام علی النقی علیه‏السلام ، اسلامیه، تهران، 1375ق.
5. شریف قرشی، باقر، زندگانی امام علی الهادی علیه‏السلام ، ترجمه: سید حسن اسلامی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1371.
6. شیرازی، رضا، دهمین ستاره (داستان زندگی امام هادی علیه‏السلام )، پیام آزادی، تهران، 1373.
7. عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، زندگانی پیشوای دهم، امام هادی، نسل جوان، قم، 1357.
8. عمادزاده، حسین، زندگانی حضرت امام علی النقی الهادی علیه‏السلام ، شرکت سهامی طبع کتاب، تهران، 1341.
9. کمپانی، فضل اللّه‏، حضرت امام علی النقی علیه‏السلام ، مفید، تهران، 1360.
10. گروه نویسندگان، پیشوای دهم، حضرت امام‏علی‏بن‏محمدالهادی علیه‏السلام ، موسسه در راه‏حق، قم، 1371.
11. گروه نویسندگان، تحلیلی از زندگانی امام علی النقی علیه‏السلام ، موسسه احیا و نشر میراث اسلامی، قم، 1359.
12. مدرسی، سیدمحمدتقی، زندگی و سیمای حضرت امام هادی علیه‏السلام ، ترجمه: محمد صادق شریعت، انصارالحسین، تهران، 1370.
13. نجفی، محمدجواد، ستارگان درخشان، اسلامیه، تهران، ج 12، 1361.



نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  12:59 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

پاره هاى نور

از امام هادى - علیه السلام - مجموعه اى از کلمات زرین نقل شده است که از زیباترین جلوه هاى اندیشه اسلامى بشمار مى رود. این کلمات قصار به مسائل گوناگون تربیتى ، اخلاقى و روانى پرداخته و به عنوان میراثى گرانقدر از تعدى روزگار محفوظ مانده و به دست ما رسیده است که ما بخشى از آنها را در زیر مى آوریم :
1 - امام هادى - علیه السلام - فرمودند: ((خیر من الخیر فاعله ، و اجمل من الجمیل قائله ، و ارجح من العلم عامله ...)).
((بهتر از نیکى ، انجام دهنده آن و زیباتر از زیبا، گوینده آن و برتر از علم ، بکار گیرنده آنست ...)).
امام در این سخنان به ستایش از سه کس پرداخته است :
الف - عامل نیکى و خیر، او بخاطر داشتن ارزش هاى اخلاقى از ((خیر)) که یک خصیصه اخلاقى است برتر مى باشد.
ب - خوش زبان ، او بخاطر خوبى هایى که به مردم مى کند و معیارهاى ارزشمند روانى زیباتر از زیباست .
ج - آن کس که به دانش خود عمل مى کند، برتر از دانش است زیرا علم وسیله اى است براى عمل و خودسازى پس ‍ کسى که علم را بکار بندد رسالت خود را انجام داده علم را حفظ مى کند و منزلت خود را بالا مى برد و بدینسان برتر از علم خواهد بود.
2 - حضرت هادى - علیه السلام - به یکى از موالى خود فرمودند: (( ((عاتب فلانا و قل له : ان اللّه اذا اراد بعید خیرا اذا عوتب قبل ...)). ))
((فلانى را سرزنش کن و به او بگو: خداوند هرگاه براى بنده اش خیرى تدارک ببیند حالت سرزنش پذیرى و نرنجیدن را در او به وجود مى آورد...)).
هنگامى که سرزنش و نکوهش با چنین سخنان شیرینى همراه باشد، کینه و دشمنى را از بین مى برد و دوستى و محبت را گسترش مى دهد.
3 - امام - علیه السلام - فرمودند: (( ((من ساءل فوق قدر حقه فهو اولى بالحرمان ...)). ))
((هر کس بیش از حق خود طلب کند سزاوار ناکامى و بى بهرگى است ...)).
کسى که بالاتر از استحقاق خود توقع دارد، خویش را در معرض نومیدى و دست نیافتن به مطلوب قرار مى دهد.
4 - حضرت هادى - علیه السلام - فرمودند: (( ((صلاح من جهل الکرامة هوانه ؛ )) هر که ارزش کرامت و بزرگوارى را نداند شایسته خوارى و خفت است )).
چقدر این سخن زیبا و دقیق است کسى که ارزش هاى انسانى را سبک مى شمارد و کرامت را درک نمى کند سزاوار خفت ، خوارى ، اعراض و روى گردانى است .
5 - امام - علیه السلام - مى فرماید: (( ((الحلم ان تملک الانسان ، و تکظم غیظک مع القدرة علیه ...)). ))
((حلم و بردبارى آنست که مالک نفس خویش باشى و هنگام قدرت (بر انجام مقصودت ) خشم خودت را فرو دهى ...)).
شکیبایى و حلم جز این نیست که انسان بر نفس و اعصاب خود کنترل داشته باشد و اسیر عوامل و اسباب خشم نگردد.
6 - حضرت فرمودند: (( ((الناس فى الدنیا بالمال ، و فى الا خرة بالاعمال ...؛ )) وجود آدمى در دنیا به ((مال )) و در آخرت به ((اعمال )) است ...)).
7 - امام - علیه السلام - فرمودند: (( ((من رضى عن نفسه کثر الساخطون علیه ...؛ )) هر که از خود خشنود بود، نکوهش گران بسیارى خواهد داشت ...)).
هر کس تندرویهاى درونى خود را مهار نکند و از رفتارهاى نابهنجار و انحرافى خود خرسند گردد خودش را در معرض ‍ انتقاد و نکوهش و ناخشنودى مردم قرار داده است .
8 - حضرت امام هادى - علیه السلام - فرمودند: (( ((تریک المقادیر ما لا یخطر ببالک ...؛ )) تقدیرات الهى چیزهایى به تو نشان مى دهند که تصور آن را هم ندارى ...)).
تقدیر الهى که شامل انسان و تمامى مخلوقات است چنان مسائل عجیب و حوادث حیرت آورى را به انسان نشان مى دهد که به ذهنش هم خطور نکرده است .
9 - امام - علیه السلام - مى فرماید: (( ((شر الرزیة سوء الخلق ...؛ )) بدترین مصیبت ، کج خلقى است ...)).
یکى از بزرگترین مصیبت ها خوى بد و کجرفتارى است که انسان را دچار مشکلات و سختى هاى بیشمارى مى سازد و اندوهى بزرگ براى او فراهم مى آورد.
10 - دهمین اختر تابناک ولایت مى فرماید:
(( ((الغنى قلة تمنیک ، و الرضى بما یکفیک ، و الفقر شره النفس ، و شدة القنوط، و المذلة اتباع الیسیر، و النظر فى الحقیر...)). ))
((سرمایه حقیقى آرزوى کم داشتن و خرسندى به آن چیزى است که تو را کفایت کند و فقر حقیقى ، آزمندى نفس و نومیدى زیاد است و ذلت و درماندگى ، کوتاه نگرى و چشم داشت به اشیاى حقیر است ...)).

