الف) برخی این داستان را دروغ شمرده و آن را تهمتی ناروا از طرف اهل تسنن به حضرت علی علیه السلام دانسته اند . ازآن جمله می توان به نقل شیخ صدوق در ( الامالی ) اشاره کرد . او می گوید : علقمه پس از آنکه ازحضرت امام صادق علیه السلام درمورد اینکه چه کسی شهادتش در دادگاه مورد قبول است سوال می کند ؛ به آن حضرت عرض می کند که مردم (اهل سنت) به ما نسبتهای ناروائی می زنند . آن حضرت برای دلگرمی علقمه نمونه هائی از تهمت هائی که به انبیاء زده شده را بیان می کنند و سپس نمونه هائی از تهمت هائی که از طرف مشرکان به حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله زده شده را بیان می کنند و در ادامه به تهمتی که به حضرت علی علیه السلام از طرف اهل سنت زده شده اشاره می کنند و داستان فوق را بیان می کنند . (8)( الامالی ، 1362 /102 - 105)شیخ صدوق در کتاب ( علل الشرایع ) خود این داستان را به گونه ای دیگر نقل می کند . او می گوید : ( شخصی به نزد امام صادق علیه السلام آمد و از مسئله ای سوال کرد . او پرسید : آیا می شود در هنگام تشییع جنازه ، آتشی را همراه جنازه کرد و یا از مجمر و یا قندیل و هرچیزی که با آن اطراف را روشن می کنند استفاده کرد ؟آن مرد می گوید در این هنگام رنگ امام از این سوال تغییر کرد و راست نشست ( گوئی اینکه این سوال خاطره ای تلخ را برای آن حضرت زنده کرد). سپس فرمود : یکی از بدترین مردمان روزگار ، نزد حضرت فاطمه سلام الله علیها آمد و گفت : آیا نمی دانی که علی علیه السلام از دختر ابوجهل خواستگاری کرده است . آن حضرت گقت : حقیقت را می گوئی ؟! آن مرد سه بار گفت که حقیقت را می گوید. آن حضرت بسیار ناراحت شد و با شدت ناراحتی به خانه ی پدرش رفت . حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله از ماجرا مطلع شدند و با حضرت فاطمه سلام الله علیها به نزد حضرت علی علیه السلام که در مسجد مشغول عبادت بود رفتند . حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله از حضرت علی علیه السلام خواست تا ابو بکر و عمر و طلحة را حاضر کند . سپس در حضور آنها فرمود : ای علی آیا نمی دانی که فاطمه پاره ی تن من است . هر کس او را اذیت کن مرا اذیت کرده و هر کس مرا اذیت کند خدا را اذیت کرده است . و هر کس او را بعد از مرگم اذیت کند مثل کسی است که او را در زمان حیاتم اذیت کرده و هر کس او را در زمان حیاتم اذیت کند مثل کسی است که او را بعد از مرگم اذیت کرده باشد ؟! حضرت علی علیه السلام گفت بله می دانم یا رسول الله . پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند : چه چیزی باعث آن کار تو شد؟( خواستگاری از دختر ابو جهل ) حضرت علی علیه السلام پاسخ داد ؟ به همان خدائی که شما را به حق و حقیت بعنوان نبی مبعوث کرده سوگند ، آنچه که به گوش فاطمه سلام الله علیها رسیده از من سر نزده است . پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند : راست می گوئی راست می گوئی . در این هنگام حضرت فاطمه سلام الله علیها بسیار خوشحال شد و لبخند زد به گونه ای که دندانهای او نمایان شد .) (9)در ادامه ی حدیث ماجرای عیادت عمر و ابوبکر از حضرت فاطمه سلام الله علیها نقل شده و اینکه ایشان اجازه ملاقات ندادند و پس از آنکه با وساطت حضرت علی علیه السلام به آنها اجازه ورود دادند ، با آنها صحبت نکردند تا اینکه با اصرار آنها لب به سخن گشودند و ماجرای تهمت خواستگاری کردن حضرت علی از دختر ابو جهل را به یاد آنها آوردند و از آن دو اقرار گرفتند که پدر بزرگوارش در آن شب فرموده بود : فاطمة بضعة منی و انا منها من آذاها فقد آذانی . و آن دو شهادت به این سخن پیامبر صلی الله علیه و آله دادند . سپس حضرت فاطمه سلام الله علیها خدا را و حاضران را گواه گرفتند که آن دو ، او را در زمان زندگی و هنگام وفات اذیت کرده اند .( علل الشرایع ، بی تا ، 1 /185 ) .چنانچه ملاحظه کردید این سبب صدور حدیث در کلام شیخ صدوق به گونه ای بیان شده که به عنوان یک دروغ بزرگ و یک تهمت نا روا به حضرت علی علیه السلام می باشد و ایشان هرگز از آن به عنوان یک سبب صدور قابل قبول یاد نکرده اند .در کتاب ( تنزیه الانبیاء ) سید مرتضی نیز پس از نقل داستان ساختگی خواستگاری کردن حضرت علی علیه السلام از دختر ابوجهل ، صراحتا اعلام می کند که این روایت جعلی و باطل است و نزد اهل روایت مورد قبول نیست ( تنزیه الانبیاء ،1250 /167)
ب) شیوه دومی که در نقل این سبب صدور در کتب روائی شیعه به چشم می خورد این است که بدون اشاره به ساختگی بودن آن ، از آن برای اثبات عصمت حضرت زهراء استفاده شده است .