بقیه در ادامه مطلب
ادامه مطلب...


نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  12:57 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

هدایتهای حکیمانه امام هادی علیه السلام

* امام هادی علیه السلام به یکی از شیعیانشان فرمودند: فلانی را ملامت کن و بگو: اگر خدا خیر بنده‌ای را بخواهد (در آن صورت) هرگاه ملامت شود بپذیرد.


* متوکل (یکی از خلفای عباسی) نذر نمود که اگر از بیماریش عافیت یابد مال کثیری را صدقه دهد، پس چون عافیت یافت از علما پرسید: اندازه مال کثیر چه مقدار است، هر کدامشان چیزی گفت ولی به معنای آن نرسید، پس از امام هادی علیه السلام پرسید، حضرت فرمودند: هشتاد درهم بدهد، گفت: به چه دلیل؟ فرمودند: خداوند به پیامبر خود وحی فرمودند که:" لقد نصرکم الله فی مواطن کثیرة" : " بی شک خداوند شما را در میادین بسیار یاری کرد" (توبه/25)، و ما میادین نبرد آن حضرت را شمردیم و به هشتاد رسیدیم، و خداوند آن تعداد را کثیر و بسیار نامیده است. پس متوکل از این سخن خرسند شد و هشتاد درهم صدقه داد.


* همانا برای خداوند مکان‌هایی است که دعا نمودن در آنها را دوست دارد، و دعای هر کس را در آنجا مستجاب می‌فرماید، و موضع قبر سیدالشهدا از آن جمله است.