علامه مجلسی آن را از صحیح ترمزی که از منابع مهم اهل سنت است نقل کرده ( بحار الانوار ، 1404 ، 29 /337) و ضمن بیان اینکه این داستان از مشترکات بین مسلمین نیست (10) ، با استدلال به همین روایت اقدام به اثبات عصمت حضرت زهرا سلام الله علیها می کند . او در حقیقت از راه جدل و با استفاده از آنچه که مورد قبول اهل سنت است موضع آنها در رابطه ی معصوم نبودن آن حضرت را به نقد کشیده است . و این هرگز به معنای این نیست که علامه مجلسی صحت داستان فوق را قبول دارد. نشانه آن هم این است که داستان فوق را از منابع آنها و با سند آنها نقل می کند و بسیار واضح است که سلسله سندی که همگی آنها یا بخشی از آنها شیعه نباشند ، مورد قبول حدیث شناسان شیعه نیست .اما در کتب روائی اهل سنت اکثر قریب به اتفاق آنها فقط یک سبب صدور برای این حدیث شریف نبوی ذکر کرده اند و آن همین داستان خواستگاری کردن حضرت علی علیه السلام از دختر ابوجهل یا دختر است . در صحیح بخاری باب ( ذبّ الرجل الرجل عن ابنته فی الغیرة و الإنصاف ) می نوسید : ( ابن مَخرَمَة می گوید : از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله شنیدم که در بالای منبر می گفت : بنی هشام بن مغیرة(11) از من اجازه خواسته اند تا دخترشان را به ازدواج علی بن ابی طالب در آورند . من به آنها اجازه ندادم و باز به آنها اجازه ندادم و باز به آنها اجازه ندادم . تا اینکه علی خواست دختر مرا طلاق دهد و با دختر آنها ازدواج کند . فاطمه پاره ی تن من است هر کسی او را ناراحت کند مرا ناراحت کرده و هرکس او را اذیت کند مرا اذیت کرده است ) (12) ( صحیح بخاری ، بی تا ، 17 /361 )این روایت با همین عبارت در سنن ابی داود در باب ( ما یکره ان یجمع بینهن من النساء ) و نیز سنن ابن ماجه ( باب الغیرة ) و نیز سنن ترمزی باب ( فضل فاطمة بنت محمد صلی الله علیهما وسلّم ) و نیز در صحیح ابن حبان باب ( ذکر زجر المصطفی صلی الله علیه وسلم ان ینکح علیّ علی فطمة ابنته ) و نیز صحیح مسلم باب ( فضائل فاطمة بنت النبی علیها الصلوة و السلام ) و مسند احمد باب ( حدیث المسور بن مخرمة ) ذکر شده است .
البته در مسند احمد باب ( حدیث المسور بن مخرمة ) و صحیح بخاری باب ( ذکر اصهار النبی صلی الله علیه و آله منهم ابو العاص بن الربیع ) از همان راوی یعنی ( المسور بن مخرمة )آمده که خود حضرت فاطمه سلام الله علیها وقتی موضوع خواستگاری را فهمید نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و شکایت کرد . آن حضرت بر فراز منبر رفت و حدیث مزبور را فرمود .(13) امام فخر رازی از مفسران بزرگ اهل تسنن می گوید: خود علی علیه السلام از پیامبر اجازه خواست که آن حضرت ناراحت شد و فرمود : فاطمة بضعة منی ...(14) ( مفاتیح الغیب ، 1420، 32/327) و در تفسیر ثعلبی نقل شده که آنهائی که اجازه خواستند ، بنی مخزوم بودند ( الکشف و البیان عن تفسیر القرآن ، 1422، 10/316 )به هر حال این سبب صدور با اختلافی که در شخص یا اشخاصی که از حضرت پیامبر اجازه خواستدند دارد ، لکن نزد اهل تسنن مورد پذیرش واقع شده ودر بسیار از کتب روائی و غیر روائی خود آن را ذکر کرده اند و تقریبا می توان گفت هیچ سبب دیگری را بیان نکرده اند البته برخی از منابع آنها (15)، مضمون سبب صدور اولی که از منابع شیعه نقل کردیم را با اندکی تفاوت نقل کرده اند که در مقابل آن کتبی که موضوع خواستگاری را مطرح کرده اصلا به حساب نمی آید . چنانچه ملاحظه کردید آنچه را که شیخ عبد الرحمن بن سعد الشثری در کتاب سوال و جواب خود مطرح کرده بود بی اساس و کذب محض بود . و آن سبب صدوری که خود بر جعلی بودن آن اذعان داشت را فقط علماء و محدثین اهل سنت نقل کرده و آن را پذیرفته اند . من اکنون به خود این اجازه را می دهم که کلام او را به خودش باز گردان و بگویم : آیا شیخ عبد الرحمن حیاء نمی کند و از خدا نمی ترسد که بدون مطالعه و بررسی این همه اتهام به شیعه و علمای آن می زند ؟!به نظر من کسی که این داستان را ساخته است چه خود المسور بن مخرمة باشد یا اینکه دیگری به نام او جعل کرده باشد ، خواسته تا این طور وانمود نماید که یکی از مصادیق کسانی که حضرت فاطمه سلام الله علیها را اذیت کرده حضرت علی علیه السلام است تا با این کارش قضیه ی ناراحتی آن حضرت از ابوبکر و عمر هنگام وفاتشان را مخفی کند . یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ ( الصفّ/8)
پی نوشت ها :
1.العورة: النساء. و منهالحدیث" المرأة عی و عورة" جعلها نفسها عورة لأنها إذا ظهرت یستحی منها کما یستحی من العورة إذا ظهرت ( مجمع البحرین ،1375، 3 /146 )
2.وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ ص دَخَلَ عَلَیْهَا عَلِیٌّ ع وَ بِهِ کَآبَةٌ شَدِیدَةٌ فَقَالَتْ مَا هَذِهِ الْکَآبَةُ فَقالَ سَأَلَنَا رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ مَسْأَلَةٍ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَنَا جَوَابٌ لَهَا فَقَالَتْ وَ مَا الْمَسْأَلَةُ قَالَ سَأَلَنَا عَنِ الْمَرْأَةِ مَا هِیَ قُلْنَا عَوْرَةٌ قَالَ فَمَتَى تَکُونُ أَدْنَى مِنْ رَبِّهَا فَلَمْ نَدَرِ قَالَتِ ارْجِعْ إِلَیْهِ فَأَعْلِمْهُ أَنَّ أَدْنَى مَا تَکُونُ مِنْ رَبِّهَا أَنْ تَلْزَمَ قَعْرَ بَیْتِهَا فَانْطَلَقَ فَأَخْبَرَ النَّبِیَّ ص فَقَالَ مَا ذَا مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِکَ یَا عَلِیُّ فَأَخْبَرَهُ أَنَّ فَاطِمَةَ ع أَخْبَرَتْهُ فَقَالَ صَدَقَتْ إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی
3.أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ ص اسْتَأْذَنَ عَلَیْهَا أَعْمَى فَحَجَبَتْهُ فَقَالَ لَهَا النَّبِیُّ ص لِمَ حَجَبْتِهِ وَ هُوَ لَا یَرَاکِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ لَمْ یَکُنْ یَرَانِی فَأَنَا أَرَاهُ وَ هُوَ یَشَمُّ الرِّیحَ فَقَالَ النَّبِیُّ ص أَشْهَدُ أَنَّکِ بَضْعَةٌ مِنِّی
4.یل، (الفضائل لابن شاذان) فض، (کتاب الروضة) بالإسناد یرفعه إلى ابن عباس أنه قال لما رجعنا من حجة الوداع جلسنا مع رسول الله ص فی مسجده فقال أ تدرون ما أقول لکم قالوا الله و رسوله أعلم قال اعلموا أن الله عز و جل من على أهل الدین إذ هداهم بی و أنا أمن على أهل الدین إذ أهدیهم بعلی بن أبی طالب ابن عمی و أبی ذریتی ألا و من اهتدى بهم نجا و من تخلف عنهم ضل و غوى أیها الناس الله الله فی عترتی و أهل بیتی فإن فاطمة بضعة منی و ولدیها عضدای و أنا و بعلها کالضوء اللهم ارحم من رحمهم و لا تغفر لمن ظلمهم ثم دمعت عیناه
5.کشف، (کشف الغمة) روى جابر بن عبد الله الأنصاری قال دخلت فاطمة ع على رسول الله ص و هو فی سکرات الموت فانکبت علیه تبکی ففتح عینه و أفاق ثم قال یا بنیة أنت المظلومة بعدی و أنت المستضعفة بعدی فمن آذاک فقد آذانی و من غاظک فقد غاظنی و من سرک فقد سرنی و من برک فقد برنی و من جفاک فقد جفانی و من وصلک فقد وصلنی و من قطعک فقد قطعنی و من أنصفک فقد أنصفنی و من ظلمک فقد ظلمنی لأنک منی و أنا منک و أنت بضعة منی و روحی التی بین جنبی ثم قال ع إلى الله أشکو ظالمیک من أمتی ثم دخل الحسن و الحسین ع فانکبا على رسول الله ص و هما یبکیان و یقولان أنفسنا لنفسک الفداء یا رسول الله فذهب علی ع لینحیهما عنه فرفع رأسه إلیه ثم قال دعهما یا أخی یشمانی و أشمهما و یتزودان منی و أتزود منهما فإنهما مقتولان بعدی ظلما و عدوانا فلعنة الله على من یقتلهما ثم قال یا علی أنت المظلوم بعدی و أنا خصم لمن أنت خصمه ی
6.و أمّا السابعة عشرة فإنّ اللّه عزّ و جلّ زوّجنی فاطمة و قد کان خطبها أبو بکر و عمر فزوّجنی اللّه من فوق سبع سماواته، فقال رسول اللّه صلّى اللّه علیه
و آله هنیئا لک یا علی، فإنّ اللّه عزّ و جلّ قد زوّجک فاطمة سیّدة نساء أهل الجنّة، و هی بضعة منّی. فقلت یا رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله أ و لست منک. قال بلى یا علی، و أنت منّی و أنا منک کیمینی من شمالی، لا أستغنی عنک فی الدنیا و الآخرة.
7.أنه علیه السلام أراد أن یتزوج ابنة أبی جهل على فاطمة ع و أن رسول الله شکاه على المنبر إلى المسلمین فقال إن علیا ع یرید أن یتزوج ابنة عدو الله على ابنة نبی الله ألا إن فاطمة بضعة منی فمن آذاها فقد آذانی و من سرها فقد سرنی و من غاظها فقد غاظنی ( الامالی ، 1362 /104 )
8.حدثنا أبی ره قال حدثنا علی بن محمد بن قتیبة عن حمدان بن سلیمان عن نوح بن شعیب عن محمد بن إسماعیل عن صالح عن علقمة قال قال الصادق جعفر بن محمد ع و قد قلت له یا ابن رسول الله أخبرنی عمن تقبل شهادته و من لا تقبل فقال یا علقمة کل من کان على فطرة الإسلام جازت شهادته قال فقلت له تقبل شهادة مقترف للذنوب فقال یا علقمة لو لم تقبل شهادة المقترفین للذنوب لما قبلت إلا شهادات الأنبیاء و الأوصیاء لأنهم هم المعصومون دون سائر الخلق فمن لم تره بعینک یرتکب ذنبا أو لم یشهد علیه بذلک شاهدان فهو من أهل العدالة و الستر و شهادته مقبولة و إن کان فی نفسه مذنبا و من اغتابه بما فیه فهو خارج عن ولایة الله عز و جل داخل فی ولایة الشیطان و لقد حدثنی أبی عن أبیه عن آبائه ع أن رسول الله ص قال من اغتاب مؤمنا بما فیه لم یجمع الله بینهما فی الجنة أبدا و من اغتاب مؤمنا بما لیس فیه انقطعت العصمة بینهما و کان المغتاب فی النار خالدا فیها