* هر کس از خدا بترسد ، چون خدا را فرمان بَرد؛ از او فرمان بَرند، هر کس که از خالق اطاعت کند دیگر هیچ باکی از غضب و خشم مخلوق نداشته باشد، و هر کس که خدا را به خشم آورد مسلما بداند که دچار خشم مخلوقین خواهد گردید.


* خداوند به نه وصف گردد و نه تعریف جز بدانچه خود خویش را وصف نموده، و چگونه وصف شود آن خدایی که حواس از درکش ناتوان، و تصورات از دستیابیش درمانده، و افکار از محدود ساختنش عاجز است و در دیده نگنجد، آن خدایی که نزدیکی او دوری است و دوریش نزدیکی، او خود کیفیت را آفریده بی آن که گویند او چگونه است، و مکان را خود پدید آورده بی آن که گویند کجاست، و ساحتش بر کنار از کیفیت و مکان است، او یکتا و یگانه است، عظمت و جلالش با شکوه، و نام‌هایش پاک و منزه است.


*حسن بن مسعود گوید: خدمت امام هادی علیه السلام رسیدم - در حالی که انگشتم خراش خورده؛ و شانه‌ام در اثر برخورد با راکبی صدمه دیده بود، و نیز در اثر ورود به ازدحام مردم برخی از لباس‌هایم پاره شده بود - و گفتم: ای روز، خدا مرا از شرّ تو نجات دهد، چقدر تو شوم بودی!
آن حضرت علیه السلام به من فرمودند: ای حسن، تو هم با این که با ما آمد و شد داری گناهت را به گردن بی‌گناهان می‌اندازی؟! حسن گفت:(با شنیدن این سخن) حواسم جمع شد و به خطایم پی بردم، عرض کردم: مولای من! از خدا آمرزش می‌طلبم، امام فرمودند: ای حسن، مگر روزها چه گناهی دارند که چون جزای کردار خود را می‌بینید آنها را شوم پنداشته و بد می‌گویید؟! حسن گفت: تا آخر عمر استغفار خواهم کرد، آیا آن توبه‌ام به حساب می‌آید ای زاده رسول خدا؟
فرمودند: به خدا سوگند آن (بد گویی‌ها) شما را سودی نبخشد، بلکه خداوند شما را به مذمت کردن بی گناهان مجازات می‌کند، ای حسن، مگر نمی‌دانی آن کس که در برابر اعمال و کردار در این سرا و آن سرا ثواب دهد و کیفر نماید و تلافی کند تنها خدا است؟
گفتم: اینگونه است مولای من، فرمودند: دیگر تکرار مکن، و برای روزها هیچ تاثیری در فرمان و حکم خدا قائل مشو! حسن گفت: به روی چشم؛ آقای من .


* هر کس خود را از مکر و مواخذه سخت خدا ایمن بداند، مغرور گشته، تا آنجا که قضا و حکم حتمی خدا بر او جاری شود (یعنی مرگ گریبانش را بگیرد)، و هر کس که پروردگارش را بشناسد و به او آگاه باشد، مصیبت دنیا برایش سبک شود، هر چند با قیچی بریده شود و با ارّه قطعه قطعه گردد!


* داود صرمی گوید: آقایم (امام هادی علیه السلام) مطالبی ضروری را به من فرمودند، سپس مرا گفت بگو ببینم آنها را چگونه می‌گویی، ولی من آنگونه که فرمودنده بود به خاطر نداشتم، پس آن حضرت علیه السلام قلم به مرکب دان فرو برد و نوشت: " بسم الله الرحمن الرحیم، به خواست خدا آن را به خاطر خواهم آورد، و هر کاری به دست خدا است"، من (با دیدن این صحنه) خندیدم، فرمودند: تو را چه شد؟ گفتم: خیر است.
فرمودند: به من بگو، گفتم: قربانت گردم به یاد حدیثی افتادم که یکی از اصحاب از جد شما حضرت رضا علیه‌السلام برایم نقل کرده بود، که آن حضرت هر گاه دستور به کاری می‌داد می‌نوشت: "بسم الله الرحمن الرحیم، به خواست خدا آن را به خاطر خواهم آورد" ، بدین خاطر لبخند زدم، آنگاه امام هادی علیه السلام به من فرمودند: ای داود اگر بگویم ترک کننده "بسم الله الرحمان الرحیم" همچون تارک نماز است در گفته‌ام صادق و راستگویم .