و بئس المصیر قال علقمة فقلت للصادق ع یا ابن رسول الله إن الناس ینسبوننا إلى عظائم الأمور و قد ضاقت بذلک صدورنا فقال ع یا علقمة إن رضا الناس لا یملک و ألسنتهم لا تضبط و کیف تسلمون مما لم یسلم منه أنبیاء الله و رسله و حجج الله ع أ لم ینسبوا یوسف ع إلى أنه هم بالزنا أ لم ینسبوا أیوب ع إلى أنه ابتلی بذنوبه أ لم ینسبوا داود إلى أنه تبع الطیر حتى نظر إلى امرأة أوریا فهویها و أنه قدم زوجها أمام التابوت حتى قتل ثم تزوج بها أ لم ینسبوا موسى إلى أنه عنین و آذوه حتى برأه الله مما قالوا و کان عند الله وجیها أ لم ینسبوا جمیع أنبیاء الله إلى أنهم سحرة طلبة الدنیا أ لم ینسبوا مریم بنت عمران ع إلى أنها حملت بعیسى من رجل نجار اسمه یوسف أ لم ینسبوا نبینا محمد ص إلى أنه شاعر مجنون أ لم ینسبوه إلى أنه هوی امرأة زید بن حارثة فلم یزل بها حتى استخلصها لنفسه أ لم ینسبوه یوم بدر إلى أنه أخذ لنفسه من المغنم قطیفة حمراء حتى أظهره الله عز و جل على القطیفة و برأ نبیه ص من الخیانة و أنزل بذلک فی کتابه وَ ما کانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ أ لم ینسبوه إلى أنه ص ینطق عن الهوى فی ابن عمه علی ع حتى کذبهم الله عز و جل فقال سبحانه وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحى أ لم ینسبوه إلى الکذب فی قوله إنه رسول من الله علیهم حتى أنزل الله عز و جل علیه وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُوا عَلى ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا و لقد قال یوما عرج بی البارحة إلى السماء فقیل و الله ما فارق فراشه طول لیلته و ما قالوا فی الأوصیاء أکثر من ذلک أ لم ینسبوا سید الأوصیاء ع إلى أنه کان یطلب الدنیا و الملک و أنه کان یؤثر الفتنة على السکون و أنه یسفک دماء المسلمین بغیر حلها و أنه لو کان فیه خیر ما أمر خالد بن الولید بضرب عنقه أ لم ینسبوه إلى أنه ع أراد أن یتزوج ابنة أبی جهل على فاطمة ع و أن رسول الله شکاه على المنبر إلى المسلمین فقال إن علیا ع یرید أن یتزوج ابنة عدو الله على ابنة نبی الله ألا إن فاطمة بضعة منی فمن آذاها فقد آذانی و من سرها فقد سرنی و من غاظها فقد غاظنی ثم قال الصادق ع یا علقمة ما أعجب أقاویل الناس فی علی ع کم بین من یقول إنه رب معبود و بین من یقول إنه عبد عاص للمعبود و لقد کان قول من ینسبه إلى العصیان أهون علیه من قول من ینسبه إلى الربوبیة یا علقمة أ لم یقولوا الله (لله) عز و جل أنه ثالث ثلاثة أ لم یشبهوه بخلقه أ لم یقولوا إنه الدهر أ لم یقولوا إنه الفلک أ لم یقولوا إنه جسم أ لم یقولوا إنه صورة تعالى الله عن ذلک علوا کبیرا یا علقمة إن الألسنة التی تتناول ذات الله تعالى ذکره بما لا یلیق بذاته کیف تحبس عن تناولکم بما تکرهونه فاستعینوا بالله و اصبروا إن الأرض لله یورثها من یشاء من عباده و العاقبة للمتقین فإن بنی إسرائیل قالوا لموسى ع أوذینا من قبل أن تأتینا و من بعد ما جئتنا فقال الله عز و جل قل لهم یا موسى عسى ربکم أن یهلک عدوکم و یستخلفکم فی الأرض فینظر کیف تعملون
9.حدثنا علی بن أحمد قال حدثنا أبو العباس أحمد بن محمد بن یحیى عن عمرو بن أبی المقدام و زیاد بن عبد الله قالا أتى رجل أبا عبد الله ع فقال له یرحمک الله هل تشیع الجنازة بنار و یمشى معها بمجمرة أو قندیل أو غیر ذلک مما یضاء به قال فتغیر لون أبی عبد الله ع من ذلک و استوى جالسا ثم قال إنه جاء شقی من الأشقیاء إلى فاطمة بنت رسول الله ص فقال لها أ ما علمت أن علیا قد خطب بنت أبی جهل فقالت حقا ما تقول فقال حقا ما أقول ثلاث مرات فدخلها من الغیرة ما لا تملک نفسها و ذلک أن الله تبارک و تعالى کتب على النساء غیرة و کتب على الرجال جهادا و جعل للمحتسبة الصابرة منهن من الأجر ما جعل للمرابط المهاجر فی سبیل الله قال فاشتد غم فاطمة من ذلک و بقیت متفکرة هی حتى أمست و جاء اللیل حملت الحسن على عاتقها الأیمن و الحسین على عاتقها الأیسر و أخذت بید أم کلثوم الیسرى بیدها الیمنى ثم تحولت إلى حجرة أبیها فجاء علی فدخل حجرته فلم یر فاطمة فاشتد لذلک غمه و عظم علیه و لم یعلم القصة ما هی فاستحى أن یدعوها من منزل أبیها فخرج إلى المسجد یصلی فیه ما شاء الله ثم جمع شیئا من کثیب المسجد و اتکأ علیه فلما رأى النبی ص ما بفاطمة من الحزن أفاض علیها من الماء ثم لبس ثوبه و دخل المسجد فلم یزل یصلی بین راکع و ساجد و کلما صلى رکعتین دعا الله أن یذهب ما بفاطمة من الحزن و الغم و ذلک أنه خرج من عندها و هی تتقلب و تتنفس الصعداء فلما رآها النبی ص أنها لا یهنیها النوم و لیس لها قرار قال لها قومی یا بنیة فقامت فحمل النبی ص الحسن و حملت فاطمة الحسین و أخذت بید أم کلثوم فانتهى إلى علی ع و هو نائم فوضع النبی ص رجله على رجل علی فغمزه و قال قم یا أبا تراب فکم ساکن أزعجته ادع لی أبا بکر من داره و عمر من مجلسه و طلحة فخرج علی فاستخرجهما من منزلهما و اجتمعوا عند رسول الله ص فقال رسول الله ص یا علی أ ما علمت أن فاطمة بضعة منی و أنا منها فمن آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذى الله و من آذاها بعد موتی کان کمن آذاها فی حیاتی و من آذاها فی حیاتی کان کمن آذاها بعد موتی قال فقال علی بلى یا رسول الله قال فما دعاک إلى ما صنعت فقال علی و الذی بعثک بالحق نبیا ما کان منی مما بلغها شیء و لا حدثت بها نفسی فقال النبی صدقت و صدقت ففرحت فاطمة ع بذلک و تبسمت حتى رئی ثغرها فقال أحدهما لصاحبه إنه لعجب لحینه ما دعاه إلى ما دعانا هذه الساعة قال ثم أخذ النبی ص بید علی فشبک أصابعه بأصابعه فحمل النبی ص الحسن و حمل الحسین علی و حملت فاطمة أم کلثوم و أدخلهم النبی بیتهم و وضع علیهم قطیفة و استودعهم الله ثم خرج و صلى بقیة اللیل فلما مرضت فاطمة مرضها الذی ماتت فیه أتیاها عائدین و استأذنا علیها فأبت أن تأذن لهما فلما رأى ذلک أبو بکر أعطى الله عهدا أن لا یظله سقف بیت حتى یدخل على فاطمة و یتراضاها فبات لیلة فی البقیع ما یظله شیء ثم إن عمر أتى علیا ع فقال له إن أبا بکر شیخ رقیق القلب و قد کان مع رسول الله ص فی الغار فله صحبة و قد أتیناها غیر هذه المرة مرارا نرید الإذن علیها و هی تأبى أن تأذن لنا حتى ندخل علیها فنتراضى فإن رأیت أن تستأذن لنا علیها فافعل قال نعم فدخل علی على فاطمة ع فقال یا بنت رسول الله ص قد کان من هذین الرجلین ما قد رأیت و قد تردد مرارا کثیرة و رددتهما و لم تأذنی لهما و قد سألانی أن أستأذن لهما علیک فقالت و الله لا آذن لهما و لا أکلمهما کلمة من رأسی حتى ألقى أبی فأشکوهما إلیه بما صنعاه و ارتکباه منی فقال علی ع فإنی ضمنت لهما ذلک قالت إن کنت قد ضمنت لهما شیئا فالبیت بیتک و النساء تتبع الرجال لا أخالف علیک بشیء فأذن لمن أحببت فخرج علی ع فأذن لهما فلما وقع بصرهما على فاطمة ع سلما علیها فلم ترد علیهما و حولت وجهها عنهما فتحولا و استقبلا وجهها حتى فعلت مرارا و قالت یا علی جاف الثوب و قالت لنسوة حولها حولن وجهی فلما حولن وجهها حولا إلیها فقال أبو بکر یا بنت رسول الله إنما أتیناک ابتغاء مرضاتک و اجتناب سخطک نسألک أن تغفری لنا و تصفحی عما کان منا إلیک قالت لا أکلمکما من رأسی کلمة واحدة أبدا حتى ألقى أبی و