* فرد شکرگزار، به خود آن شکر بیش از نعمتی که موجب شکر شده سعادتمند و خوشبخت است، زیرا نعمت‌ها تنها کالا و متاع دنیایند، ولی شکر، هم نعمت (دنیا) است و هم پاداش (آخرت) .


* به راستی که خداوند دنیا را سرای آزمون و امتحان، و آخرت را سرای پاداش و جزا قرار داده، و آزمون دنیا را موجب پاداش آخرت ساخته، و پاداش آخرت را در عوض آزمون دنیا.


* به تحقیق ستمکارِ فهمیده و دانا ممکن است به خاطر همان فهمش از ستمش بگذرند، و بی‌شک صاحب حق نادان ممکن است همان حماقت او؛ نور حقش را خاموش کند.


* کسی که خود را سبک شمارد و قدر خویش نداند، از شرّ او در امان مباش.


* سرای دنیا چونان بازاری است که مردمی در آن سود برند و جماعتی ضرر کنند.


* از حد خود تجاوز نکن و برای روزگار هیچ اثری در حکم خدا قرار نده .


* حسد نیکویی‌ها را نابود سازد، و دروغ، دشمنی آورد، و خودپسندی مانع از طلب دانش و خواهنده خواری و جهل گردد، و بخل ناپسندیده‌ترین خلق و خوی است، و طمع خصلتی ناروا و ناشایست است.


* امام هادی علیه السلام به کسی که در ستایش از ایشان افراط کرده بود فرمودندند: از این کار خودداری کن که تملُّق بسیار، بدگمانی به بار می‌آورد و اگر اعتماد برادر مومنت از تو سلب شد از تملق او دست بردار و حسن نیت نشان ده .


* اگر در زمانه‌ای بودید که عدل بیش از ستم رایج بود، حرام است که به دیگران بدبین باشید مگر آن که بدی او بر شما محرز شده باشد. و اگر در زمانه‌ای بودید که ستم بیش از عدل رواج داشت کسی حق ندارد به دیگران خوش‌بین باشد مگر آن که مطمئن شده باشد.
- بهتر از نیکی، نیکوکار است، و برتر از علم حامل آن است، و بدتر از بدی، عامل آن است، و وحشتناک‌تر از وحشت، آورنده آن است .


* از کسی که بر او خشم گرفته‌ای، صفا و صمیمیت مخواه و از کسی که به وی خیانت کرده‌ای وفا مطلب و از کسی که نسبت به او بدبین شده‌ای، انتظار خیرخواهی نداشته باش که دل دیگران برای تو همچون دل تو برای آنها است .


* نعمت‌ها را با برداشت خوب از آنها به دیگران ارائه دهید و با شکرگزاری افزون کنید، و بدانید که نفس آدمی روآورنده‌ترین چیز است نسبت به آنچه به او بدهی و بازدارنده‌ترین چیز است که از او بازداری .


*خشم بر زیردستان از پستی است .


* چه بسا شخصی که مدت عمرش سی سال مقدر شده باشد ولی به خاطر صله رحم و پیوند با خویشاوندانش، خداوند عمرش را به 33 سال برساند. و چه بسا کسی که مدت عمرش 33 سال مقدّر شده باشد ولی به خاطر آزردن خویشاوندان و قطع رحمش، خداوند عمرش را به سه سال برساند.


* نارضایتی پدر و مادر کمی روزی را به دنبال دارد و آدمی را به ذلت می‌کشاند.


* مصیبت برای صابر یکی است ولی برای کسی که بی‌طاقتی می کند دو تا است.


* مردم در دنیا با اموالشان و در آخرت با اعمالشان هستند .


* مسخرگی تفریح سفیهان و کار جاهلان است.


* وقتِ جان دادنت اهل‌بیت را به یاد آر؛ که در آن هنگام هیچ طبیبی، جلوگیر مرگت و هیچ دوستی نفع رسانت نباشد .


* جدال، دوستی قدیمی را تباه می‌کند و پیوند اعتماد را می‌گشاید و کمترین چیزی که در آنست غلبه بر دیگری است که آن هم سبب جدایی می‌شود .


* حکمت اثری در دل‌های فاسد نمی‌گذارد.


* شب بیداری، سبب لذت بخشی خواب، و گرسنگی سبب خوش خوراکی در طعام ناب است .


* مقدرات چیزهایی را بر تو نمایان می‌سازد که به فکرت خطور نکرده است .


* هر که از خود راضی باشد، خشم گیران بر او زیاد خواهند بود .


* فقر، سبب سرکشی نفس و ناامیدی شدید می‌شود .


* اگر مردم به راه‌های گوناگونی روند، من به راه کسی که تنها خدا را خالصانه می‌پرستد خواهم رفت .


* کسی که چهل روز گوشت نخورد بدخُلقی پیدا کند، و کسی که چهل روز پی در پی نیز گوشت خورد اخلاقش بد شود .


* فروتنی آن است که با مردم چنان کنی که دوست داری با تو چنان باشند .



نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  12:57 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

فعالیتهاى امام هادی(ع) در مدینه

گرچه در متون تاریخى، به طور تفصیل و مشخص، به خدمات و فعالیتهاى فرهنگى، سیاسى و اجتماعى امام هادى (علیه السلام) در «مدینه‏» تصریح نشده است، ولى از شواهد و قراین تاریخى و گفتگوهاى آن حضرت با افراد، مى‏توان به جلوه و نمودارى از تلاشهاى آن حضرت پى برد. اینک پاره‏اى از قراین و موضوعات روشنگر این حقیقت:
1-ارتباط مداوم دانش دوستان و علاقه‏مندان به خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با امام هادی(علیه السلام) و آمد و رفت چهره‏هاى سرشناس و نمایندگان مردم از راههاى دور و نزدیک به خانه آن حضرت.
« داویت. م. رونلدسن‏» پس از بحث مفصلى درباره امام هادى علیه السلام مى ‏نویسد:
«گروه زیادى از شهرهاى شیعه‏نشین همچون عراق، ایران و مصر، براى استفاده از محضر او به سوى مدینه می شتافتند. » (1)
2- گزارش مسؤول امور نظامى متوکل از امام هادی علیه السلام نزد وی و اذعان به اینکه وجود آن حضرت در «مدینه‏» موجب ضعف ‏سیطره و حاکمیت‏ حکومت عباسى بر مدینه خواهد گشت.
3 - ترتیب اثر دادن متوکل به گزارشات رسیده و اقدام سریع وى جهت تبعید امام(علیه السلام) به «سامرا» و تحت نظر گرفتن آن حضرت.
4 - شکل مکاتبه متوکل با امام علیه السلام و نحوه برخورد او با آن حضرت در نامه و نیز انتخاب یکى از فرماندهان نظامى همراه سیصد سرباز، براى انتقال امام(علیه السلام) به «سامرا».
5 - آگاه ساختن افراد از برخى جریانات سیاسى.
« خیران اسباطى‏» مى ‏گوید:
« در مدینه خدمت على بن محمد علیه السلام رسیدم. پرسید: از واثق چه خبر؟
- جانم به فدایت، در کمال سلامتى است، من به تازگى - یعنى ده روز است که - از او جدا شده‏ام و او در سلامتى کامل بود.
- مردم مدینه مى‏گویند که او مرده است.
- عرض کردم، من تازه او را دیده‏ام.
- مردم مى‏گویند که او در گذشته است.
وقتى امام فرمود: مردم مى‏گویند، فهمیدم که مقصود از مردم خود آن حضرت است.
سپس امام(علیه السلام) پرسید: متوکل در چه وضعى بود؟
- وقتى من آمدم او در بدترین وضع در زندان بود.
- او هم اکنون زمامدار است، «ابن زیات‏» (محمد بن عبد الملک زیات وزیر واثق) چه مى‏کرد؟
- مردم فرمانبر او هستند و فرمان، فرمان اوست.
- این مقام براى او شوم است و دچار نکبت‏ خواهد شد.
امام(علیه السلام) لحظاتى سکوت کرد، سپس فرمود: اى خیران! ناگزیر مقدرات و دستورات الهى باید اجرا شود. « واثق‏» مرد و «متوکل‏» بر جاى او نشست و «ابن زیات‏» کشته شد.
عرض کردم: فدایت‏شوم، چه زمان؟
فرمود: شش روز پس از بیرون آمدن تو از «سامرا». (2)
نکاتى در مورد این گفتگو:
الف - این فراز تاریخى بیانگر نحوه برخورد و تاکتیکهاى سیاسى امام علیه السلام در برابر جریانهاى سیاسى روز است. سؤال آن حضرت از وضعیت ‏حکمران و وزیر او و نیز خلیفه آینده آن هم از شخصى که با مسائل سیاسى آشنایى کامل داشته و با افراد مورد سؤال ارتباط نزدیک دارد، نشانگر این است که امام(علیه السلام) هر چند در «مدینه‏» و دور از پایتخت است، ولى اوضاع و جریانات سیاسى حکومت را کاملا تحت نظر داشته و از آخرین تحولات مطلع است.
ب - امام علیه السلام خبر مرگ «واثق‏» را در آغاز از قول مردم «مدینه‏» نقل کرد تا جلو هر گونه خطر احتمالى را بگیرد، ولى هنگامى که در طرف، آمادگى لازم را به وجود آورد و او احساس کرد این خبر جز از ناحیه امام(علیه السلام) و علم امامت امکان ندارد با این سرعت ‏به «مدینه‏» رسیده باشد، موضوع را به صورت قطعى تشریح کرد.
ج - امام علیه السلام در این گفتگو به صرف بازگو کردن حادثه به عنوان یک خبر بسنده نکرد، بلکه آن را در چارچوب قدرت و علم و حاکمیت و فرمان خداوند دانست و با بیان ظریف و جالبى به یکى از سنتهاى تغییر ناپذیر الهى اشاره کرد و در حقیقت، ذلت و نکبت متوجه به سردمداران عباسى را معلول جنایات و ستمگریهاى آنان دانست. و این بیان، هشدارى به سردمداران آینده عباسى بود که چنانچه آنان نیز روش نیاکان خود را دنبال کنند به سرنوشت ایشان دچار خواهند گشت.
6 - موقعیت امام علیه السلام با «بغاى بزرگ‏» یکى از افسران ارشد و متنفذ حکومت عباسى.
درباریان، فرماندهان و سرداران نظامى دستگاه خلافت عباسى همچون اربابانشان پایبند و دلبسته به حکومت و فرمانروایى بوده و نسبت‏ به علویان به ویژه امامان علیهم السلام دشمنى و کینه خاصى داشتند، از این رو، پیشوایان دین به همان نسبت که خود را از حکمرانان دور نگه داشته و در برخورد با آنان احتیاط لازم را معمول مى‏داشتند، نسبت ‏به وابستگان حکومت نیز این روش را پى مى‏گرفتند. ولى در مواردى که زمینه را مساعد مى‏دیدند؛ سعى مى‏کردند به بهانه‏اى با ایشان تماس گرفته و آنان را به مسیر حق رهنمون سازند و یا دست کم از وجود آنها براى رفع مشکلات شیعیان استفاده کنند. برخورد امام هادى(علیه السلام) با « بغاى بزرگ‏» در مدینه نمونه‏اى از این برخوردهاست.
پیش از بیان دیدار امام(علیه السلام) با «بغا» به پاره‏اى از اظهار نظر مورخان درباره این سردار بزرگ ترک اشاره مى‏کنیم تا به اهمیت و موقعیت ‏برخورد امام(علیه السلام) با او پى ببریم. مسعودى مى‏نویسد:
« در میان ترکها ،«بغا» پایبند به دین بود و نسبت ‏به علویان مهربانى و خوشرفتارى مى‏کرد. » (3)
سپس از قول خود او داستانى راجع به مهربانى وى نسبت ‏به یکى از علویان نقل مى‏کند که خلاصه آن چنین است:
« معتصم بر یکى از علویان خشم گرفت و به من دستور داد تا او را در میان حیوانات درنده بیاندازم تا طعمه درندگان گردد، ولى من تحت تاثیر دعاها و سخنان او قرار گرفتم و از این کار منصرف شدم و او را آزاد کردم و تعهد گرفتم که تا معتصم زنده است‏ خود را نشان ندهد. » (4)
سپس به خوابى که دیده اشاره مى ‏کند و مى ‏گوید:
« در خواب به حضور پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) رسیدم، فرمود: اى بغا! تو نسبت‏ به فردى از امت من مهربانى کردى. او درباره تو دعایى کرد که به اجابت رسید. . .