أشکوکما إلیه و أشکو صنیعکما و فعالکما و ما ارتکبتما منی قالا إنا جئنا معتذرین مبتغین مرضاتک فاغفری و اصفحی عنا و لا تؤاخذینا بما کان منا فالتفتت إلى علی ع و قالت إنی لا أکلمهما من رأسی کلمة حتى أسألهما عن شیء سمعاه من رسول الله فإن صدقانی رأیت رأیی قالا اللهم ذلک لها و إنا لا نقول إلا حقا و لا نشهد إلا صدقا فقالت أنشدکما الله أ تذکران أن رسول الله ص استخرجکما فی جوف اللیل لشیء کان حدث من أمر علی فقالا اللهم نعم فقالت أنشدکما بالله هل سمعتما النبی ص یقول فاطمة بضعة منی و أنا منها من آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذى الله و من آذاها بعد موتی فکان کمن آذاها فی حیاتی و من آذاها فی حیاتی کان کمن آذاها بعد موتی قالا اللهم نعم قالت الحمد لله ثم قالت اللهم إنی أشهدک فاشهدوا یا من حضرنی أنهما قد آذیانی فی حیاتی و عند موتی و الله لا أکلمکما من رأسی کلمة حتى ألقى ربی فأشکوکما بما صنعتما بی و ارتکبتما منی فدعا أبو بکر بالویل و الثبور و قال لیت أمی لم تلدنی فقال عمر عجبا للناس کیف ولوک أمورهم و أنت شیخ قد خرفت تجزع لغضب امرأة و تفرح برضاها و ما لمن أغضب امرأة و قاما و خرجا قال فلما نعی إلى فاطمة نفسها أرسلت إلى أم أیمن و کانت أوثق نسائها عندها و فی نفسها فقالت لها یا أم أیمن إن نفسی نعیت إلی فادعی لی علیا فدعته لها فلما دخل علیها قالت له یا ابن العم أرید أن أوصیک بأشیاء فاحفظها علی فقال لها قولی ما أحببت قالت له تزوج فلانة تکون لولدی مربیة من بعدی مثلی و اعمل نعشا رأیت الملائکة قد صورته لی فقال لها علی أرینی کیف صورته فأرته ذلک کما وصفت له و کما أمرت به ثم قالت فإذا أنا قضیت نحبی فأخرجنی من ساعتک أی ساعة کانت من لیل أو نهار و لا یحضرن من أعداء الله و أعداء رسوله للصلاة علی أحد قال علی ع أفعل فلما قضت نحبها ص و هم فی ذلک فی جوف اللیل أخذ علی فی جهازها من ساعته کما أوصته فلما فرغ من جهازها أخرج على الجنازة و أشعل النار فی جرید النخل و مشى مع الجنازة بالنار حتى صلى علیها و دفنها لیلا فلما أصبح أبو بکر و عمر عاودا عائدین لفاطمة فلقیا رجلا من قریش فقالا له من أین أقبلت قال عزیت علیا بفاطمة قالا و قد ماتت قال نعم و دفنت فی جوف اللیل فجزعا جزعا شدیدا ثم أقبلا إلى علی ع فلقیاه و قالا له و الله ما ترکت شیئا من غوائلنا و مساءتنا و ما هذا إلا من شیء فی صدرک علینا هل هذا إلا کما غسلت رسول الله ص دوننا و لم تدخلنا معک و کما علمت ابنک أن یصیح بأبی بکر أن أنزل عن منبر أبی فقال لهما علی ع أ تصدقانی إن حلفت لکما قال نعم فحلف فأدخلهما على المسجد فقال إن رسول الله ص لقد أوصانی و تقدم إلی أنه لا یطلع على عورته أحد إلا ابن عمه فکنت أغسله و الملائکة تقلبه و الفضل بن العباس یناولنی الماء و هو مربوط العینین بالخرفة و لقد أردت أنزع القمیص فصاح بی صائح من البیت سمعت الصوت و لم أر الصورة لا تنزع قمیص رسول الله و لقد سمعت الصوت یکرره علی فأدخلت یدی من بین القمیص فغسلته ثم قدم إلی الکفن فکفنته ثم نزعت القمیص بعد ما کفنته و أما الحسن ابنی فقد تعلمان و یعلم أهل المدینة أنه یتخطى الصفوف حتى یأتی النبی ص و هو ساجد فیرکب ظهره فیقوم النبی ص و یده على ظهر الحسن و الأخرى على رکبته حتى یتم الصلاة قالا نعم قد علمنا ذلک ثم قال تعلمان و یعلم أهل المدینة أن الحسن کان یسعى إلى النبی و یرکب على رقبته و یدلی الحسن رجلیه على صدر النبی ص حتى یرى بریق خلخالیه من أقصى المسجد و النبی ص یخطب و لا یزال على رقبته حتى یفرغ النبی ص من خطبته و الحسن على رقبته فلما رأى الصبی على منبر أبیه غیره شق علیه ذلک و الله ما أمرته بذلک و لا فعله عن أمری و أما فاطمة فهی المرأة التی استأذنت لکما علیها فقد رأیتما ما کان من کلامها لکما و الله لقد أوصتنی أن لا تحضرا جنازتها و لا الصلاة علیها و ما کنت الذی أخالف أمرها و وصیتها إلی فیکما و قال عمر دع عنک هذه الهمهمة أنا أمضی إلى المقابر فأنبشها حتى أصلی علیها فقال له علی ع و الله لو ذهبت تروم من ذلک شیئا و علمت أنک لا تصل إلى ذلک حتى یندر عنک الذی فیه عیناک فإنی کنت لا أعاملک إلا بالسیف قبل أن تصل إلى شیء من ذلک فوقع بین علی و عمر کلام حتى تلاحیا و استبا و اجتمع المهاجرون و الأنصار فقالوا و الله ما نرضى بهذا أن یقال فی ابن عم رسول الله ص و أخیه و وصیه و کادت أن تقع فتنة فتفرقا
10.قال المجلسی : ان کثیرا من الاخبار الشالفة المتضمنة لانکاره صلی الله علیه و آله علی بینی هاشم فی ان ینکحوا ابنتهم علی بن ابی طالب علیه السلام او انکاح بنت ابی جهل لیس من المشترکات بین المسلمین ( بحار الانوار ، 1404 ، 29 / 338 )
11.ظاهرا مراد از بنی هشام بن مغیرة ، اقوام دختر ابوجهل می باشد . چنانچه شیخ سلیمان بن صالح الخراشی در کتاب ( ابن تیمیة لم یکن ناصبیّا ) در الموضع الرابع بنو مغیرة را از اقوام بنت ابی جهل دانسته است .( ابن تیمیة لم یکن ناصبیا ، بی تا ، 1 / 51)
12.حَدَّثَنَا قُتَیْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّیْثُ عَنْ ابْنِ أَبِی مُلَیْکَةَ عَنْ الْمِسْوَرِ بْنِ مَخْرَمَةَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ إِنَّ بَنِی هِشَامِ بْنِ الْمُغِیرَةِ اسْتَأْذَنُوا فِی أَنْ یُنْکِحُوا ابْنَتَهُمْ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَلَا آذَنُ ثُمَّ لَا آذَنُ ثُمَّ لَا آذَنُ إِلَّا أَنْ یُرِیدَ ابْنُ أَبِی طَالِبٍ أَنْ یُطَلِّقَ ابْنَتِی وَیَنْکِحَ ابْنَتَهُمْ فَإِنَّمَا هِیَ بَضْعَةٌ مِنِّی یُرِیبُنِی مَا أَرَابَهَا وَیُؤْذِینِی مَا آذَاهَا هَکَذَا قَالَ
13.حَدَّثَنَا أَبُو الْیَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَیْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ حَدَّثَنِى عَلِىُّ بْنُ حُسَیْنٍ أَنَّ الْمِسْوَرَ بْنَ مَخْرَمَةَ قَالَ إِنَّ عَلِیًّا خَطَبَ بِنْتَ أَبِى جَهْلٍ ، فَسَمِعَتْ بِذَلِکَ فَاطِمَةُ ، فَأَتَتْ رَسُولَ اللَّهِ - صلى الله علیه وسلم - فَقَالَتْ یَزْعُمُ قَوْمُکَ أَنَّکَ لاَ تَغْضَبُ لِبَنَاتِکَ ، هَذَا عَلِىٌّ نَاکِحٌ بِنْتَ أَبِى جَهْلٍ ، فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ - صلى الله علیه وسلم - فَسَمِعْتُهُ حِینَ تَشَهَّدَ یَقُولُ ( أَمَّا بَعْدُ أَنْکَحْتُ أَبَا الْعَاصِ بْنَ الرَّبِیعِ ، فَحَدَّثَنِى وَصَدَقَنِى ، وَإِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّى ، وَإِنِّى أَکْرَهُ أَنْ یَسُوءَهَا ، وَاللَّهِ لاَ تَجْتَمِعُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ - صلى الله علیه وسلم - وَبِنْتُ عَدُوِّ اللَّهِ عِنْدَ رَجُلٍ وَاحِدٍ ) . فَتَرَکَ عَلِىٌّ الْخِطْبَةَ (صحیح بخاری ، باب ذکر اصهار النبی صلی الله علیه و آله )
14.روی أن علیا علیه السلام استأذن الرسول صلى اللّه علیه و سلم فی التزوج بابنة أبی جهل فضجر و قال: لا آذن لا آذن لا آذن إن فاطمة بضعة منی یؤذینی ما یؤذیها و یسرنی ما یسرها و اللّه لا یجمع بین بنت عدو اللّه، و بنت حبیب اللّه،
15.البحر الزاخر – مسند البزار ، باب ( مما روی علی بن زید عن سعید بن المسیب عن علی ) جزء 2 صفحة199