عرض کردم: اى رسول خدا! از پروردگارت بخواه که عمر مرا تا 95 سال طولانى کند. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) دعا کرد. مردى در کنار رسول خدا بود، او نیز براى من دعا کرد و گفت: خدایا او را از آفت و بلا حفظ کن.
به او گفتم: تو کیستى؟ گفت: على بن ابیطالب. از خواب بیدار شدم در حالى که نام على بن ابیطالب بر زبانم جارى بود. » (5)
تاریخ بین امام هادى علیه السلام و چنین فردى که از چنان زمینه و ویژگیهایى برخوردار است دیدارى را ثبت کرده است: در سال 230 هجرى قمرى که امام(علیه السلام) در مدینه بود، اطراف این شهر مورد هجوم و غارت اعراب «بنى سلیم‏» قرار گرفت، به گونه‏اى که گروه زیادى کشته شدند و اموال و چارپایان آنان به غارت رفت.
کارگزار مدینه سپاهى را براى سرکوبى شورشیان بسیج کرد ولى از آنان شکست‏خورد. «واثق‏» ناچار «بغاى کبیر» را با نیروى انبوهى براى سرکوب شورشگران فرستاد.
«بغا» وارد مدینه شد و با شورشیان جنگید، عده‏اى از آنان را کشت و گروهى را به اسارت گرفت، بقیه نیز پراکنده شدند. (6) ابوهاشم جعفرى مى‏گوید:
«هنگامى که «بغا» با سپاهش وارد مدینه شد تا به نبرد اعراب شورشى برود امام هادى (علیه السلام) به ما فرمود: با من بیرون آیید تا برویم و ببینیم این سردار ترک چگونه نیروهاى خود را براى سرکوبى شورشگران آماده و مجهز کرده است. ما به بیرون رفتیم و بر سر راه ایستادیم. سپاهیان «بغا» از جلو ما گذشتند، هنگامى که «بغا» در برابر ما قرار گرفت امام(علیه السلام) با او به زبان ترکى سخن گفت. او از اسب فرود آمد و بر پاى مرکب امام(علیه السلام) بوسه زد.
من (از این منظره شگفت زده شدم و) بغا را سوگند دادم و به او گفتم: امام(علیه السلام) به تو چه فرمود؟ بغا پرسید: آیا این فرد پیغمبر است؟
گفتم: نه. گفت: او مرا به اسمى خواند که در کوچکى و در بلاد ترک بدان خوانده مى‏شدم و تا کنون کسى از آن آگاهى نداشت. » (7)
تاریخ از گفتگوهایى که میان امام(علیه السلام) و بغا، همچنین میان یاران آن حضرت و بغا - به احتمال - صورت گرفته سخنى به میان نیاورده است.
آنچه از این گفتگو به دست مى ‏آید دو نکته مهم است:
1-روش عملى امام(علیه السلام) در برخورد با این جریان. در شرایطى که احساسات مردم بر اثر غارت و کشتار شورشیان جریحه‏دار شده بود و مردم از دفع فتنه آنان ناتوان مانده بودند، امام(علیه السلام) براى دیدار فرمانده مقتدر ترک و لشکریان او با یارانش به بیرون مدینه رفت و با این کار هم بر دلهاى جریحه‏دار و داغ دیده مردم مرهم نهاد و هم به عنوان رهبر و پیشواى مردم مدینه فرمانده ترک را بر ماموریتش تشویق و ترغیب کرد.
2- نتیجه مهم این دیدار. بغا که از پیش متمایل به خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بود در این دیدار آنچنان تحت تاثیر رفتار و سخنان امام(علیه السلام) قرار گرفت و شیفته آن حضرت شد که در محضر او به خاک افتاد و بر پاى مرکبش بوسه زد.

پی نوشت:

1- عقیدة الشیعة، ص 215، به نقل ائمتنا، ج 2، ص 257.
2- اعلام الورى، ص 341، و الارشاد، ص 329.
3-مروج الذهب، ج 4، ص 75.
4-همان مدرک، ص 76.
5-همان مدرک، ص 76.
6-ر. ک. الکامل فى التاریخ، ابن اثیر، ج 7، ص 12 - 13.
7-اعلام الورى، ص 343.



نوشته شده در  جمعه 90/8/20ساعت  12:56 صبح  توسط محمدرضا صرافی نژاد 
| نظر | لینک ثابت

<      1   2   3   4   5   >>   >
style="display:none; text-align:center">??? ???-?????-?? ?????-?? ????